به گزارش باشگاه خبرنگاران،  شهر آلماتی ( آلماتا ) پرجمعیت‌ترین شهر "قزاقستان"  بعنوان مرکز اصلی تجاری در جنوب شرقی این کشور و در امتداد رشته کوههای مرتفع تیان شان و نزدیکی مرزهای قرقیزستان قرار گرفته است.
این شهر از سال 1927 تا سال 1997 به عنوان پایتخت "قزاقستان" به شمار می‌رفت. (از 1927 تا 1936 مرکز جمهوری خودمختار "قزاقستان "شوروی سوسیالیستی – از 1936 تا 1991 مرکز جمهوری "قزاقستان" اتحاد جماهیر شوروی – 1991 تا 1997 پایتخت جمهوری" قزاقستان" ) تا آنکه در این سال پایتخت به شهر آستانا انتقال یافت.
 نام شهر آلماتی  در زبان قزاقی برگرفته از کلمه  آلما به معنی سیب و آلماتی به مفهوم شهر پر از سیب اطلاق می‌گردد.
 در اکثر زبانهای ریشه ترکی آلما به معنای سیب است همچنین در نسخ قدیمی بجا مانده از مجارستان نام این شهر را آلما اتا در معنی پدر سیب می‌دانند که به نظر مفهوم خاصی را نمی‌رساند امروزه سیب به عنوان نماد این شهر شناخته می‌شود.
 از سوی دیگر برخی از اندیشمندان و تاریخ‌شناسان ایرانی معتقدند نام این شهر تغییر یافته آلوه آتا که در ریشه سکایی – ایرانی آن کوه عقاب نامیده می‌شده گرفته شده است.
 در منابع  مورخان اسلامی و ایرانی از این شهر به آلمالیغ در مفهوم شهر پر از سیب نیز یاد شده است.
آلماتی شهری زیبا و سرسبز با خیابانهای عریض , ساختمانهای زیبا , پارکهای متعدد و فواره‌های فراوان (بیش از 120 فواره زیبا ) است.
خیلی‌ها به این شهر لقب شهر باغ را داده‌اند در بهار حومه جنوبی شهر از شکوفه‌های سیب , آلبالو , گیلاس و زرد آلو پوشیده می‌شود.
این شهر با لباس سبز بر تن , نمای زیبای کوههای اطراف و 8 هزار هکتار پوشش سبز در داخل شهر مانند شهری رویایی می‌ماند .
هر چند امروزه با حجم وسیع خودرو ( 500 هزار خودرو ثبت شده در سال 2007  ) در سطح شهرتا حدودی این خاصیت خود را از دست داده ولی امید است با ورود مترو و خطوط اتوبوس بی آر تی تا حد زیادی از این مشکل کاسته شود.
آلماتی از لحاظ شهری به 7 منطقه اداری مجزا تقسیم می‌شود و هر یک ادارات مجزا خود را دارد (مالیات , آرشتیکت , بهداشت و.... ) که عبارتند از:
- آلماتینسکی ( Almalinskiy )  
- آئوزوسکی  (Auezov )
- بستاندیسکی ( Bostandyk )
- ژتیسوسکی (  Zhetysu )
- مدئوسکی ( Medeusky )
- تورکسیبسکی ( Turksibskiy )
- آلاتائوسکی   (Alatau )
شهردار فعلی این شهر " اخمد جان یسیموف اسماگولوویچ " (Akhmetzhan Yesimov Smagulovich) است که از سال 2008 عهده‌دار این شغل است.
 
