غنای تاریخی بناهای قزوین/ شاهکار‌هایی از عهد صفوی تا به امروز
کهن شهر قزوین، دارای بناهای تاریخی متعددی است و نباید به سادگی از آن گذشت که در نوع خود ستودنی هستند.
باشگاه خبرنگاران جوان ـ قزوین به لحاظ موقعیت جغرافیایی و ارتباطی خود در طول تاریخ، همواره مورد نظر تجار و گردشگران بوده و امروز این منطقه با مساحت ۶۴ هزار و ۱۳۲ کیلومتر مربع و در همسایگی با استان‌های گیلان، مازندران، البرز، همدان، زنجان و مرکزی می‌تواند بهترین گزینه برای گردش و سیاحت مسافران، به ویژه در مناسبت‌هایی خاص نظیر نوروز باشد.
بیش از یک هزار و ۴۰۰ اثر تاریخی در قزوین به ثبت رسیده که از این منظر سرآمد تمامی استان‌های دیگر کشور به شمار می‌آید و با وجود جاذبه‌های تاریخی، مناطق بکر و طبیعی زیادی دارد که هنوز هم برای بیشتر گردشگران کشور ناشناخته مانده است.
به همین منظور در این یادداشت سعی داریم تا برخی از مکان‌های این استان را که پیشینه‌ای تاریخی، فرهنگی و مذهبی دارند برای مخاطبان خود ارایه دهیم تا ضمن معرفی این بناها، در غنا و توسعه گردشگری استان نیز موثر واقع شود.
دولتخانه صفوی و بناهای تاریخی آن
دولتخانه صفوی قزوین از باشکوه‌ترین مجموعه‌های تاریخی به شمار می‌رود که وقتی در آن قدم می‌زنید آثار ۵۰ سال پایتختی در عصر صفوی را به خوبی برای هر گردشگری جلوه گری می‌کند.
این بنای تاریخی بزرگ و شکوهمند داری بناهای متعدد تاریخی دیگری نیز هست که هر کدام را در دل خود جای داده است، یکی از آنها بنای عالی قاپو یا سردرب معروف دوران صفوی می‌باشد که با آن معماری بی نظیر خود ستون تاریخی این شهر محسوب می‌شود.
عالی قاپو که محل استقرار دولت در زمان شاه طهماسب و شاه اسماعیل بوده، در سال ۹۲۳ هجری شمسی و در دوره صفویه ساخته شده است، این بنای تاریخی باشکوه با آن معماری بی نظیر جلوه‌ای بی نظیری از هنر ایرانی - اسلامی را به نمایش می‌گذارد.
این بنای باشکوه در ابتدای خیابان سپه قزوین دارد و به عنوان سردرب یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده که به خیابان و میدان شاه باز می‌شده است و کتیبه‌ای بر پیشانی این سردر بلند و تاریخی که ۱۷ متر ارتفاع دارد، با کاشی‌های معرق به خط ثلث از علیرضا عباسی، خوشنویس معروف عهد صفوی وجود دارد، پنجره مشبک بزرگی نیز در بالای این کتیبه قرار گرفته که بازدید آن برای هر گردشگری خیره کننده است.
بنای دیگری که در این دولتخانه می‌تواند برای هر بیننده‌ای به عنوان یک شاهکار تاریخی محسوب شود، کاخ چهلستون است، کاخی که به آن عمارت کلاه فرنگی نیز می‌گویند.
چهلستون، کاخی با هشت گوش در ۲ طبقه و در زمینی با مساحت ۵۰۰ متر ساخته شده است که نقاشی‌هایی از هنر مکتب قزوین را بر دیواره‌های خود دارد، چرا که شاه طهماسب صفوی، پادشاهی هنر دوست بود و نقاشی‌های دیواری طبقه اول، شکلی از هنر نگارگری مکتب قزوین را به ما نشان می‌دهد.
عمارت چهلستون که در سبزه میدان شهر قزوین و در باغی به نام باغ سعادت قرار دارد و در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده و در سال ۸۳ به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده و هم اکنون نیز به موزه خوشنویسی تبدیل گشته و همه ساله میزبان گردشگران مختلفی از سراسر کشور است.
گراندهتل قزوین/ معماری مدرن در دل تاریخ
گراند هتل، دیگر بنای تاریخی در دل دولتخانه صفوی است که در حدود سال‌های ۱۲۹۹ یا ۱۳۰۰ شمسی، توسط برزو شاپور پارسی احداث شد و به عنوان اولین هتل مدرن ایران به شمار می‌رود که قبل از ساخت آن، کاروانسرا‌ها نقش هتل را در قزوین ایفا می‌کردند.
این بنا در شرق خیابان پیغمبریه و غرب مجموعه دولتخانه صفوی و در زمینی به مساحت سه هزار مترمربع احداث شده و از طرف خیابان ۲ طبقه و از طرف حیاط سه طبقه می‌باشد و ساخت آن در دوره انتقال معماری قاجاری به پهلوی صورت گرفته است.
