حمایت معاونت علمی از تربیت پژوهشگر در فناوری‌های نوظهور
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور گفت که این معاونت از تربیت نیروی انسانی پژوهش‌محور، خلاق و نوآور در زمینه فناوری‌های نوظهور حمایت می‌کند.
حسین افشین در بیست و هفتمین جلسه هیأت امنای بنیاد ملی علم ایران گفت: در حوزه تربیت نیروی انسانی باید گام‌های محکمی برداریم و ضعف‌های جدی که در تربیت نیروی انسانی و آموزش فناوری‌های نوظهوری مانند کوانتوم وجود دارد، از مسیر بنیاد ملی علم ایران برطرف شود.
وی افزود: تربیت نیروی انسانی در کوانتوم، هوش مصنوعی و علوم نوظهور از اصلی‌ترین اولویت‌های معاونت علمی به شمار می‌آید که به بنیاد ملی علم سپرده شده است تا در ادامه، نیروی انسانی تربیت شده، در راستای کار پژوهشی به صورت متمرکز هدایت شوند.
افشین به ایجاد توازن و هم‌سویی در حمایت‌ها و مأموریت بخش‌های مختلف زیست‌بوم فناوری و نوآوری اشاره کرد و گفت: در تعریف مأموریت‌ها، اولویت‌ها و حمایت‌های بخش‌های مختلف تلاش داریم موازی‌کاری و تعارض در مأموریت‌ها وجود نداشته باشد؛ بر همین اساس، حمایت‌های بنیاد ملی نخبگان دانشجومحور و مسیر بنیاد ملی علم هم‌راستا با حمایت از پژوهش‌محوری و استادان حرکت کند.
وی بر آمادگی برای ایجاد سازوکار حمایت از اندیشکده‌ها برای مأموریت‌محور شدن پژوهش‌ها تاکید کرد و گفت: در قانون برنامه هفتم، وزارت علوم به عنوان ارائه‌دهنده محور به اندیشکده‌ها انتخاب شده است و معاونت علمی نیز آمادگی دارد هم‌راستا با این مأموریت وزارت علوم، در قالب یک سازوکار مشخص و در جایگاه حمایت‌کنندگی و تقویت اندیشکده‌ها، به منظور مسأله‌محور کردن پژوهش‌ها و حل مسائل کشور به ویژه در عرصه حکمرانی، نقش‌آفرینی کند.
معاون علمی رئیس‌جمهور معتقد است که سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های بنیادین و مرز دانش به هیچ عنوان هزینه نیست و عواید آن در سال‌های آینده نصیب کشور می‌شود و از مواردی که می‌تواند به پیشرفت و توسعه پایدار کشور کمک کند، حرکت در مسیر پژوهش‌های بنیادی و لبه‌های دانش و فناوری است. حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری در این حوزه، نباید هزینه تلقی شود و باید در زمینه پژوهش‌های مرز دانش و بنیادین، تمام ظرفیت‌های حمایتی موجود را به کار ببندیم و حمایت حداکثری داشته باشیم.
افشین افزود: گزارش امسال بنیاد ملی علم ایران از بودجه، هزینه‌کرد و افراد حمایت شده نشان داد که این بنیاد، جامعه مخاطبی حدود ۶ هزار نفری از دانشجویان، استادان دانشگاه و پژوهشگران را با یک بودجه ۳۰۰ میلیارد تومانی حمایت کرده است، که با توجه به ظرفیت دانشی و پژوهشی موجود و نیاز مبرم کشور، این میزان باید افزایش یابد؛ همچنین باید به پروژه‌های پژوهشی نیز با افق نگاه گسترده‌تری توجه شود و با دست گشاده از پروژه‌های مرز دانش و نوظهور حمایت کنیم.
پیش بینی افزایش اعتبارحمایت از طرح‌های پژوهشی و نوآور از ۵۰۰ به ۷۰۰ میلیارد تومان
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور این را هم عنوان کرد: کل بودجه‌ای که کشور برای این کار اختصاص داده، حدود ۱۱۰ میلیارد تومان بود، اما معاونت علمی رقم ۵۰۰ میلیارد تومان را برای حمایت از پروژه‌ها هدفگذاری کرده است که برای سال بعد نیز پیش‌بینی می‌شود به ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش یابد؛ البته حمایت از طرح‌ها و پروژه‌های پژوهشی، همگی توسط بنیاد ملی علم ایران و مبتنی بر سازوکار‌های تعریف شده و مشخص این بنیاد خواهد بود. طرح‌هایی هم که از سوی معاونت علمی، به بنیاد علم ارجاع شود، بر مبنای نظر و اولویت بنیاد علم بررسی خواهد شد و جهت‌گیری خاصی برای هیچ طرح و پروژه پژوهشی و مرز دانشی وجود ندارد. این رویکرد در راستای ایجاد یکپارچگی، نظم و هماهنگی در حمایت از پژوهش نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان اتخاذ شده است.