تاریخچه آلماتی
اولین نشانه‌های زندگی در محدوده آلماتی به دوران عصر برنز و 900 تا 1000 سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد که نشان از حضور کشاورزان و گله‌داران در آبادیهای این منطقه را دارد.
پس از آن از 700 سال پیش از میلاد، دوره سکاها که این سرزمین را برای زندگی انتخاب کردند شروع می‌شود و همچنین قبایل یویسان (Uisun  ) ساکن مناطق شمالی کوههای تیان شان و محدوده آلماتی شدند .
 شواهد بسیاری از این دوران از گورستانهای تومولی (tumuli ) و شهرک‌های باستانی وجود دارد مشهور ترین یافته‌ها ی باستان‌شناسی در این مورد مجسمه طلایی  ایسیک کورگان (Issyk Kurgan ) , گنجهای ژالولی (Zhalauly ) , نیم تاج کارگالی (Kargaly ) و آثار هنری برنزی ژتیسو (Zhetysu  ) می‌باشند. در طی حکمرانی ساکاها و یویسانها , آلماتی به یک مرکز آموزش و پرورش اولیه تبدیل شده بود.
مرحله بعدی تکامل آلماتی، به قرون وسطی باز می‌گردد ( قرون هشتم تا دهم میلادی ) و شاخصه‌های آن توسعه فرهنگی شهر , گذر به مسیر آرام در زندگی , رشد کشاورزی و صنایع دستی و همچنین ظهور تعدادی شهر و دهستان در منطقه  ژتیسو (Zhetysu  )است .
در قرون 10 تا 14 میلادی شهرک‌هایی که در آن زمان آلماتی بزرگ نامیده می‌شد بعنوان  بخشی از مسیر تجاری جاده ابریشم بود  و آلماتی بعنوان یکی از مراکز تجاری , کشاورزی , صنایع دستی در جاده ابریشم مشهور بود.
برای اولین بار نام این شهر در کتابهایی در قرن سیزدهم بعنوان آلماتاو (Almatu ) درج گردید.
 در قرون پانزدهم تا هجدهم میلادی با افت تجاری، این بخش از جاده ابریشم دچار نزول شد با همه اینها , در این دوره وقایعی  بسیار مهمی رخداد که  آثار زیادی را بر روی الماتی و کل "قزاقستان" گذاشت.
 این دوره تحولات قومی و سیاسی بزرگی را به همراه داشت. دولت و ملت قزاق در نزدیکی همین منطقه و در این دوره شکل گرفت.
این سرزمین  در این دوران شاهد توسعه‌طلبیهای غم‌انگیز ژونگار‌ها (Dzungar قبایل مغول ) و تلاش شدید قزاقها در حفظ سرزمین و استقلالشان بوده است.
در سال 1730 قزاقها در کوههای آنیراکای (Anyrakay ) در 70 کیلومتری شمال غربی آلماتی از ژونگارها شکست خوردند و لحظه تاریخی برای قزاقها و این سرزمین بوجود آمد. 
در 4 فوریه 1854 تاریخ نوین این شهر با ساخت قلعه مستحکم کوهپایه‌ای ارتش روسیه بنام قلعه ورنی (Verniy وفا دار ) که در کوههای ژایلیسکی آلاتائو (Zailiysky Alatau ) بین رودخانه‌های بزرگ و کوچک آلماتی (Bolshaya and Malaya Almatinka  ) واقع گردیده بود آغاز شد.
ساخت قلعه ورنی تقریبا پاییز 1854 به پایان رسید. این قلعه به شکل یک حصار پنج ضلعی بود که یکی از اضلاع آن در مجاورت و امتداد رود آلماتی کوچک قرار داشت بعدها حصارهای چوبی با دیوارهای آجری جایگزین شد. بخش اصلی فضا در میدان بزرگ قلعه که برای آموزش و حرکت پیاده در نظر گرفته بود قرار داشت.
در 1855 اولین قزاقهای مهاجر در ورنی سکنی گزیدند در 1856 ورنی پذیرش دهقانان روس را آغاز کرد آنها روستای بزرگ آلماتی ( روستای قزاقی ) را در نزدیکی استحکامات بنا کردند.
