قزوین شهر آبانبارها
در گذشته بالغ بر ۱۴۷ آب‌انبار شناسنامه‌دار در شهر قزوین وجود داشت. آب انبارهایی که قزوین را به شهر آب انبارهای ایران شهره کرده بود.
باشگاه خبرنگاران جوان _ آب‌انبار یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است که برای تأمین آب شیرین جهت آشامیدن، با یک معماری قابل توجه، ساخته می‌شد. این مکان درگذشته با نام‌های مختلفی از جمله برکه، هود (حوض)، اومبار در ایران شناخته شده بود.
از زمان قدیم، بسیاری از مناطق همچون قزوین با مشکل تأمین آب بخصوص آب آشامیدنی برای فصول گرم‌تر سال مواجه بودند. بنابراین ساخت آب انبار جهت ذخیره آب شیرین، یکی از بهترین و کارآمدترین راه‌ها برای مواجهه با این بحران بود.
نحوه ساخت آب انبار
آب انبارها در واقع حوضچه یا برکه‌های سرپوشیده‌ای هستند که محلی مناسب برای جمع‌آوری آب برای فصول گرم سال محسوب می‌شوند. این بناها معمولاً در زیر زمین ساخته شده و ساختار آنها بگونه‌ای بوده است که علاوه بر خنک نگه‌داشتن آب، از آلودگی و بخار شدن آن نیز جلوگیری کنند.
مخزن، خزینه یا تنوره در آب انبار
مهمترین قسمت در یک آب انبار، مخزن، خزینه یا تنوره آن است. خزینه در واقع مخزن اصلی آب انبار است که در عمق زمین ساخته شده و شکل ظاهری آن استوانه‌ای، مکعبی یا هشت‌ضلعی است.
مهمترین دلیل ساخت مخزن در اعماق زمین، ایجاد مقاومت برای تحمل فشار وارده از آب بر دیواره‌ها است. همچنین برای ایجاد مقاومت بیشتر در مخزن، معمولا کف آن را با لایه‌ای از سرب می‌پوشاندند.
سردر
سردر، در واقع ورودی اصلی آب انبار و یک مسیر پلکانی از جنس آجر است که با کاشی‌کاری سنتی و مقرنس‌کاری تزیین شده است. در بالای مسیر ورودی به آب انبار معمولاً یک لوح یا کتیبه نصب شده که مشخصات سازنده و یا اطلاعات دیگر این بنا را بر روی آن می‌نوشتند. محل دسترسی به آب انبار در مناطق شهری و روستایی به صورت پلکانی و در مناطق صحرایی بصورت یک مسیر شیبدار بوده است.
پاشیر
پاشیر، یک شیر بزرگ از جنس برنج بوده که دسترسی به آب مخزن را راحت‌تر می‌کرد. در محل نصب این شیر، معمولاً سکوهایی به شکل مربعی بودند که دارای با تزپینات خاصی است. این سکوها احتمالاً محلی برای نشستن افراد بوده، همچنین در این محل، قسمتی برای هرز آب نیز وجود داشته تا با عبور دادن آب، مانع از تجمع آن شود.
بادگیر
همانطور که قبلا گفته شد، یکی از کاربردهای آب انبار، خنک نگه داشتن آب بوده است. به همین منظور از روش‌های مختلف از جمله نصب بادگیر در این محل برای خنک نگه داشته آب استفاده می‌شده است. بادگیرها در اشکال مختلف مکعب، منشور هشت ظلعی، خرطومی یا استوانه‌ای و معمولاً در دیوارها و حاشیه طاق ساخته و تعبیه می‌شدند.
معرفی آب‌انبارهای قزوین
به گزارش ایسنا، آب‌انبار آبگوشی‌ها در محله خندق بار، سمساره کوچه، آب‌انبار آقا در محله دباغان کوچه مرحوم آقا میر عبدالصمد، آب‌انبار آقا بالا در محله پنبه ریسه گذر گلبینه، کوچه پیر، آب‌انبار آقا حسن نایب در گذر صوفی محله سوق الاغنام، آب‌انبار آقادایی در محله خندوق بار نزدیک دروازه خندوق‌بار، آب‌انبار آغاسی در محله خیابان کوچه مسجد شیخ الاسلام، آب‌انبار آقا سید حسینی قدیم در محله سکه شریحان، آب‌انبار آهنی‌ها در محله قملاق که وصل به خانه حاجی محمد آهن فروش است، تعدادی از آب‌انبارهای قزوین است.
