باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهدی سیف تبریزی - با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده بار دیگر بحث هزینه‌های ناتو به یکی از موارد مهم اختلافی کشورهای دو سوی آتلانتیک تبدیل شده است. ترامپ در اواخر دور اول ریاست‌جمهوری خود اختلافات شدیدی را با سران ناتو و اتحادیه اروپا بر سر میزان مشارکت هر یک از کشورهای عضو در تامین هزینه مشترک ناتو پیدا کرده بود به نوعی که در آن زمان کشوری همانند فرانسه به منظور بیرون آمدن از زیر یوغ ایالات‌متحده خواستار تشکیل ارتش متحد اروپا را داده بود.

با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، موضوع درگیری اوکراین و میزان سرسام آور کمک‌های مالی و لجستیکی واشنگتن به جنگ اروپا، مجددا این بحث را از سوی دولت جدید آمریکا مطرح کرد که چرا آمریکا باید بیشترین هزینه تامین امنیت اروپا را بپردازد.

این موضوع از سوی شخص رئیس‌جمهور، وزیر دفاع، وزیر خارجه و ایلان ماسک به‌عنوان تنظیم کننده بودجه فدرال دولت آمریکا مطرح و در بیست روز گذشته  به یکی از پر چالش‌ترین موارد اختلافی کشورهای اروپایی با متحد قدیمی خود ایالات متحده تبدیل شده است. 

به شکلی که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا روز چهارشنبه گفت که ایالات متحده «دیگر روابط نامتعادل» با متحدانش در اوکراین را تحمل نخواهد کرد و هشدار داد که سایر اعضای ناتو باید بیشتر برای دفاع از امنیت خود هزینه کنند.

این در حالی است که ترامپ اعلام کرد که یک تماس تلفنی «بسیار سازنده» با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه داشته است که به گفته او آغازگر مذاکرات برای پایان دادن به جنگ در اوکراین خواهد بود.

سایر کشور‌های ناتو از کنار گذاشتن اوکراین و رئیس جمهور این کشور ولادیمیر زلنسکی از تماس اتفاق افتاده میان پوتین و ترامپ انتقاد کرده‌اند و جان هیلی وزیر دفاع انگلستان نیز بار دیگر تاکید کرد که «هیچ مذاکره‌ای درباره اوکراین بدون حضور این کشور امکان پذیر نیست».

سهم هر کشور در بودجه مشترک ناتو چقدر است؟

اما با داغ شدن مباحث میزان هزینه کرد هریک از اعضا و درخواست ایالات‌متحده برای افزایش سهم هر عضو در تامین بودجه مشترک به میزان پنچ درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور نگاهی انداختیم به بودجه مصوب پیمان آتلانتیک شمالی و میزان سهم پرداختی هریک از اعضای این سازمان.

بودجه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برای سال ۲۰۲۵ تقریباً ۳.۸ میلیارد پوند برآورد شده است، اما هر یک از ۳۲ کشور عضو  به یک میزان مساوی این هزینه را پرداخت نمی‌کنند بلکه این کشورها با نرخ‌های متفاوتی سهم عضویت خود را به حساب این اتحادیه واریز می‌کنند.

بودجه ناتو به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود: بودجه مدنی، بودجه نظامی و برنامه سرمایه گذاری امنیتی ناتو. زمانی که به به بودجه مشترک ناتو نگاهی می‌اندازیم و میزان پرداختی هر کشور را مشخص می‌کنیم به وضوح دیده می‌شود که آلمان و ایالات‌متحده دو کشوری هستند که با اختلاف بیشترین میزان پرداختی را به صندوق مشترک سازمان پیمان آتلانتیک شمالی داشته‌اند.

ایالات متحده ۱۵.۸ درصد از بودجه ۳.۸ میلیارد پوندی ناتو را تأمین می‌کند، تقریبا به همین میزان آلمان‌ها نیز در تامین بوجه این سازمان نقش دارند. برای ۳.۸ میلیارد پوند بودجه تخمین زده شده در سال ۲۰۲۵، این مبلغ حدود ۶۰۳.۴ میلیون پوند است که توسط ایالات متحده به بودجه ناتو کمک شده است.

بریتانیا با ۱۱ درصد، به میزان تقریبی ۴۱۶.۶ میلیون پوند در سال جاری، سومین تامین کننده بزرگ این بلوک نظامی است. پس از آن فرانسه (۱۰.۲ درصد) و سپس ایتالیا (۸.۵ درصد).

آلبانی، مقدونیه، ایسلند و مونته نگرو همگی کمتر از ۰.۱ درصد از بودجه مشترک ناتو را تامین می‌کنند. البته باید این موضع را در نظر داشت که هر چهار کشور دارای تولید ناخالص داخلی کمتر از ۰.۱ درصد نسبت به ایالات متحده هستند.

از سال ۲۰۰۶، همه اعضای ناتو موافقت کردند که حداقل ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه‌های دفاعی کشور‌های متبوع خود اختصاص دهند.

از آنجایی که ایالات متحده بزرگترین تولید ناخالص داخلی را در میان دیگر اعضا دارد طبیعتا بیشترین هزینه خالص دفاعی را نیز در میان دیگر اعضا پرداخت می‌کند. واشنگتن با توجه به تولید ناخالص ملی خود تقریباً دو سوم هزینه‌های دفاعی ناتو را تامین می‌کند.