 به زودی جریان مهاجرت افزایش یافت و ساخت و سازها در مناطق روستای کوچک آلماتی و اسلابودا (sloboda نوعی شهرک معاف از مالیات ) تاتاری ( تاشکندی ) انجام گرفت.
در سال 1867 قلعه ورنی به شهرتبدیل شده و  آلماتینسک (Almatinsk ) نامیده شد ولی مردم علاقه‌ای به این نام نشان ندادند و به زودی دوباره ورنی نام گرفت.
مساحت اين شهر 324.8كيلومتر مربع بوده وبا توجه به نقشه‌های اولیه شهر , محدوده شهر 2 کیلومتر به سمت جنوب و در امتداد رودخانه آلماتی و سه کیلو‌متر به سمت غرب مي‌باشد.
ناحیه های شهری ابتدا به محدوده‌های مسکونی و سپس به بخش‌ها تقسیم شد .شهر با سه دسته از ساختمانها متمایز می‌گشت نوع اول و دوم ساختمانهای دو طبقه بودند که دو طبقه داشتند و یا حداقل یک طبقه و یک زیر زمین بزرگ داشتند که این ساختمانها در مرکز و اطراف شهر واقع شده بودند و خانه‌های نوع سوم در حومه شهر قرار داشتند.
زلزله در 4 صبح  28 می  1887 بین 11 تا 12 دقیقه تقریبا بطور کامل ورنی را نابود کرد ساختمانهای آجری بیشتر از بین رفتند از این رو مردم خانه‌های یک طبقه را  از چوب و  خشت خام ساختند.
در سال 1918 ورنی پایه قدرت شوروی گردید و شهر به همراه منطقه اطرافش به منطقه خود مستقل ترکستان ( تاتارستان ) پیوست.
در پنجم فوریه 1921 شهر به نام آلماتا برگرفته از نام باستانی منطقه بازگشت.
در 3 آوریل 1927 پایتخت منطقه خود‌مختار قزاق جمهوری سوسیالیستی شوروی ( که پیش از این منطقه خودمختار قرقیز نامیده می‌شد و حدود آن کشوردر حدود فعلی "قزاقستان" بوده و هیج ربطی به کشور قرقیزستان ندارد )از شهر کیزیل اوردا به آلما آتا انتقال یافت این خود انگیزه بیشتر برای توسعه فشرده‌تر این شهر گشت .
در سال 1936 با شکل‌گیری جمهوری سوسیالیستی شوروی "قزاقستان" (با وسعت 2,717,300 کیلومتر مربع و دومین جمهوری بزرگ شوروی  ) آلماتا به عنوان پایتخت آن معرفی شد.
در سال 1941 با انتقال کارخانجات و کارگران مناطق اروپایی شوروی در زمان جنگ جهانی دوم به آلماتا  این شهر به عنوان یک مرکز اداری , تجاری برخوردار از مرزهای امن و صنعت در حال توسعه به ناگاه به قطب صنعتی شوروی سابق تبدیل شد.
نقش ویژه‌ای که موقعیت مکانی این شهر در آن زمان ایفا کرد باعث رشد صنعتی سریع این شهر بین سالهای 1941 تا 1945 گردید.
جمعیت فعال اقتصادی این شهر از 104 هزار نفر در سال 1919 به 365 هزار نفر در سال 1968 افزایش یافت.
در سال 1967 این شهر بیش از 147 شرکت صنعتی داشت که عمدتا از نظر حجم از دسته کارخانجات سبک تولید مواد غذایی بودند که برخلاف سیاستهای عمومی شوروی در ایجاد کارخانجات حجیم و سنگین بود.
صنایع اصلی، فرآوری مواد غذایی بود که تا حد زیادی مرهون باغات , مواد خام نباتی و صنایع سبک بود .
تولیدات اصلی مواد غذایی  آن عبارت  از: گوشت , آرد , حبوبات , ماکارونی( یک کارخانه ) , شیر , شراب , کمپوت‌های میوه , کارخانجات تنباکو , آبجو , مخمر , کارخانه بسته‌بندی چای , صنایع الکتریکی , تولیدات پارچه و خز , کارخانجات پنبه پاک‌کنی و ریسندگی ,کفش ,  پوشاک و چاپ بودند.
