باشگاه خبرنگاران جوان؛ مینا عظیمی - سفر ولودیمر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین به کاخ سفید در آخرین روز فوریه ۲۰۲۵، قرار بود یک سفر بسیار معمولی باشد، اما امتناع رئیس جمهور اوکراین از امضای توافقنامه‌ای که قرار بود به توافقنامه فلزات کمیاب بین دو کشور منتهی شود، مشاجره لفظی شدید بین دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و زلنسکی در مقابل چشمان رسانه‌ها و ترک کاخ سفید توسط رئیس جمهور اوکراین و هیات همراهش منجر شد که این سفر به یک سفر تاریخی تبدیل شود.

در زیر برخی نکات مرتبط با موضوع از منظر جامعه شناختی و روانشناختی و نه سیاسی پرداخته شده است و مهمترین نتایج ارزیابی از برآورد‌هایی از وضعیت فعلی ارائه شده است.

مراحل برخورد طوفانی

سفر زلنسکی به کاخ سفید (جمعه، ۲۸ فوریه ۲۰۲۵) چندین مرحله را طی کرد: مرحله اول: پذیرایی رسمی جلوی درب اصلی، ساده و شاد غیر رسمی شروع می‌شود. مرحله دوم: شروع جلسه میان مقامات ارشد آمریکا و اوکراین به دور از رسانه ها. مرحله سوم: علنی شدن جلسه برای رسانه‌ها. اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا تمام صحبت‌هایی که اتفاق افتاده عمدی و برنامه ریزی شده بوده است؟ جواب این است شاید.

اظهارات توهین آمیز ترامپ در پایان بحث توجهات بسیاری را جلب کرده است او دقیقا در پایان گفت: «فکر می‌کنم به اندازه کافی بودیم. لحظه تلویزیونی خوب. نظر شما چیست؟»

مرحله چهارم و آخر: ترامپ پس از درگیری لفظی غیرمعمول، با مشاوران خود مانند جی دی ونس، مارک روبیو، وزیر خارجه، اسکات بسنت، وزیر خزانه داری و برخی دیگر از معاونان خود با همراهی هیات اوکراینی اتاق را ترک کردند تا مراسم ناهار را صرف کنند. در همین حال، اوکراینی‌ها در یک اتاق مجزا و مجاور نگهداری می‌شدند، که برای یک رهبر خارجی غیرعادی است، زیرا آنها معمولا به اتاق‌های دیگر می‌روند و سپس برای ناهار دور هم جمع می‌شوند؛ که این اتفاق نیفتاد، اگرچه غذا روی گاری‌ها در راهرویی نزدیک دفتر مطبوعاتی تهیه شده بود، اما به اوکراینی‌ها دستور داده شد که با وجود اعتراض و درخواست برای ادامه مذاکرات، آنجا را ترک کنند.

با یا علیه زلنسکی

در اولین ساعات پس از این دیدار، با توجه به اینکه توهین‌های ترامپ و تیمش به یک «متحد استراتژیک» و شریک جنگ بزرگی که سه سال است ادامه دارد، فضایی مبهوت آمیز وجود داشت. نظرات در مورد تحقیر زلنسکی و رفتار تحقیرآمیز آمریکا که در برخورد با سران کشور‌ها رایج است و هیچ تفاوتی بین کشور‌های متحد، دوست و دشمن وجود ندارد، بود.

اما پس از یکی دو روز، ناظران شروع به صحبت در مورد تله آمریکایی کردند که برای زلنسکی گذاشته شده بود، مانند تله‌ای که برای عبدالله دوم، پادشاه اردن مقابل رسانه‌ها گذاشته شده بود. این یک ترفند دیپلماتیک است که دولت جدید آمریکا از آن استفاده می‌کند، زیرا میهمان را با یک عمل انجام شده رو‌به‌رو می‌کند، که اغلب این عمل انجام شده است که با خواسته‌ها و علایق مهمان موافق نیست، بنابراین او چاره‌ای جز تسلیم شدن و خجالت ندارد. 