مجموعه‌ی گراند هتل شامل ۳۶ اتاق برای استراحت میهمانان در طبقه بالا و یک رستوران بود که علاوه بر آن، یک سالن سینما و مغازه‌هایی نیز در ضلع جنوبی آن قرار داشت، از سالن این بنا برای جشن‌های مهم و سخنرانی‌ها استفاده می‌شد.
هم اکنون گراند هتل به دلیل بی توجهی‌هایی که طی سال‌های گذشته به این بنا روا داشته شده به شکل یک بنای مخروبه درآمده، اما در دست مرمت و ساماندهی قرار دارد و وضعیت آن تا چندین ماه دیگر مشخص می‌شود.
بقعه چهارانبیا/ آرامگاه چهار پیامبر بنی اسراییل
آرامگاه یا بقعه پیغمبریه در شهر قزوین مدفن چهار تن از پیامبران بنی اسراییل به نام‌های "سلام، سلوم، سهولی و القیا" است، این زیارتگاه به جز پیامبران بنی اسراییل، محل دفن امامزاده صالح (ع)، از فرزندان امام حسن مجتبی (ع) نیز می‌باشد، با توجه به اینکه مکان دقیق مدفن این پیامبران در محل بقعه مشخص نیست، آرامگاه‌های آنان به صورت امام زاده احداث شده است.
مردم و بازاریان شهر قزوین در طول روز و همچنین مناسبت‌های مختلف به این زیارتگاه سری می‌زنند و این مکان مقدس را محلی برای گرفتن حاجات خود می‌دانند و اول هر ماه برای زیارت و اهدای نذورات خود در این مکان حضور پیدا می‌کنند.
علاوه بر بناهای یاد شده، رواق صفوی متعلق به دوره صفویان، ساختمان شهربانی مربوط به دوره قاجاریه و مدرسه امید که از نخستین مدارس نوین در ایران که مربوط به دوره پهلوی محسوب می‌شود نیز از جمله بناهای موجود در دولتخانه صفوی قزوین به شمار می‌روند که بازدید آنها برای گردشگران می‌تواند بسیار جذاب باشد.
غنای تاریخی بناهای قزوین/ شاهکار‌هایی از عهد صفوی تا به امروز
بازار قزوین/ یادگاری از دوران قاجار
از دولتخانه صفوی و خیابان امام (ره) که عبور کنیم به بازار قزوین می‌رسیم، بازاری که از آثار به جای مانده از دوران صفوی و قاجار است و ویژگی‌های خاص آن باعث تمایز این بازار از بازار‌های دیگر استان‌های کشور شده است.
این بازار به بخش‌های مختلفی از جمله قیصریه، سعدیه، مسگرها، وزیر، رضوی و حاج رضا تقسیم می‌شود که هر یک از سرا‌ها از معماری باشکوه و بی نظیری برخورداند.
سعدالسلطنه و معماری به جا مانده از باقرخان
همچنین در کنار بازار بزرگ قزوین و برای اقامت مسافران و گردشگرانی که از نقاط مختلف شهر و برای خرید مراجعه می‌کردند، برای استراحت کاروان‌ها و حمل و نقل کالای آنان، کاروان سرا‌هایی در شهر و بین راهی ایجاد شده بود که یکی از آنها کاروانسرا و یا به عبارتی سرای سعدالسلطنه است که به عنوان بزرگترین کاروانسرای درون شهری جهان و در سال ۱۳۱۲ هجری قمری و همزمان با حکومت ناصرالدین شاه قاجار به دست سعدالسلطنه، حاکم لایق شهر قزوین به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ ساخته شد، این اثر تاریخی ابتدا در سال ۱۳۱۶ با شماره ثبت ۱۰۲۱ در زیر مجموعه بازار قزوین ثبت شد، سپس در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۸۹ به صورت مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه به ثبت رسید.
سرای سعدالسلطنه نخستین اثر ثبت شده جهانی در این استان است که در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و به دستور باقرخان سعدالسلطنه، حاکم وقت قزوین ساخته شد و این بنای تاریخی در دوره قاجاریه با برخورداری از حدود ۴۰۰ حجره، اقتصاد شهر قزوین را در دست داشته و به عنوان مهمترین مکان داد و ستد قزوین نیز محسوب می‌شده است.
این مجموعه بزرگ تاریخی در کنار بازار سنتی قزوین قرار دارد و گردشگران علاوه بر بازدید از بازار می‌توانند به این سرا نیز سری بزنند و از معماری باشکوه آن لذت ببرند.
بنا‌هایی که در این یادداشت معرفی شدند تنها بخش کوچکی از گستره تاریخی شهر قزوین بود، علاوه بر مکان‌های یاد شده، کلیساها، امامزاده ها، دژها، قلعه ها، حمام ها، مقبره ها، برج ها، آبگرم‌ها و غار‌های بسیار زیادی در دل این شهر و شهرستان‌های اطراف آن وجود دارد که هر یک از آنها می‌تواند نه به عنوان شهری که گردشگران در آن یک سفر گذری و کوتاه داشته باشند، بلکه می‌توانند چندین روز را در این استان بمانند و از آثار تاریخی و بی بدیل منطقه بازدید به عمل آورند.
منبع:ایرنا
