به گزارش حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، یکی از مصادیق جرایم علیه نظام اقتصادی
کشور، دخل و تصرّف متقلّبانه در سکّه‌های رایج داخلی یا خارجی است.
به طور کلی در
سایه تأمین آسایش عمومی در یک جامعه، افراد آن در روابط متقابل، از اعتماد و اطمینان
برخوردار شده و روابط با دیگران را فراهم می‌سازند. در نتیجه، آسایش عمومی ایجاب می‌كند
که معاملات و خرید و فروش مسکوکات اعم از طلا و نقره و یا مسکوکات رایج دیگر، از
هرگونه تقلّب و دستکاری و مخدوش شدن مصون بمانند.
سكه به پول‌هايي اطلاق مي‌شود كه با عيار مخصوص و وزن معلوم از فلزات قيمتي
مانند طلا و نقره و يا فلزهاي عادي نظير مس يا برنج يا نيكل و يا مخلوطي از آنها به
صورت آلياژ ساخته مي‌شود. در كشور ايران حق امتياز ضرب سكه به موجب قانون مسكوكات
طلا مصوب سال 1337 فقط در انحصار دولت است كه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران
صورت مي‌گيرد. واژه "قلب" و "تقلب" نيز همواره در برابر سكه واقعي و اصيل رايج
داخلي و خارجي به كار رفته و شامل هر نوع شبيه سازي و يا مخدوش كردن آن است.
تهيه و ترويج سکه قلب
ماده ۵۱۸: هر کس شبيه هر نوع مسکوک طلا يا نقره داخلي يا خارجي از قبيل سکه‌ي بهار
آزادي، سکه‌هاي حکومت‌هاي قبلي ايران، ليره و نظاير آن را از پول‌ها و ارزهاي ديگر
که مورد معامله واقع مي‌شود، بسازد يا عالماً داخل کشور نمايد يا مورد خريد و
فروش قرار دهد يا ترويج سکه قلب نمايد به حبس از يک تا ده سال محکوم مي‌شود.
ماده ۵۱۹: هر کس به قصد تقلب به هر نحو از قبيل تراشيدن، بريدن و نظاير آن از مقدار
مسکوکات طلا يا نقره ايراني يا خارجي بکاهد يا عالماً و عامداً در ترويج اين
قبيل مسکوکات شرکت يا آن را داخل کشور نمايد به حبس از يک تا سه سال محکوم مي‌شود.
ماده ۵۲۰: هر کس شبيه مسکوکات رايج داخلي يا خارجي غير از طلا و نقره را بسازد يا عالماً
عامداً آنها را داخل کشور نمايد يا در ترويج آنها شرکت کند يا مورد خريد و فروش
قرار دهد به حبس از يک تا سه سال محکوم مي‌شود.
ماده ۵۲۱: هر گاه اشخاصي که مرتکب جرايم مذکور در مواد (۵۱۸) و (۵۱۹) و (۵۲۰) مي‌شوند
قبل از کشف قضيه، مأمورين تعقيب را از ارتکاب جرم مطلع نمايند يا در ضمن تعقيب به
واسطه اقرار خود موجبات تسهيل تعقيب سايرين را فراهم آورند يا مأمورين دولت را
به نحو مؤثري در کشف جرم کمک و راهنمايي کنند بنا به پيشنهاد رئيس حوزه‌ي قضايي
مربوط و موافقت دادگاه و يا با تشخيص دادگاه در مجازات آنان تخفيف متناسب داده مي‌شود
و حسب مورد از مجازات حبس معاف مي‌شوند مگر آن که احراز شود قبل از دستگيري توبه
کرده‌اند که در اين صورت از کليه‌ي مجازات‌هاي مذکور معاف خواهند شد.
ماده ۵۲۲: علاوه بر مجازات‌هاي مقرر در مواد (۵۱۸) و (۵۱۹) و(۵۲۰) کليه‌ي اموال تحصيلي
از طريق موارد مذکور نيز به عنوان تعزير به نفع دولت ضبط مي‌شود.
یکی از جرائم مذکور در قانون مجازات اسلامی، تهیه و ترویج سكّه تقلّبی می باشد.عناصر
این جرم عبارتند از:
رکن قانونی جرم
قانون مجازات اسلامی در ضمن مواد 518
تا 522 تهیه و ترویج سكۀ تقلبی را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین كرده است.
ركن مادی جرم
ساختن سكه تقلبی
منظور از ساختن
سكه تقلبی آن است كه مرتكب با تهیه كردن مقداری از فلزاتی كه در مسكوك اصلی به كار
رفته و فراهم آوردن ابزار و وسایل لازم، مثل وسایل قالب‌گیری و منگنه دست به سكّه
سازی می‌برد.