آب‌انبار انصاری در سلامگاه شاهزاده حسین (ع)، کوچه انصاری، آب‌انبار اخوان در محله قملاق، کوچه اعتماد، آب‌انبار ارجمندی در محله گوسفند میدان و کوچه فرامرز، آب‌انبار امامزاده علی (ع) در محله پنبه ۳ جنب امامزاده علی (ع)، آب‌انبار امین خاتون در محله پنبه ریسه و کوچه ملک‌آباد، آب‌انبار باروتی‌ها در خیابان سعدی و کوچه شیرین‌آباد، آب‌انبار بزرگ و کوچک در محله گوسفند میدان گذر سرکلک و کوچه تاکستانی‌ها، آب‌انبار پاشا در محله درب کوشک و کوچه حدادها، آب‌انبار پالاندوس‌ها در خیابان تبریز از دیگر آب‌انبارهای معروف قزوین بوده است.
آب‌انبار پنجه‌علی، یکی از بزرگترین آب‌انبارهای شهر قزوین بوده است این آب‌انبار در محله سکه‌شریحان و متصل به مسجد و مکتبخانه پنجه‌علی بانی این آب‌انبار حاجی رمضان نامی بوده است و یک کتیبه منظوم به خط نستعلیق دارد که در روی سنگ مرمر جک شده است.
آب‌انبار جنب مسجد جامع کبیر از دیگر آب‌انبارهای بزرگ و مهم قزوین بوده که مقابل جلوخان و در جهت شمالی مسجد جامع سر کوچه واقع است. بانی این بنا علی‌خان از امرای لشکری دوران شاه سلیمان صفوی بوده است. قدمت این آب‌انبار به سده یازدهم هجری برمی‌گردد. این آب‌انبار نیز همچون سایر موارد دارای کتیبه‌ای به خط نستعلیق روی سنگ مرمر است که در تعمیرات اخیر قسمت‌هایی از کتیبه آن شکسته و از بین رفته است.
آب‌انبار حاج بابای شیشه‌گر، یکی دیگر از نمونه‌های معروف در محله قملاق است. این آب‌انبار در نزدیکی منزل خطیب‌ها واقع است.
آب‌انبار حاج کاظم، یکی از زیباترین نمونه‌های این ابنیه در قزوین است که در نهایت عظمت و کمال ظرافت با ۴۰ پله سنگی تراش‌خورده و شیر و چهار بخارکش در خارج بنا ساخته شده است. بانی این آب‌انبار همانطور که از نامش پیداست حاجی کاظم کوزه‌پز بوده که در سال ۱۲۵۶ قمری بنا شده است.
آب‌انبار حکیمی‌ها، در محله راه‌چمن وگذر تنور سازان قرار دارد که بانی آن حاج میرزا حکیم است. در تاریخ ۱۲۴۴ هجری قمری ساخته شده و همچون سایر موارد دارای کتیبه‌ای سفید با کاشی‌های بنفش دارد که مزین به شعری است که جوهری شاعر معروف رثائی آن را سروده است.
آب‌انبار خان در کوی قوی‌میدان و متصل به مدرسه‌ای به نام خان در جنوب خیابان رشت ساخته شده که بانی آن مرحوم ملاوردی‌خان از خان‌های نامی قزوین بوده است. این آب انبار در سال ۱۱۷۷ قمری بنا شده و در سال ۱۲۵۱ مرمت شده است.
آب انبار سردار بزرگترین آب‌انبار تک گنبدی ایران است که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در محله راه ری قزوین ساخته شد. این آب‌انبار، سردری بلند با قوس جناغی دارد که با ۴۸ پله سنگی دارد. این بنا در تاریخ هشتم شهریور ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و در آن امروزه به روی گردشگران باز است. مصالح به کار گرفته در بنای آب‌انبار بزرگ، شفته آهک با روکش ساروج با قطری حدود سه متر است.
منبع ایسنا
اگه منطقه جنوب ایران را بیشتر بشناسید خواهید فهمید که در جنوب استان فارس از جمله منطقه ی لارستان ، گراش ، خنج ، اوز و جنوب هرمزگان از جمله بستک ، بندر لنگه ، به دلیل عدم دسترسی به آب مصرفی با توجه به گرما و بیابانی بودن متشکل از آب آنبارهایی با قدمتی بسیار قدیمی و طرحی شگفت انگیز جهت جلوگیر از تبخیر آب وجود دارد .
و همچنین بازارهای قدیمی و دیدنی از جمله بازار قیصریه لار از قدمت آن های از بازار قدیم اصفهان ؛ بازار وکیل شیراز ، بازار قزوین ، کاشان بسیار بیشتر است و بلکه بر اساس طرح بازار قیصریه لار بعدا تقلید و ساخته شده است .
تشکر