طرح انتقال پایتخت از کجا آغاز شد/ مشکلات تهران حل خواهد شد؟

به گزارش خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران‌،  وکلای ملت در بهارستان روز (سه‌شنبه، 3 دی ماه 1392)  با به تصویب رساندن طرح انتقال پایتخت سیاسی از کلان شهر تهران دولت را موظف به انجام این کار کردند، کاری که سالهاست در دست انجام است و هربار عده ای آنرا بر سر زبان‌ها و انداخته و دوباره به بادها میسپارند اما این‌بار چطور؟ در حد یک طرح باقی خواهد ماند؟ یا اینبار دولت و مجلس جامه عمل به گفته‌های خود خواهند پوشاند.

این سوالات و صدها سوال دیگر از جمله پرسش‌های ایرانیان در خصوص انتقال پایتخت است که شاید با بررسی گام به گام هریک از آنها بتوان به پاسخی درخور رسید.
 

گام نخست: تهران را چه کسی پایتخت کرد؟

کلان شهر تهران که در روزگار دور هرگز چنین ابهتی نداشته و شاید فکرش را هم نمی‌کرد به این شدت جامه تغییر به خود ببیند در دوران فرمانروایی دودمان زندیه و تصدی کریم خان زند همان وکیل الرعایا که برخی اورا نیکوترین فرمانروا پس از حمله اعراب دانسته‌اند به عنوان پایتخت انتخاب شد اما به دلیل شرایط اقلیمی نامناسب به مزاج فرمانروایان آن زمان خوش نیامد و تهران جای خود را به شیراز داد.


سالها بعد از این اتفاق و در زمان حکومت قاجارها بر ایران،شهر تهران که تازه ظاهری متفاوت را تجربه کرده بود به عنوان پایتخت ایران کهن انتخاب شد و از آن زمان تاکنون این شهر که دیگر از حالت ساده خویش خارج شده است و ظاهری مدرن به خود گرفته است به عنوان پایتخت ایران در خاطر همگان مانده است،هر چند که بسیاری از کارشناسان اهل فن انتخاب تهران را تنها اقدام موثر قاجاریان میدانند!

البته هستند کارشناسانی که این اقدام قاجارها را اقدام موثر نمی‌دانند اما این تصمیم چه خوب بوده باشد و چه بد مقدمات تغییر تهران و مبدل شدن آنرا به شهری جهانی فراهم کرد.
 

گام دوم : بحث انتقال پایتخت از چه زمانی کلیک خورد؟

تهران سالهای سال به عنوان پایتخت و پر جمعیت‌ترین شهر تهران جا خوش کرده بود تا اینکه در تولد200سالگی خود یعنی در سال1364هجری شمسی یعنی حدود25سال پیش برای دومین بار ( نخستین زمان کریم خان زند است که این اتفاق افتاد و شیراز به عنوان پایتخت جدید ایران معرفی شد) بحث انتقال پایتخت از تهران به مکانی دیگر بر سر زبانها افتاد اما با توجه به شرایط آن زمان کشور این مطب یا به اصطلاح طرح مسکوت ماند و خبری از آن نشد.

اما آنطور که به نظر می‌رسید طرح انتقال پایتخت به کلی از ذهن‌ها فراموش نشده بود چرا که در سال1368پس از پایان هشت سال جنگ تحمیلی اینبار نیز با توجه به صلاح دید مسئولان وقت مورد استقبال قرار نگرفت و به جای آن قرار بر آن شد که طرح " ساماندهی پایتخت " با هدف بهسازی معابر و امکانات شهر تهران عملی شود هرچند که طرح انتقال نیز با عنوان " بررسی مقدماتی انتقال پایتخت سیاسی – اداری کشور " مورد کند و کاو قرار گرفت به طوری که باردیگر در اواخر دهه هفتاد بحث انتقال پایتخت از سوی مسئولان وقت با لحنی جدی تر مطرح شد.

طرح ساماندهی پایتخت به رغم تمام تلاشهای قابل سپاس انجام شده در این زمینه که موجبات مبدل شدن شهر تهران  به کلان شهری مدرن و پیشرفته را فراهم کرد بازهم جواب نداد و گواه این سخن معظلات این پایتخت است.

هرچند همگان به خوبی به این امر واقف هستند که تمامی مشکلات ایجاد شده در تهران یا اکثریت آنها بر اثر " رشد بی رویه جمعیت " در این شهر و هجوم مردم از سایر شهر ها به سمت آن است که در نهایت موجب ازدیاد وسایل نقلیه شخصی و عمومی و در نهایت " جاری شدن سرب در رگ‌های ساکنان " آن شده است.