کارخانجات سنگین نیز 33 درصد صنایع شهر را تشکیل می‌دادند که بیشتر در زمینه  برق , ریخته‌گری , مهندسی,  ساختمانی و... بودند.
وقایع مهم رخداده در طی سالهای 1920 تا استقلال"قزاقستان" در آلماتی به شرح زیر می‌باشند:
در 1921 طی نشست نمایندگان دولتی و نمایندگان مردمی شهر ورنی تغییر نام این شهر به نام قدیم آن آلماتا به درخواست مردم مسلمان این شهر پذیرفته شد.
در سال 1926 شورای کار و دفاع احداث خط راه آهن ترکستان به سیبری را تصویب کرد که عنصر حیاتی در بازسازی این جمهوری بود .
این خط راه آهن در شرق و جنوب شرق جمهور گسترده شد و در سال 1930 کار ساخت ایستگاه قطار آلماتی و بزرگراه آن به پایان رسیدکه سبب ساز رشد فراوان این شهر به عنوان مرکز جمهوری گشت.
2 مارس 1927 به ابتکار کمیته اجرایی مرکزی جمهوری پایتخت آن از کیزل اوردا به آلماتا انتقال یافت و از این پس تا سال 1997 به عنوان پایتخت "قزاقستان" شناخته شد.
در سال 1930 علاوه بر ایستگاه راه آهن فرودگاه آلماتا نیز گشایش یافت و از آن پس مردم می‌توانستند به راحتی به مسکو مسافرت کنند.
سال 1936 , با توجه به مرکزیت شهر آلماتا دفتر معماری و نقشه کشی مرکز، تصمیم به پایه‌ریزی شهر جدید بر اساس نظام بخشهای مستطیل شکل برای آلماتا که حالا به عنوان پایتخت جمهوری بود گرفتند. 
جنگ جهانی دوم : در طی جنگ جهانی دوم محدوده شهری گسترش یافت آلماتا میزبان بیش از 30 کارخانه صنعتی از خط مقدم , 8 بیمارستان تخلیه شده , 15 موسسه , دانشگاه و مدارس فنی , 20 نهاد فرهنگی و... گردید که از مسکو , کیف و لنینگراد گسیل شده بودند.
به 48 نفر از ساکنین آلماتا عنوان قهرمان اتحاد جماهیر شوروی اعطا شد. 3 گردان تفنگ‌دار از آلماتا به جنگ رفتند که گارد تفنگداران 8 ام پانفیلو به خاطر نبرد شجاعانه‌اشان معروف گردیدند.
همچنین 2 گردان دیگر و3 هنگ نیروی هوایی که متعلق به پایگاه هوایی آلماتا بودند.
1966 تا 1971 به میزان 1400000 متر مربع خانه‌های مسکونی دولتی و تعاونی در شهر ساخته شد.
طی این سالها هر سال بیش از 300000 متر مربع خانه مسکونی مقاوم در مقابل زلزله احداث گردید.
ساختمانها در چندین طبقه و با ترکیبی منسجم و متنوع  و همچنين  مدارس , بیمارستانها , مراکز فرهنگی , کاخ لنین , هتل "قزاقستان" و مجموعه ورزشی مدئو ایجاد شد.
سد مدئو نیز در سال 1966 ساخته شد تا جلوی سیلابهای مخرب گرفته شود .
در 26 دسامبر 1975 هواپیماهای ترابری مافوق صوت توپولوف Tu-144 در خطوط هوایی مسکو – آلماتا به کار گرفته شد.
از سال 1981 پروژه ساخت مترو آلماتا جهت اجرا به مرحله بررسی وتحقیق رسید.
در 16 دسامبر 1986 شورش  ژلتوکسان دراعتراض به میخائیل گورباچف در منفصل کردن دین محمد کونایف (  Dinmukhamed Kunayev) صورت پذیرفت.
1991 استقلال جمهوری" قزاقستان "و تشکیل کشور جمهوری" قزاقستان "
1993 بنا بر تصمیم دولت نام آلماتا به نام آلماتی تغییر یافت. 
در 1997 رئیس جمهور "قزاقستان"  "نورسلطان نظربایف" مصوبه انتقال پایتخت از آلماتی به آستانا را ابلاغ کرد.
در 1 جولای 1998 لایحه تعیین آلماتی به عنوان مرکز علمی , فرهنگی , تاریخی , صنعتی و مالی "قزاقستان "به تایید رسید.