وی تاکید داشت که هیچ منعی برای اعضای شورای علمی بنیاد ملی علم ایران، برای مشارکت در طرح‌های پژوهشی و دریافت حمایت‌های بنیاد وجود نخواهد داشت و اعضای شورای کارگروه‌ها هم می‌توانند در طرح‌های پژوهشی مشارکت داشته‌باشند و از حمایت‌های بنیاد بهره‌مند شوند. برای تحقق کامل این امر، لازم است بازنگری در آیین‌نامه‌ها از سوی اعضای هیأت امنا، صورت بگیرد تا محدودیتی وجود نداشته باشد.
۸۰ درصد از حمایت‌های بنیاد ملی علم ایران از طریق اعلام فراخوان‌ها
رئیس بنیاد ملی علم ایران هم در این نشست به ارائه گزارشی از مأموریت‌ها، عملکرد بنیاد در سال ۱۴۰۳ و برنامه‌های پیشِ روی این بنیاد پرداخت و گفت: بنیاد ملی علم ایران، سه مأموریت مهم مرجعیت علمی، پژوهش برای حل مسائل کشور و ترویج علم را دنبال می‌کند که ماموریت اول، پژوهش برای رسیدن به مرجعیت علمی است. در این راستا، ضمن سرمایه‌گذاری و حمایت از پژوهش، باید تعاملات بین‌المللی داشته باشیم و دانشمندان را حمایت کنیم تا به این مهم در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی دست پیدا کنیم. به دنبال آثار اقتصادی-اجتماعی پژوهش‌ها هستیم و در دولت هم باید در پی این باشیم که تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای دانش و پژوهش صورت بگیرد.
علی‌محمد سلطانی افزود: در بخش ترویج علم، در تلاش هستیم علم را به زبان ساده‌تر برای مردم ترجمه کنیم و مسائل آنان را به کمک علم حل کنیم تا مردم بیش‌تر به نهاد‌های علمی اعتماد کنند. در مأموریت مرجعیت علمی دو راهبرد را دنبال می‌کنیم که در راهبرد اول، با شناسایی دانشمندان برجسته و اعطای پژوهانه‌های علمی فاخر به آنان، از ترویج علم حمایت می‌کنیم؛ حمایت از سرآمدان علمی و اعطای کرسی پژوهشی در همین راستا است. خوشه پژوهشی چند تخصصی، فراخوان‌های حرکت در مرز‌های دانش و توسعه فناوری‌های بدیع و نوظهور در راستای رویکرد نخست است. در رویکرد دوم به دنبال این هستیم که فاصله را با دنیا کم کنیم و سپس با تعامل بیش‌تر زمینه همکاری بین‌المللی را ایجاد کنیم، این کار با اعلام فراخوان‌ها در فناوری‌های نوظهور دنبال می‌شود.
وی به ایجاد مرکز هدایت و راهبری پژوهش‌ها هم اشاره کرد و گفت: در بخش پژوهش‌های حل مسأله، ایجاد مراکز هدایت و راهبری حل مسأله یا به اختصار «مهر» را در دستور کار قرار دادیم، این مرکز با هدف مدیریت مسأله، تعریف و راهبری پژوهش‌ها و در نهایت مدیریت راه‌حل‌ها شکل می‌گیرد. این مرکز ساختار مجازی دارد و راهبر مسأله است. یکی از دانشگاه‌های کشور از طریق رقابت و در قالب یک فراخوان، در یکی از مسائل خاص کشور به عنوان «مهر» تعیین می‌شود، آن مسأله به طرح‌های پژوهشی شکسته می‌شود و ذی‌نفعان در طرح‌ها حضور دارند و مسئولیت تجمیع مسأله‌ها با مهر خواهد بود. سال گذشته موفق شدیم در دو مسأله تاب‌آوری شهری و تورم، مرکز هدایت و راهبری مهر را تعریف کنیم.