گذشته از این صحبت‌ها ، دلایل موافقان طرح انتقال پایتخت نیز استدلالاتی در خور توجه است چرا که آنان " تمرکز زدایی" و " تقسیم عادلانه امکانات " و مهمتر از سایرین " حل مشکلات و معضلات شهر تهران " را از اصلی‌ترین دلایل دفاع و موافقت خود با این طرح بر می‌شمارند اما در آن سوی گود نیز مخالفان طرح انتقال با طرح پرسش‌هایی همچون مکان پایتخت بعدی و نحوه انتقال آن نکات درخور توجهی را بیان می‌کنند.

با تمام این تفاسیر در جلسه ورز گذشه بهارستان نشینان " کلیات طرح انتقال پایتخت سیاسی از تهران " با 51 درصد آرا موافق به رغم مخالفت دولت و بیان این مطلب از سوی معاونت پارلمانی ریاست جمهوری که انتقال پایتخت منوط به نظر و رای مقام معظم رهبری است مورد تصویب نمایندگان قرار گرفت و مطابق آن دولت موظف حداکثر تا2 سال آینده با بررسی‌های کارشناسی مکان پایتخت بعدی را معرفی کنند.

 

هرچند عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور دولت تدبیر و امید در حاشیه جلسه هیئت دولت امروز(چهارشنبه) در جمع خبرنگاران خبر از موافقت و نگاه مثبت دکتر حسن روحانی هفتمین ریاست جمهوری ایران اسلامی با اصل طرح انتقال پایتخت سیاسی کشور داد.

وی با اشاره به بحث انتقال پایتخت سیاسی کشور اظهار کرد : موضوع انتقال پایتخت سابقه دیرینه‌ای دارد و تقریبا از 20 سال قبل این موضوع از سوی وزارت کشور و وزارت مسکن مورد مطالعه قرار گرفته است.


رحمانی فضلی تصریح کرد: شورای عالی امنیت ملی مباحث متعددی را درباره انتقال پایتخت سیاسی انجام داده است، مجموعه مطالعات تاکنون درباره نفس جابجایی و انتقال برخی از مراکز به خارج از تهران را تایید می‌کند اما چگونگی این موضوع و اینکه چه بخش‌هایی در چه بازه زمانی با در نظر گرفتن چه هزینه‌هایی منتقل شوند جزو مسائلی بوده است که هنوز درباره آنها به جمع‌بندی نهایی صورت نگرفته است.


وزیر کشور اظهار داشت: وقتی انتقال پایتخت در قالب طرح مطرح می‌شود، ابعاد مالی این موضوع مفقود است و مجلس نمی‌تواند درباره عواقب مالی آن به صورت کلی نظر دهد و دولت نیز در این باره دچار مشکلاتی است.


رحمانی فضلی با اشاره به اینکه انتقال پایتخت نیازمند یک کار کارشناسی دقیق است، تصریح کرد: خوشبختانه در طرحی که برای انتقال پایتخت مطرح شده است کارگروهی برای پیگیری مطالعات و تحقیقات صورت گرفته درباره این موضوع ایجاد شده است که به طور حتم دولت با این کارگروه نیز همکاری خواهد داشت.


وزیر کشور اظهار داشت: رئیس‌جمهور کشورمان با نگاه مثبت به اصل جابجایی امروز در جلسه هیئت دولت به این موضوع اشاره داشت و براین باور بود که متولی این مسئله در دولت باید مشخص شود که به نظر می‌رسد وزارت مسکن و شهرسازی مسئولیت این قضیه را برعهده بگیرد و با همکاری بقیه دستگاه‌ها امیدواریم کار مطالعات انجام بگیرد.


وی خاطرنشان کرد: دولت همکاری جدی را با کارگروهی که مجلس درباره طرح انتقال پایتخت تشکیل داده است خواهد داشت و کارگروه دولت نیز از نظرات آنها استفاده می‌کنند.


رحمانی فضلی تاکید کرد: با جمع‌بندی نظرات ارائه شده و مطالعاتی که در این باره صورت می‌گیرد دولت و مجلس می‌تواند به نظرات جامعه در این‌باره دست پیدا کند.


وزیر کشور اظهار داشت: متولی مطالعه طرح انتقال پایتخت از تهران به شهر دیگر وزارت راه و شهرسازی است.


وی افزود: در یک بازه مشخص باید این موضوع را بررسی کنیم تا نیازها و زمانبندی مشخص برای طرح انتقال پایتخت را به دست بیاوریم اما در حال حاضر با توجه به تاکید رئیس‌جمهور به نظر می‌رسد در یک بازدهی مناسب بتوانیم نسبت به تعیین تکلیف این طرح به جمع‌بندی برسیم اما در حال حاضر زمان مشخصی برای آن تعیین نشده است.


رحمانی فضلی درباره برآورد هزینه نسبت به انتقال پایتخت بیان داشت: برآورد مالی برای این طرح صورت گرفته است که در زمان مشخص آنرا بیان خواهیم کرد.