آب و هوا
آب و هوای آلماتی مرطوب با تابستانهای گرم و زمستانهای سرد است.
 متوسط دمای شهر در سال 9 درجه سانتیگراد بالای صفر و متوسط دما در سردترین ماه سال ژانویه 7 درجه سانتیگراد زیر صفر و متوسط دما در گرمترین ماه سال جولای 23 درجه سانتیگراد بالای صفر است.
حدودا 36 روز در سال دمای آلماتی بیش از 30 درجه سانتیگراد است.
بارش سالیانه در حدود 600 تا 650 میلی متر در سال است . 50 تا 70 روز از سال شهر و حومه آن در مه فرو می‌روند.

رکورد دیرترین برف باریده شده در سال در آلماتی مربوط به 17 ژوئن 1987 است.

جمعیت
بر اساس اطلاعات مرکز آمار "قزاقستان" جمعیت این شهر در پایان سال 2010 به 1404300  نفر رسیده است .

البته کارشناسان معتقدند با توجه به جمعیت مهاجر اطراف که از سایر نقاط برای کار به آلماتی می‌آیند جمعیت این شهر در طی روز به بیش از دو میلیون نفر می‌رسد.

ترکیب جمعیتی اعلام  شده شهر آلماتی بر اساس سر‌شماری سال 2009 به شرح زیر است:

53 درصد قزاق , 33 درصد روس , 5 درصد اویگور , 2 درصد تاتار , 2 درصد کره ای , اوکراینی , آلمانی , چینی و سایر قومیتها مجموعا 5 درصد در این شهر بطور عمده به زبان روسی و قزاقی صحبت می‌شود.
 
رودخانه‌های آلماتی
 
رودخانه‌های آلماتینکا بزرگ و آلماتینکا کوچک و همچنین شاخه‌های فرعی آنها  یسنتای , رمیزووکا , ژاربولاک و کارسو از داخل شهر عبور می‌کنند همه آنها متعلق به حوزه آبریز دریاچه بالخاش می باشند .

اکثر آنها سریع با عرض کم ( 10 -15 متر) و در دره‌های عمیق ( 22 متر ) می‌باشند .

 آب این رودخانه‌ها از بارشهای جوی و همچنین در تابستان از ذوب شدن آب یخچالهای طبیعی تامین می‌گردد.

در سال 1971 در دشت آبهای آلماتی بزرگ , دریاچه مصنوعی برای تفریح ساکنین آلماتی به نام سایران احداث گردید که حجم مخزن آن دو میلیون وسیصد هزار متر مکعب می‌باشد.
 
حمل و نقل
وسایط نقلیه درون شهری آلماتی شامل اتوبوس , اتوبوسهای برقی , تراموا , تاکسی و بزودی مترو می‌باشد ( البته به مانند ایران و حتی بیشتر از تهران سواریهای شخصی  به جابه جایی مسافر نیز می‌پردازند ).

شبکه گسترده‌ای از اتوبوس , اتوبوسهای برقی , تاکسی ( سواریهای شخصی ) و دو مسیر تراموا بجای مانده از گذشته تمام شهر را به خوبی پوشش می‌دهند.

ساخت و ساز مترو از سال 1988 برنامه‌ریزی شده بود که اولین فاز آن در دسامبر 2011 راه اندازی خواهد شد فاز نخست آن شامل 7 ایستگاه  می‌باشد.