رئیس بنیاد ملی علم ایران به پژوهش‌های حل مسأله و مأموریت‌گرا کردن دانشگاه‌ها پرداخت و گفت که در این راستا، از دانشگاه‌ها درخواست کردیم چند مأموریت محدود از مسائل استانی را انتخاب کنند و مجموعه‌ای از طرح‌های پژوهشی ذیل آن مأموریت را به بنیاد برای بنیاد علم اعلام می‌کنند که سال گذشته، با ۴۵ دانشگاه و پژوهشگاه برای انجام این ماموریت‌ها همکاری داشتیم.
سلطانی به حمایت از پژوهش‌ها برای رفع نیاز‌های شرکت‌های دانش‌بنیان پیشرو، به عنوان یکی دیگر از مأموریت‌های بنیاد ملی علم ایران اشاره داشت و گفت: در این راستا، نیاز‌ها و مسایل شرکت‌های دانش‌بنیان پیشرو توانمند که در لبه دانش حرکت می‌کنند، جمع‌آوری شده و از طریق فراخوان‌هایی، در مسیر حل آنها به کمک پژوهش‌ها گام برداشته می‌شود.
وی گفت که ۸۰ درصد از حمایت‌های بنیاد ملی علم ایران از طریق اعلام فراخوان‌ها و با همکاری دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با آن حوزه علمی و فناوری است، به طور مثال در حوزه فناوری هوش مصنوعی، فراخوان‌ها و حمایت‌های پژوهشی در قالب همکاری با ستاد توسعه هوش مصنوعی معاونت علمی و سازمان ملی هوش مصنوعی یا زیست‌فناوری در همکاری با ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی است.
حمایت از ۲۷۰ رساله دکتری و ۳۵۰ رساله پسادکتری
رئیس بنیاد ملی علم ایران به حمایت از رساله‌های دکتری و پسادکتری برای حمایت از نخبگان کشور گریزی زد و گفت: امسال علاوه بر حمایت ۱۳۵ میلیون تومانی از رساله‌ها، فراخوانی ویژه با محوریت ۶ حوزه اولویت‌دار فناورانه اعلام شد که ۲۵۰ میلیون تومان از پژوهش‌ها حمایت می‌کنیم. از ابتدای امسال تاکنون ۲۷۰ رساله دکتری و ۳۵۰ مورد رساله پسادکتری مورد حمایت قرار گرفته است.
سلطانی همکاری‌های بین‌المللی، حمایت از سفر‌های علمی و پژوهشی، شب علم، حمایت‌های مستمر از استادان و اعلام فراخوان‌های پژوهشی را از دیگر محور‌های حمایتی این بنیاد، اعلام کرد و افزود: شیوه‌های استاندارد داوری طرح‌ها، همکاری‌های بین‌المللی، همکاری‌های چندرشته‌ای و فرا رشته، تبدیل اثرات طرح‌های مصوب قبلی و برنامه‌ریزی برای تبدیل ایران به کشوری آفریننده و تولیدکننده علم از دیگر برنامه‌های بنیاد ملی علم ایران است.
وی به استقبال دانشجویان، استادان و پژوهشگران برجسته از طرح‌های بنیاد ملی علم ایران هم اشاره کرد و گفت: استقبال خوبی از طرح‌ها صورت گرفت است به طوری که چهار هزار و ۲۰۰ طرح ورودی داشتیم که یک هزار و ۲۷۶ طرح نیز تصویب شده است. این موضوع نشان می‌دهد رویکرد نسبت به بنیاد ملی علم ایران، مثبت بوده است. مبلغ حمایت مصوب در سال ۱۴۰۲ عدد ۲۷۶ میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۳، مبلغ ۳۵۰ میلیارد تومان بوده است که با حمایت معاونت علمی و سازمان برنامه و بودجه، کمبودی در حمایت از طرح‌ها وجود ندارد.
در ادامه این نشست، گزارش عملکرد مالی و بودجه تفصیلی بنیاد در سال ۱۴۰۳ مورد بررسی اعضا قرار گرفت. همچنین علاوه بر این، موضوعاتی همچون عضویت سازمان برنامه و بودجه در کمیسیون دائمی، بیانیه ارزیابی پژوهش برای بهبود داوری‌ها و تعیین شرکت حسابرس برای سال مالی آینده بنیاد ملی علم ایران مورد بررسی قرار گرفت.
منبع: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری
