باشگاه خبرنگاران جوان - استان هرمزگان، یکی از نقاط استراتژیک کشور با دسترسی مستقیم به خلیج فارس و دریای عمان درگیر یکی از بی‌سابقه‌ترین بحران‌های آبی سال‌های اخیر است، مردم این استان در مناطق مختلف چه در حاجی آباد (از جمله منطقه محروم کوهشاه احمدی)، چه در بشاگرد، رودان، میناب، جاسک و سیریک ، چه در بندرخمیر، بندرلنگه و حتی بندرعباس کم و بیش با بحران بی آبی درگیر هستند.

علاوه بر این در سایر شهرستان‌ها از جمله بستک و پارسیان نیز در جزایر استان از جمله قشم و هرمز نیز وضعیت آب مناسب نیست و همچنان آب در کوزه و مردم تشنه لب در جوار دریاها هستند.

مردم هرمزگان با شنیدن خبر سفر مسعود پزشکیان که شخصیتی بی آلایش و مردمی است انتظار دارند در این سفر برای حل این بحران گامی اساسی برداشته شود.

بحرانی بی‌سابقه در گرم‌ترین استان کشور

استان هرمزگان، با کاهش 75.9 درصدی بارندگی نسبت به دوره بلندمدت، صدرنشین جدول خشکسالی ایران شده است. ذخایر سدهای استقلال، سرنی، نیان و جگین عملاً در آستانه خشک‌شدن هستند و تنها برای روزها یا هفته‌هایی محدود توان پاسخگویی به نیاز آب شرب و کشاورزی را دارند. مدیران آب استان صراحتاً هشدار داده‌اند: اگر امروز چاره‌ای نشود، تابستان 1404 می‌تواند به نقطه جوش تنش‌های اجتماعی و بحران‌های زیستی در هرمزگان بدل شود.

خشکسالی پشت سدها؛ مرز بحران

 جمشید عیدانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان، در گفت‌وگو با رسانه‌ها صراحتاً هشدار می‌دهد: ذخایر سدهای استان در شرایط بحرانی است سدهای استقلال، نیان و سرنی دیگر پشتیبان نیستند اگر مصرف مدیریت نشود و برداشت‌ها کنترل نگردد، تابستان امسال ممکن است در تأمین آب شرب و کشاورزی دچار بحران جدی شویم.

علاوه بر خشکسالی، فرسودگی زیرساخت‌ها نیز بحران را تشدید کرده: بسیاری از خطوط انتقال آب در استان دچار فرسودگی‌اند هر چقدر هم آب تأمین شود، اگر هدر برود فایده‌ای ندارد برای نجات استان، هم مدیریت منابع و هم نوسازی شبکه ضروری است.

زیرزمین خشک، آسمان خشک‌تر

عبدالحمید حمزه‌پور، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان نیز تصویری تاریک از وضعیت منابع زیرزمینی ترسیم می‌کند: بارندگی قابل‌توجهی در سال آبی جاری نداشتیم منابع آبی سطحی و زیرزمینی تقریباً بدون تغذیه مانده‌اند سدهای تأمین‌کننده آب در مرز خشکی کامل قرار دارند؛ منابع موجود فقط برای یکی دو ماه آینده کفایت می‌کند.

او در ادامه می‌افزاید: احیای چاه‌ها، حفر منابع جدید و توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها بخشی از راهکارهاست؛ اما بدون همراهی مردم، این بحران قابل مهار نیست صرفه‌جویی یک ضرورت است، نه یک توصیه.

انتقال آب به استان‌های مرکزی، عطش برای جنوبی‌ها

تناقض تلخی در حال رقم خوردن است استاندار اصفهان با افتخار از انتقال آب از دریای عمان به صنایع فولاد و ذوب‌آهن آن استان تا پایان بهار امسال خبر می‌دهد؛ اما همین آب، هنوز راهی به سفره مردم تشنه هرمزگان پیدا نکرده است.

چرا هرمزگان، با اینکه کنار خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد، باید تشنه بماند؟ مگر نه اینکه مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و ملی، از جمله صنایع مستقر در جنوب، ایجاب می‌کند بخشی از درآمدها صرف زیرساخت‌های زیستی مردم میزبان شود؟

از غرب تا شرق هرمزگان، صنایع نفت، گاز، فولاد و پتروشیمی فعال‌اند؛ اما نه برای حل بحران آب استان، نه برای احداث و توسعه زیرساخت‌های آبی، گامی جدی و اثربخش برداشته شده است

در شرایطی که آبشیرین‌کن‌ها در مناطق مختلف کم و بیش در حال توسعه هستند اما همچنان بسیاری از مناطق روستایی، دچار بی‌آبی مطلق هستند.

خطوط فرسوده، آب‌هایی که نرسیده می‌گریزند

یکی از دیگر مشکلات مزمن استان، فرسودگی شبکه‌های انتقال و توزیع آب است بخشی از آبی که با هزینه‌های بالا تأمین می‌شود، در مسیر نشت می‌کند، تلف می‌شود و هیچ‌وقت به شیر خانه‌ها نمی‌رسد این زیرساخت کهنه، امروز یکی از عوامل مهم بحران در شهرها و روستاهای هرمزگان است و به بازسازی فوری نیاز دارد.

با وجود شرایط حاد، هنوز بسیاری از مردم به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب واقف نیستند مسئولان شرکت‌های آب منطقه‌ای و آبفا بارها تأکید کرده‌اند که اصلاح رفتار مصرفی، کلید عبور از بحران است اما این فرهنگ‌سازی، نیازمند رسانه، آموزش و حمایت گسترده دولت است. 

برخورد با برداشت‌های غیرمجاز، تغییر الگوی آبیاری در کشاورزی، و جلوگیری از مصرف غیرضروری در بخش خانگی باید به‌صورت همزمان و با جدیت انجام شود.

مطالبه مردم: بسته نجات آب برای هرمزگان

مردم هرمزگان از دولت سیزدهم انتظار دارند در نخستین سفر رئیس‌جمهور به این استان، بسته نجات آبی هرمزگان را تصویب و عملیاتی کند بسته‌ای که شامل موارد زیر باشد:

تکمیل فوری طرح‌های نیمه‌تمام آب‌رسانی

اختصاص بودجه اضطراری برای نوسازی خطوط انتقال آب

 افزایش ظرفیت و تسریع در بهره‌برداری از آب‌شیرین‌کن‌ها

تدوین بسته حمایتی برای کشاورزان جهت تغییر الگوی کشت

الزام صنایع به مشارکت در پروژه‌های تأمین آب و صرفه‌جویی

ایجاد سازوکار دائمی برای عدالت در تخصیص منابع آبی کشور

فرصتی تاریخی در سفر رئیس‌جمهور

نخستین سفر استانی مسعود پزشکیان به هرمزگان، می‌تواند نقطه عطفی در مسیر عبور از یکی از سهمگین‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی جنوب کشور باشد مردمی که سال‌هاست با بی‌آبی خو کرده‌اند، امروز بیش از هر زمان، چشم‌به‌راه تصمیم‌های بزرگ هستند. این فرصت اگر از دست برود، فردا شاید برای نجات منابع آبی دیر شده باشد.

این گزارش، دومین بخش از پرونده ویژه «مطالبات مردمی در سفر رئیس‌جمهور به هرمزگان» است در بخش بعدی، به نقش صنایع در توسعه استان، مسئولیت اجتماعی و وضعیت آموزش و زیرساخت‌ها در هرمزگان خواهیم پرداخت.

منبع تسنیم