مسجد جامع قزوین یا مسجد جامع عتیق یا مسجد جامع کبیر از بزرگترین و کهنترین مساجد ایران است. بنای نخست آن بر روی آتشکدههایی از دوران ساسانیان ساخته شدهاست. بدون شک این مسجد یکی از زیباترین بناهای قزوین برای بازدید گردشگران و توریستها محسوب میشود. بنای این مسجد در سال ۱۹۲ هجری ساخته و بعد از یورش مغولها تخریب میشود. در حال حاضر مهمترین قسمتهای به جامانده از مسجد مربوط به دورههای سلجوقی و صفویه است.
یکی از بزرگترین، زیباترین و باشکوهترین مساجد جهان، مسجد جامع اصفهان است که در آن مجموعهای از معماری و هنرهای زیبای ایران را در دورههای مختلف، سلسلهها، پادشاهان و حکام ایران بعد از اسلام میتوان مشاهده کرد. اگرچه این مسجد مجموعهای از سبکهای مختلف معماری و تزئیناتی چهارده قرن تاریخ دوره اسلامی ایران را دربر دارد، اما مهمترین و زیباترین بخش این مجموعه منحصر بفرد متعلق به دوره سلجوقیان است.
طرح نخستین مسجد به گونه بومسلمی (شبستان ستوندار) بوده که در سال ۱۵۶ هجری ساخته شده و کاوشها، موقعیت آن را روشن ساختهاند. محراب و بخش بزرگی از دیوار سوی قبله مسجد کهن با گچبری ناب و بیهمتا در زیر کف شبستان جنوبی مسجد کنونی یافت شده است. سوی قبله مسجد کهن با سوی قبله کنونی ۲۰ تا ۳۰ درجه اختلاف دارد. مسجد جامع اصفهان دارای نقشه چهار ایوانی و دارای کتیبههای گنبد خاکی -کتیبه قرآنی نمای خارجی صفّه صاحب- کتیبه قرآنی ایوان درویش- کتیبه محراب صفه صاحب- کتیبههای روایات و احادیث- الواح هلال خارجی صفه صاحب- کتیبه محراب صفه عمر است.
آخرین شهر مسیر جاده تهران به مشهد که از تاریخ، تمدن و طبیعت زیبایی نیز برخوردار است، شهر نیشابور بوده که در فاصله ۱۲۰ کیلومتری مشهد واقع شده است. بخش اعظم این شهرستان در دشت نسبتاً وسیعی قرار گرفته که از حاصلخیزی بسیار بالایی برخوردار است. با توجه به اختلاف زیاد ارتفاع (حدود ۲۳۰۰ متر) بین دشت نیشابور و کوههای منطقه، شرایط خاص آب و هوایی در این شهر حاکم است. نیشابور خود شامل چهار بخش، هفت شهر و ۱۳ دهستان میباشد.
مسجد حکیم یا مسجد جورجیر از مساجد چهارایوانی مربوط به پایان دوره صفوی در منطقه قدیمی بابالدشت اصفهان در انتهای بازار رنگرزان جای گرفتهاست. این مسجد در دورهٔ شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانههای مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد از قرن چهارم هجری بنا شدهاست. کتیبههای سردرها و ایوانهای داخل این مسجد به سالهای ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ هجری قمری مورخ است و آنها را محمدرضا امامی خوشنویس معروف عصر صفویه نوشته است. سردر مسجد جوجیر در شمال غربی این مسجد قرار دارد. مسجد دیلمی جورجیر «مسجد جامع صغیر» نام داشته و در نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری مسجدی زیبا و باشکوه بودهاست.
معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی آذربایجانغربی از آغاز عملیات تعیین عرصه و حریم برای ۲۱ محوطه تاریخی شهرستانهای مختلف استان خبر داد.