زلنسکی با تعجب اتفاقی را می‌افتاد نگاه می‌کرد، اما در مقابل رسانه‌ها و خبرنگاران سکوت نکرد و شرمنده نشد. او عادی صحبت می‌کرد و نگرانی‌ها و نظرات خود را بیان می‌کرد و اگر به او اجازه می‌دادند بیشتر و بیشتر صحبت می‌کرد، اما با تهمت‌ها و عبارات تحقیرآمیز صحبت‌های او قطع شد. ترامپ پیر و معاون جوانش از خجالت نکشیدن متعجب شدند، به همین دلیل به او توهین کردند.

برای این سکانس، برخی از منتقدان زلنسکی را در صورتی قهرمان می‌دانستند که موقعیت او با پادشاه اردن مقایسه می‌شد، زیرا عبدالله دوم به قدری در مقابل این تحقیر هیجان زده شده بود که دیگر نمی‌توانست اعصاب خود را کنترل کند و به وضوح در مقابل رسانه‌ها اعصاب صورت او که در معرض تنش و فشار روانی شدیدی قرار داشت، او حتی دیگر کنترل پلک زدن خود را نداشت و به شدت و با سرعت پلک می‌زد.

سوالاتی در مورد انگیزه‌های رفتار «ترامپی»

سخنان ترامپ و جی دی ونس معاون او باعث تعجب بسیاری از مردم در مورد انگیزه‌هایی شد که باعث شد کار‌ها به این پیچیدگی برسد، چرا با مهمان که رئیس یک کشور بزرگ است، چنین رفتار تحقیر آمیزی شده است؟ چرا ترامپ و ونس به او حمله کردند در حالی که آداب دیپلماتیک حکم می‌کند که یکی از آنها اگر متوجه شد دیگری بیش از حد معمول در حال شدت گرفتن است، باید سعی کند اوضاع را آرام کند؟ تحلیل برخی از انگیزه‌هایی که منجر به فرضیه‌های زیر می‌شود ضروری است:

علاقه جمهوری خواهان به روسیه

ترامپ و حزب جمهوری خواه در آمریکا منافعی را با در ارتباط با روسیه می‌بینند. رابطه ترامپ و حزب جمهوری خواه با روسیه با بایدن و حزب دموکرات متفاوت است. این تفاوت در موقعیت‌ها ممکن است به عنوان عاملی در درگیری وارد شده باشد، زیرا اولویت ترامپ همیشه منافع، سود و منفعت خود است، نه افراد یا تاریخ روابط. ترامپ پس از این دیدار به خبرنگاران گفت که فکر نمی‌کند زلنسکی خواهان صلح باشد. آیا دنیا حرف او را باور خواهد کرد؟

فشار‌های مالی و چالش‌های اقتصادی

ترامپ معتقد است که دولت او و کشورش از مشکلات مالی و چالش‌های اقتصادی رنج می‌برند و امید زیادی به توافق معدنی برای کاهش بحران‌های مالی داشت، اما رد زلنسکی باعث تعجب ناخوشایند رئیس جمهور آمریکا شد، بنابراین ترامپ و معاونش در سطوح کلامی و اخلاقی با رفتار‌های تهاجمی شدید رفتار کردند. آنها تهدید کردند که در صورت امتناع او از امضای قرارداد معدنی، کمک مالی و کمکی را به طور کامل متوقف خواهند کرد، اما زلنسکی با وجود تهدید، امتیازات بیشتری را امضا نکرد و نپذیرفت که در واقع منجر به تعلیق برخی از سیستم‌های تامین مالی برای بسیاری از پروژه‌هایی شد که از حمایت مالی آمریکا برخوردار شده بودند.

پیامی ناخودآگاه به اروپا

آیا توزیع نقش‌ها که به نظر می‌رسید اجرای توافق‌شده قبلی بین رئیس‌جمهور و معاونش بود، پیامی هشداردهنده و تهدیدآمیز برای تمام اروپا بود؟ به خصوص که کاخ سفید دعوت رسمی برای دیدار با زلنسکی نکرد و ترامپ همانطور که گفته شد تمایلی به پذیرایی از او نداشت، اما امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه از همتای آمریکایی خود خواست که از زلنسکی برای رفتن به واشنگتن دعوت کند و اروپایی‌ها هم تلاش کردند تا زلنسکی را متقاعد کنند تا از این دیدار استقبال کند و قرارداد معدنی را تکمیل کند.