با این حال، برای سایر کشور‌ها باتوجه به توان اقتصادی آن‌ها تامین این هزینه‌ها  فشار زیادی بر اقتصادشان وارد خواهد کرد. از طرفی دیگر باید به این موضع هم اشاره داشت که بودجه نظامی سنگین ایالات متحده صرفاً به دلایل تامین هزینه‌های ناتو نیست، بلکه به دلیل تعهدات و منافع نظامی این کشور در نقاط دیگر جهان طرح و تصویب می‌شود.

در حالی که پیش‌بینی می‌شد اکثریت (۷۲ درصد) متحدان ناتو به تعهدات ۲ درصدی خود برای پرداخت هزینه‌های دفاعی در سال گذشته عمل کرد‌ه‌اند، برخی (هشت) کشورها نیز کمتر از ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه نظامی کرده‌اند.

کشورهای همانند اسپانیا، اسلوونی، لوکزامبورگ، بلژیک، کانادا، ایتالیا، پرتغال و کرواسی از جمله دولت‌های بودند که زیر مقدار تعیین شده توانسته اند در امور نظامی سرمایه‌گذاری داشته باشند. با این حال، این کشور‌ها (به جز کرواسی) هزینه‌های نظامی خود را در سال 2025  نسبت به سال قبل افزایش داده‌اند.

علاوه بر این، ایالات متحده از نظر تولید ناخالص داخلی بالاترین هزینه دفاعی را ندارد. لهستان (۴.۱۲ درصد) و استونی (۳.۴۳ درصد) هر دو جلوتر از آمریکا و آلمان در میزان هزینه کرد به نسبت تولید ناخالص ملی خود هستند.

در واقع، تک تک اعضای ناتو هزینه‌های دفاعی خود را از نظر تولید ناخالص داخلی بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ افزایش داده‌اند. به جز ایالات متحده که طبق برآورد‌های ناتو، بودجه نظامی آن اندکی کمتر از تولید ناخالص ملی خود بوده.

اکنون ترامپ از کشور‌های ناتو می‌خواهد که هزینه‌های دفاعی خود را تا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش دهند. رقمی که حتی خود آمریکا هم توان تامین چنین رقمی را ندارد.

بیش از دو برابر کردن تعهد هزینه‌ها از تولید ناخالص ملی به معنای جهش بزرگ در هزینه‌های نظامی واقعی برای کشور‌های ناتو است.

برای نروژ که تقریباً ۲.۱۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را در سال ۲۰۲۵ صرف دفاع خواهد کرد، رسیدن به ۵ درصد تولید ناخالص ملی به معنی افزایش هزینه دفاعی از حدود ۷.۴ میلیارد پوند به بیش از ۱۷ میلیارد پوند خواهدبود.

بریتانیا که در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای هزینه‌های دفاعی کنار گذاشته با ارقام پیشنهادی ترامپ باید بودجه خود را از حدود ۵۶.۹ میلیارد پوند به بیش از ۱۲۳ میلیارد پوند افزایش دهد تا به اهداف ۵ درصدی ترامپ برسد.

پرسنل نظامی

سال گذشته، ارتش ایالات متحده حدود ۳۸ درصد از مجموع ۳.۴ میلیون سرباز سازمان پیمان آتلانیک شمالی را تشکیل می‌داد که البته ارتش این کشور با حدود ۱.۳ میلیون پرسنل نظامی در سال ۲۰۲۴، بسیار بالاتر از هر کشور دیگر در ناتو از این لحاظ قرار می‌گیرد. اما این جای تعجب ندارد، زیرا از نظر جمعیت نیز این کشور بسیار بزرگتر و پرجمعیت‌تر اعضای ناتو است.

دومین ارتش بزرگ ناتو در ترکیه است که دارای خدمت سربازی اجباری برای مردان با ۳۵۵۰۰۰ سرباز است. بر اساس آخرین ارقام موازنه نظامی برای سال ۲۰۲۴، لهستان (۲۰۲۰۰۰)، فرانسه (۲۰۰۰۰۰) و بریتانیا (۱۸۵۰۰۰) سرباز آماده به خدمت در اختیار دارند و به ترتیب پس از ترکیه در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

باید گفت باتوجه به تضعیف بنیه‌های اقتصادی اروپا پس از سه سال جنگ در این قاره به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی اعضای ناتو توانی برای افزایش بودجه‌های اضافی در هوزه دفاعی در اختیار داشته باشند. این موضوع را می‌توان در کاهش کمک‌های مالی و لجستیکی اعضا از اوکراین در ماه‌های گذشته مشاهده کرد.

از همین‌رو درخواست ترامپ از ناتو به منظور افرایش بیش از دو برابری تامین هزینه‌های این بلوک نظامی سنگی بزرگ در ادامه حمایت این کشورها از جنگ اوکراین و راضی کردن این کشورها به ورد به میز مذاکره با روسیه بوده باشد. از سوی دیگر درخواست‌های ترامپ کشورهای اروپایی را به ایجاد ساختار نظامی جدید فارغ از ایالات‌متحده سوق می‌دهد که این موضوع یکی از خواست‌های دونالد ترامپ در دور دوم ریاست بر کاخ سفید است.