در صورتی که سکه ساخته شده شباهتی به
اصلی نداشته باشد این جرم محقق نمی‌شود. لیكن شباهت ظاهری كه بیننده را در نگاه
اول به اشتباه بیندازد كافی است و شباهت واقعی ضرورتی ندارد.
مخدوش كردن سكۀ طلا و نقره
«هركس به قصد تقلب به هر نحو از قبیل تراشیدن، بریدن و نظایر آن از مقدار
مسكوكات طلا و نقرۀ ایرانی یا خارجی ب‌كاهد یا عالماً و عامداً در ترویج این قبیل
مسكوكات شركت یا آن را داخل كشور نماید به حبس از یك‌سال تا سه سال محكوم می‌شود» (مفاد
مادۀ 519 قانون مجازات)
منظور از مخدوش کردن سكه آن است كه كسی با
استفاده از وسایل برقی مثل متّه، یا وسایل شیمیایی مثل اسید، مقداری از فلز
گرانبهای موجود در سكه را جدا كند تا فلز جدا شده را مورد استفاده قرار دهد یا
بفروشد.
ترویج یا خرید و فروش سكه قلب یا
مخدوش
منظور از ترویج آن است كه كسی با علم به تقلبی بودن و فساد سكه، آن را به
جریان اندازد و به دیگری بدهد، حال چه به عنوان معامله و یا به عنوان صدقه و هبه:
ترویج سكه قلب یا سكّه مخدوش جرمی
است جدا از ساختن سکه قلب یا مخدوش ساختن سكه؛ بنابراین، اگر عامل ساختن سكه تقلبی
و نیز ترویج آن یك نفر باشد با رعایت احكام تعدد مادی جرم، حكم داده می‌شود.
داخل كردن سكه قلب یا مخدوش به
كشور
صِرف وارد كردن عالمانه سكه تقلبی جرم است؛ هر چند كه وارد كننده قصد ترویج یا
فروش آن را نداشته باشد و نیز وارد كردن سكه به كشور لزوماً به معنی گذشتن از گمرك
ورودی نیست، بلكه همین كه كسی سكه را وارد قلمرو كشور كند این جرم را مرتكب شده
است، هر چند كه مأمور گمرك سكّه قلب یا مخدوش را كشف كرده و اجازه ترخیص آن را
ندهد.
ركن معنوی جرم
در جرایم مربوط به مسكوكات طلا و
نقره یا مسكوكات عادی علاوه بر عمد در فعل، قصد مجرمانه خاص استفاده نامشروع نیز
شرط است.
كیفیت مجازات
مجازات ساختن و شبیه‌سازی هر
نوع مسكوك طلا و نقره داخلی و خارجی با وارد نمودن آنها به كشور و ترویج آنها
مستلزم محكومیت به حبس از یك تا ده سال است. (استنباط از ماده 518 ق.م.ا)
مجازات تخدیش در مقدار طلا و
نقره مسكوك ایرانی یا خارجی و هم‌چنین ترویج و وارد نمودن آن به كشور مستوجب حبس
از یك تا سه سال، به علاوه ضبط اموالی است كه متهم از این طریق تحصیل نموده است.
تخفیف مجازات یا معافیت از مجازات
هرگاه اشخاصی كه مرتكب جرائم قلب سكه
می‌شوند قبل از كشف، مأمورین تعقیب را از ارتكاب جرم مطلع نموده یا در ضمن تعقیب
به واسطۀ اقرار خود موجبات تسهیل تعقیب سایرین را فراهم آورند و یا مأمورین دولت
را به نحو مؤثری در كشف جرم راهنمایی كنند، در مجازات فرد تخفیف متناسب داده می‌شود
و حسب مورد از مجازات، حبس معاف می‌شوند. مگر آن‌كه احراز شود قبل از دستگیری توبه
كرده‌اند كه در این صورت از كلیه مجازات‌های مذكور معاف خواهند شد. (استنباط از
ماده 521 ق.م.ا)
لازم به ذكر است؛ نوسان قيمت سکه در بازار سبب كاهش رشد نقدينگي در جامعه مي‌شود،
اما افزايش پي در پي سکه، بسياري را به طمع کسب سودهاي بادآورده از سكه‌هاي تقلبي انداخته،
غافل از اينکه در اين ميان تنها ضرر نصيب‌شان مي‌شود و قانون با آنها به جد برخورد
خواهد كرد.
انتهاي پيام/