با این حال وقتی ترامپ و دستیارش نتوانستند شرایط اوکراین را بپذیرند، معاون رئیس‌جمهور آمریکا با عصبانیت گفت: «درست نیست که به کاخ سفید بیایید و در مقابل رسانه‌ها بحث کنید، باید از رئیس‌جمهور تشکر کنید.» این جمله در عین حال پیامی برای اروپا است که به آن می‌گوید این اندازه جدید شماست.

برخی از تحلیلگران معتقدند رفتار آمریکا حاوی بیش از یک پیام برای کل قاره اروپا است. ترامپ جمله خود را تکرار کرد و رئیس جمهور اوکراین را مورد سرزنش قرار داد: کشور شما در دردسر بزرگی قرار دارد، این بدان معناست که او به اروپایی‌ها می‌گوید: شما به من، کمک و حمایت من، پروژه‌ها و برنامه‌های من نیاز خواهید داشت.

دست کم گرفتن شخصیت زلنسکی و تحقیر عقاید او

ترامپ در زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، مردی جوان (حداقل در سن و سالش) می‌بیند که تیزبینی سیاسی و درک کمی از منافع سرمایه گذاری عمده دارد، بنابراین نمی‌تواند به گونه‌ای دیگر با او رفتار کند. رفتار او با زلنسکی مانند رفتار یک بزرگسال با کودک کوچک بود که در پذیرایی او را با دستانش احاطه کرده سپس چندین بار دستانش را با حرکات خصمانه به سمت او بلند کرد و یک بار او را به عقب هل داد. آنچه در اینجا ظاهر شد تحقیر چهره رئیس دولت بزرگ بود که او نیز بدون کت و شلوار رسمی آمده بود و این همان چیزی است که آمریکایی‌ها آن را به عنوان تمسخر آداب و رسوم و پروتکل‌های دیپلماتیک خود طبقه بندی می‌کنند.

تحقیر، تحقیر و دستور

سخنرانی خطاب به رئیس جمهور اوکراین مملو از نوعی توبیخ و تحقیر بود و نظاران را به این تصور می‌رساند که ترامپ و معاونش مدت‌ها در کنار کارشناسان روانشناسی نشسته‌اند تا برای این رویارویی داغ آماده شوند، گویی این سه بازیکن در رینگ کشتی هستند و تماشاگران منتظرند ببینند چه کسی با ناک اوت برنده می‌شود. دو شریک آمریکایی به نوبت لفظ‌های توهین آمیزی علیه زلنسکی به کار می‌بردند.

مانند: شما جان میلیون‌ها نفر را به خطر می‌اندازید. شما در حال قمار درباره جنگ جهانی سوم هستید. به من گوش کن. از آمریکا قدردانی کنید. شما اجازه صحبت کردن ندارید.

تحقیر دیگران بخشی از دیپلماسی عادی آمریکاست مانند زمانی که ونس بار‌ها تکرار کرد که زلنسکی باید بگوید از آمریکا متشکر است و زلنسکی در ادامه پاسخ می‌دهد: «بار‌ها گفتم.» ونس با تحقیر و عصبانیت ادامه می‌دهد: حتی یک بار هم تشکر کردی؟ از آمریکا و رئیس جمهور که در تلاش برای نجات کشور شماست تشکر کنید.

آینده روابط با اروپا

ذهنیت آمریکایی این است که دیگران آن‌طور که او می‌خواهد متناسب باشند و آن‌طور که او می‌خواهد مطابق با معیار‌های خودش رفتار کنند. آمریکا در تاریخ مدرن خود با کشور‌هایی که آن را به چالش می‌کشند یا دیکته‌هایش را رد می‌کنند، عادت نکرده است و رئیس‌جمهور اوکراین آنقدر که نوعی طفره رفتن از توافق‌های غیرمنصفانه نشان می‌دهد، باعث رنجش مجدد دولت ترامپ شده است. این رفتار زلنسکی ممکن است منجر به تصمیمات ناگهانی در مورد همکاری بین اروپا و آمریکا شود با همه اینها، این نشست نقطه عطفی مهم تلقی می‌شود که ممکن است در نقاط دیگر تصمیمات سرنوشت سازی را رقم بزند. 

منبع: الخنادق