با تمام این گفته‌های وزیر کشور مبنی بر آمادگی دولت برای همکاری با مجلس برای انتقال پایتخت بازهم مشخص نیست منابع مالی مورد نیاز این طرح در این کمبود بودجه فعلی کشور از کجا تامین خواهد شد.

 

گام سوم : هزینه های انتقال پایتخت از کجا تامین خواهد شد؟

گام بعدی که از مشکلات بزرگ پیشه روی انتقال پایتخت شمرده می‌شود بحث تامین هزینه‌های مالی آن است که در گفته‌های فوق وزیر کشور اعلام کرده  در آینده برآوردهای مالی را ارائه خواهند داد.

در همین خصوص امید کریمیان در گفت و گو با خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران با اشاره به بار مالی سنگین انتقال پایتخت گفت: با توجه به کمبودهای بودجه‌ای کشور دولت باید چاره‌ای برای تامین هزینه های مالی سنگین انتقال پایتخت بکند.

علیرضا خسروی دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون عمرانی بهارستان در اظهاراتی انتقال پایتخت را امری اجتناب ناپذیر دانست و بیان کرد: با توجه به شرایط بحرانی تهران به‌عنوان یک سرمایه ملی، انتقال پایتخت سیاسی اجتناب ناپذیر است.

نماینده مردم سمنان در مجلس انتقال پایتخت سیاسی را سرمایه گذاری خواند و بیان کرد : فروش برج های وزارتخانه ها در استان تهران می‌تواند بخشی از این هزینه ها را تامین کند.

حسین فتاحی دیگر نماینده بهارستان و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی جداگانه‌ای انتقال پایتخت را تا 20 سال آینده غیر ممکن دانست و افزود : با توجه به فراهم نبودن زیر ساخت های لازمه در سایر شهر ها می‌توان اظهار داشت که انتقال پایتخت تا 20 سال آینده غیرممکن خواهد بود.

وی در ادامه به بررسی زیرساخت‌های شهر اصفهان که یکی از گزینه‌های پایتخت جدید است بیان کرد: اگر پایتخت بخواهد به شهری مانند اصفهان منتقل شود،مطمئنا به‎ سبب فراهم نبودن زیرساخت‎ها باعث تورم بالا و افزایش قیمت در مسکن و زمین در این شهرمی‎شود و دوباره ازدحام جمعیت، ترافیک و دیگر مسائل پایتخت نشینی را شاهد خواهیم بود.

با توجه به اظهارات فوق نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توان به این نیتجه رسید که از موافقان تا مخالفان طرح انتقال پایتخت سیاسی کشور به مکانی غیر از تهران،توافق نظر دارند اما نکته اختلاف بر انگیز‌،‌هزینه‌هایی است که این طرح بر‌دوش دولت میگذارد به این معنا که عده ای از نمایندگان بر این باور هستند که دولت باید به هر شکل ممکن هزینه‌ها را تامین کند اما عده ای دیگر بر این باور هستند که در شرایط کنونی و با توجه به کمبود‌های بودجه‌ای کشور نباید دولت را تحت فشار قرار داد.

گام چهارم : پایتخت بعدی سیاسی کشور کجاست؟

با فرض اینکه تمام امکانات و شرایط لازم برای انتقال پایتخت دیده شده است بازهم این موضوع که مکان بعدی پایتخت کدام یک از استانهای کشور خواهند بود میتواند به بحث داغ محافل خبری تبدیل شود.

هنوز هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و مشخص نیست این طرح انتقال همچون گذشته، تنها حرف است یا اینکه این‌بار عملی خواهد شد یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان خود(سمنان) را به عنوان محتمل‌ترین گزینه برای انتخاب به عنوان پایتخت بعدی سیاست کشور معرفی کرده است که همین امر می‌تواند موجب ایجاد کش و قوس‌های فراوانی بین نمایدگان مجلس شود و آن زمان است که دوباره با انتقال پایتخت به هریک از استان‌های کشورمان نمایندگان و مسئولان سایر استان‌ها لب به انتقاد خواهند گشود و دولت و تصمیمات کارشناسی آنها را به زیر سوال خواهند برد.

با توجه به اوصاف فوق و شرایط کنونی کشور مشخص نیست انتقال پایتخت و تحمیل هزینه‌ای گزاف بر دولت به صلاح کشور است یا خیر اما آنچه که مهم است رفاه مردم بزرگ ایران است که حق دارند تمام آنها به طور عادلانه از امکانات کشور استفاده کنند و نباید تمامی امکانات در استان های خاصی معطوف شود.

در خاتمه یادآور می‌شویم نمایندگان ملت در بهارستان و پاستور باید تمام تلاش خود را در جهت بهبود وضعیت زندگی مردم به کارببرند تا ایران اسلامی همواره در مسیر پیشرفت و تعالی گام بردارد و موضوع انتقال پایتخت، طرحی نباشد تا سایر استانها را گرفتار معظلات جدید و فراوانی کند.

 انتهای پیام /