به گزارش خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، طبق اصل 113 قانون اساسی، پس از مقام رهبری رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد.
 
بدین ترتیب رئیس‌جمهور بر جایگاه عالی‌ترین مقام رسمی کشور پس از رهبری تکیه می‌زند و دارای دو مسئولیت عمده است؛ یکی ریاست قوه مجریه ، و دیگری اجرای قانون اساسی.
 
 
شرایط احراز مقام ریاست جمهوری:  
 
رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم و برای 4 سال انتخاب می‌شود و طبق اصل 114 قانون اساسی نباید برای بیش از دو دوره متوالی در این سمت باقی بماند، حكم ریاست‌جمهوری پس از انتخاب از طرف مردم باید به‌وسیله مقام رهبری امضا و تنفیذ شود.
 
 به موجب اصل 115 قانون اساسی، رئیس‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی و ایرانی‌الأصل و دارای تابعیت ایران، مدیر و مدبّر، دارای حسن سابقه، امانت و تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران باشد؛ همچنین معتقد به مذهب رسمی كشور باشد.  
 
طبق اصل یكصد و هفده قانون اساسی، رئیس‌جمهور با اكثریت مطلق آراء شركت‌كنندگان، انتخاب می‌شود؛ و اگر در دورۀ اول این اكثریت به‌دست نیامد،‌ در جمعه هفتۀ بعد، با شركت دو نفر از نامزدها كه در دور نخست آراء بیشتری داشته، انتخاب به‌عمل می‌آید.
 
وظایف و اختیارات رئیس‌جمهور:
 
 1) مسئولیت اجرای قانون اساسی: یكی از مهم‌ترین وظایف رئیس‌جمهور اجرای قانون اساسی می‌باشد و می‌تواند از طریق نظارت، كسب اطلاع، بازرسی و پیگیری اقدامات لازم را به‌عمل آورد و در صورت توقف یا عدم اجرای اصلی از اصول قانون اساسی به نحو مقتضی اقدام نماید؛ 

2) انتخاب و عزل وزیران و معاونان: به‌موجب اصل 133 قانون اساسی، وزیران توسط رئیس‌جمهور تعیین و برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند؛

3) ریاست هیأت وزیران: رئیس‌جمهور بر كار وزیران نظارت كرده و با اتخاذ تدابیر لازم به هماهنگ ساختن تصمیمات وزیران اقدام می‌كند؛

4) مسئولیت اقدامات وزیران: هر یك از وزیران مسئول اقدامات و وظایف خویش بوده و رئیس‌جمهور مسئول اقدامات وزراء در مقابل مجلس می‌باشد؛

5) امضا و ابلاغ قوانین و معاهدات: مصوبات قانونی و عهدنامه‌ها وقتی لازم‌الأجرا می‌شوند كه از طرف رئیس‌جمهور رسماً امضاء و به مأموران اجرایی كشور ابلاغ شود.

6) اختیار وضع آئین‌نامه‌های اداری: طبق اصل 138 قانون اساسی هیأت وزیران می‌توانند برای انجام وظایف قانونی خود به وضع نظامات و آئین‌نامه‌های عمومی مبادرت كنند؛ و ریاست جمهوری به‌عنوان رئیس هیأت وزیران می‌باشد؛

7) اعزام سفیران به خارج و پذیرش سفرای خارجی: سفیران به پیشنهاد وزیر امور خارجه و تصویب رئیس‌جمهور تعیین می‌شوند.

8) اعطاء نشان‌های دولتی: طبق اصل 129 قانون اساسی اعطای نشان‌های دولتی با رئیس‌جمهور است.

9) ریاست شورای عالی امنیت ملی: طبق اصل 176 قانون اساسی به‌منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاكمیت ملّی، شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس‌جمهور تشكیل می‌شود.
 
عزل رئیس‌جمهور:

عزل و بركناری رئیس‌جمهور با در نظر گرفتن مصالح كشور، پس از حكم دیوان عالی كشور به تخلف وی از وظایف قانونی، و رأی مجلس شورای اسلامی به عدم كفایت سیاسی و مدیریت او، انجام‌پذیر می‌باشد.
 
فوت و بیماری رئیس‌جمهور:

طبق اصل 131 قانون اساسی، در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور و یا در موردی كه مدت ریاست‌جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور، با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد.
 
رسیدگی به اتهام رئیس‌جمهور: 

 طبق اصل 140 قانون اساسی؛ رسیدگی به اتهام رئیس‌جمهور و معاونان او و وزیران در مورد جرائم عادی با اطلاع مجلس شورای اسلامی در دادگاه‌های عمومی دادگستری انجام می‌شود.
 
 
 جانشینی رئیس جمهور :
 
در صورت استعفای رئیس جمهور مطابق اصل ۱۳۱ قانون اساسی، «معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورائی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت ۵۰ روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود. در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.


سيد علي شاه صاحبي؛ وكيل پايه يك دادگستري