آلماتی دارای 3 فرودگاه است که فرودگاه اصلی و بین‌المللی آن در منطقه شهری واقع شده که در مکان سوخته شده در سال 2004 ساخته شد.

در سال 1998 بازسازی اصلی باند فرودگاه صورت گرفت که در سال 2006 باند نخست تکمیل گردید.

در سال 2008 ساخت باند دوم که هیچ محدودیتی از نظر نوع و وزن هواپیما نداشته باشد آغاز گردید باند بین‌المللی دوم با ظرفیت 2500 مسافر در ساعت درنظر گرفته شده است. در سال 2006 فرودگاه آلماتی به جابه جایی دو میلیون نفر خدمت کرد.

به غیر از این فرودگاه دو فرودگاه کوچک در حومه آلماتی قرار دارد فرودگاههای محلی بروندای  و بایسرک.
 
آلماتی همچنین دارای دو خط راه آهن می‌باشد خطوط راه آهن آلماتی 1 و آلماتی 2  خط آلماتی 1 مسیر راه آهن سیبری به کشورهای آسیای میانه است و از شمال شهر عبور می‌کند.

خط آلماتی 2 در مرکز شهر واقع شده و برای جابجایی مسافران شهر آلماتی در نظر گرفته شده است.
 
پایانه‌های مسافرتی اتوبوسرانی سایران و سایخت جهت جابجایی مسافران به مسیرهای خارج از شهر و سایر شهرهای "قزاقستان" تعبیه شده است.
 
اقتصاد
آلماتی حدود بیست درصد تولید ناخالص ملی کل "قزاقستان" را به خود اختصاص داده است ( 36 میلیارد دلار در سال 2010 ) . آلماتی کلید مرکز مالی آسیای میانه است و از لحاظ سطح توان مالی هم رده شهرها بزرگ دنیا همچون دیترویت , منچستر , ادینبورگ , سان دیگو , بیرمنگام , دوحه و.... قرار دارد.

یکی از بزرگترین صنایع آلماتی فاینانس است صادرات مالی آلماتی یکی از بزرگترین دلایل تعادل مالی "قزاقستان" است.

 آلماتی خانه توران الم بانک ( BTA ) بزرگترین بانک آسیای مرکزی  , کزکامرس بانک و سایر بانکهای بزرگ" قزاقستان" است.

بورس اوراق بهادار "قزاقستان" در آلماتی قرار دارد , در حال حاضر منطقه مالی آلماتی و پارک اسنتای در حال ساخت است که توسط گاتس دینر (T.J. Gottesdiener ) که طراح 7 مرکز تجارت جهانی در نیویورک است طراحی شده است.

همچنین آلماتی به عنوان مرکز رسانه‌ای منطقه شناخته می‌شود.

 دارا بودن دو کانال تلویزیونی معروف KTK , NTK و همچنین چندین روزنامه ملی از این جمله است.

برنامه‌هایی برای ساخت بزرگراه چین , اروپای غربی با گذر از این شهر وجود دارد که بر رونق آن خواهد افزود.

 پورتهای جدید آلماتی توان دریافت و ارسال 45 میلیون تن بار در سال را دارا می‌باشند.
 
دفتر مرکزی هواپیمایی ایر آستانا که معتبر‌ترین خط هوایی "قزاقستان" است در این شهر قرار دارد.
 
فرهنگ و هنر
آلماتی بعنوان مرکز فرهنگی , هنری "قزاقستان" شناخته می‌شود.
در آلماتی 270 سازمان فرهنگی وجود دارد از جمله ، 14 سالن تئاتر , 7 سالن کنسرت , 2 ارکستر سمفونی  , 11 ارکستر , 13 گروه هنری  همچنین 32 موزه , 20 گالری هنری , 39 کتابخانه , 2 خانه هنری کودکان , 115 اثر تاریخی معماری , 18 سالن سینما , سیرک , باغ‌وحش , 920 سالن ورزشی , کلوپ‌ها ی شبانه , رستوران و مکانهای تفریحی

انتهاي پيام/