محمد علی فخاری مدیر کل دفتر جنگل‌داری و امور بهره برداری سازمان منابع طبیعی کشور با توضیح این نکته که به هیچ عنوان کارشناسان و محققان دانشگاهی با رها شدن جنگل‌های هیرکانی موافق نیستند، گفت: اگرچه از آغاز اجرای طرح تنفس یعنی سال ۱۳۹۶ تا کنون توقف بهره برداری از هیرکانی به عنوان یک راهبرد مورد موافق همگان عملیاتی شده است، اما رها شدن مدیریت جنگل اصلا درست نبوده است.

او با توضیح این که حضور کارشناسان و محققان در جنگل سبب توسعه این علم و تربیت نیرو‌های کارآمد در این خصوص می‌شود، افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نظام نظارتی همزمان با آغاز طرح تنفس هیرکانی نیز فراموش شد.

فخاری با بیان این که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در کنار اجرای قانون ممنوعیت برداشت چوب از هیرکانی طی هشت سال گذشته، مطالعات آمایشی هیرکانی را انجام داده است، گفت: اکنون مطالعات آمایشی هیرکانی در ۱۰۴ پهنه در شمال انجام شده است.

مدیرکل دفتر جنگل‌داری و امور بهره برداری سازمان منابع طبیعی کشور با تاکید بر این که با یک نسخه نمی‌توان برای اکوسیستم پیچیده هیرکانی که تحت کنترل هم نیست، مدیریت تعریف کرد، افزود: اجرای طرح جمع آوری درختان شکسته افتاده در حاشیه جاده‌های جنگلی شمال طبق مطالعات تفصیلی هیرکانی است.

فخاری گفت: جاده‌های جنگلی اساسی مدیریت در هیرکانی است و اجرای درست مطالعات تفصیلی و طرح‌های جنگلداری به جاده نیاز دارد.

او با اشاره به این که اکنون طبق بررسی‌های میدانی صورت گرفته جاده‌های جنگلی در شمال از تعادل خود خارج شده است، افزود: برای تهیه طرح، اجرای طرح‌های جنگلداری و نظارت برآن نیازمند جاده جنگلی است.

فخاری گفت: درختان زیادی در اثر صاعقه، طوفان، سیل وبرف‌های سنگین ریشه کن می‌شوند که این امر سبب ایجاد دلالان شده است، یعنی درختان به صورت دومینو می‌افتند، بنابراین هر گونه دخالت درجنگل هیرکانی باید با نگاه علمی و منطبق با واقعیت باشد.

او افزود: شیوه نامه برداشت درختان شکسته افتاده در کنار جاده‌های جنگلی هیرکانی تهیه شده است. به طور یقین اجرای این طرح با نظر کارشناسان و استادان دانشگاه عملیاتی خواهد شد. باید بدانیم ارزش حفاظت به آب، خاک و چوب جنگل است تا زمانی که درخت جنگلی در منطقه خود اثر بخشی دارد برداشت اصلا معنایی ندارد.

فخاری گفت: درختان شکسته افتاده کنار جاده جنگلی قابل برداشت شناسنامه دار می‌شوند. یعنی این امر به صورت مناقصه توسط دولت انجام می‌شود و به هیچ عنوان بکاریگری پیمانکاران در این موضوع مطرح نیست.

او افزود: در حال حاضر جاد‌های جنگلی برای اجرای طرح‌های جنگل داری مناسب نیست. بخش زیادی از شبکه جاده‌ای جنگلی هیرکانی باید بازسازی شود، به طور یقین تمامی مقولات در طرح‌های جنگلداری بر اساس واقعیت و منطبق با علم جنگل شناسی انجام خواهد شد.

فخاری به کمبود اعتبار در اجرای طرح‌های جنگل داری اشاره کرد و گفت: در برنامه ششم ردیف اعتباری مستقل برای مدیریت جنگل ابلاغ شد، اما همواره از هشت سال گذشته نسبت به تامین این اعتبار کوتاهی شده است. نمونه بارز این امر پیش بینی یک هزار و ۴۰ میلیارد ریال در سال گذشته بود که از این میزان مقدار فقط ۵۸۰ میلیارد ریال ابلاغ شد که پس از پیگیری‌های متعدد فقط ۷۰ میلیارد ریال تخصیص یافته است.

غمنامه جنگل‌های شمال

یکی از تبصره‌های قانون تنفس جنگل‌های شمال جمع‌آوری و بهره‌برداری با هدف بهداشت، حفاظت و پرورش جنگل از درختان پیر، خشک سرپا، افتاده، لاپی، آفت‌زده و غیرقابل احیاء تنها با مجوز سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز اعلام شده است، تبصره‌ای که به نظر می‌رسد پس از گذشت هشت سال از آغاز این طرح اکنون در آستانه اجرایی قرار گرفت. مقوله‌ای مهمی که معاون امور جنگل‌های سازمان منابع طبیعی در اقدامی شایسته به صورت میدانی موضوع را بین استادان دانشگاه‌های معتبر کشور در منطقه جنگلی داراب کلا منطقه ساری مورد بررسی قرار داده است.

به اعتقاد کارشناسان، یکی از پیش نیاز‌های اجرای تبصره قانونی جمع آوری درختان افتاده، ارزیابی میدانی و علمی از میزان درختان افتاده و خشک در داخل جنگل به صورت شفاف و قابل نظارت است تا بار اضافه‌تر از ظرفیت اکولوژیک جنگل مشخص و تنها بخش اضافی جمع آوری شود. از طرفی وضع مقررات سختگیرانه و مکانیسم انتخاب پیمانکار برای این منظور و چگونگی اعمال نظارت بر آنها نیز نکته دیگری است که کارشناسان بر آن تاکید دارند.

برکسی پوشیده نیست که جنگل‌های شمال با قطع بی‌رویه درختان، چرای بی رویه ۳.۵ میلیون راس دام سبک و سنگین، جاده سازی پی در پی، تغییر کاربری گسترده جنگلی، دفن غیراصولی زباله، قاچاق چوب، و ده‌ها موارد دیگر در سال‌های گذشته در آستانه نابودی قرار گرفته بود تا اینکه با ساز و کار قانونی و تصویب قانون تنفس جنگل قرار شد برای حفاظت از این عرصه‌های طبیعی اقدام موثری صورت گیرد.

طرح تنفس جنگل یکی از الزامات قانونی است که ممنوعیت برداشت و هرگونه بهره برداری از جنگل‌های شمال در آن تاکید شده تا با اجرای آن جنگل‌های شمال به خود پالایشی برسد و بار دیگر بر مدار سرسبزی حرکت کند.

اجرای قانون طرح تنفس ۱۰ ساله جنگل که در سال ۱۳۹۵ در کشور با هدف مقابله با تخریب یک میلیون و ۱۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های شمال در دستور کار قرار گرفت به هفتیمن سالش رسید و فعالان و متخصصان محیط زیست هم اجرای دقیق این طرح را گامی موثر برای احیاء درختان پهن برگ و هیرکانی شمال قلمداد می‌کنند و خواستار اجرا و حتی تمدید این طرح بعد از زمان مقرر هستند.

استان مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه‌های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.

برای حفاظت و مدیریت عرصه‌های طبیعی مازندران ۲ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در ساری و نوشهر فعالیت دارند که منطقه ساری حدود ۷۱ درصد و نوشهر حدود ۲۹ درصد این عرصه‌ها را مدیریت می‌کند. در مجموع حدود ۵۴ درصد از عرصه‌های جنگلی شمال کشور را در اختیار دارد و همچنین نیمی از جنگل‌های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران واقع است.

منبع:ایرنا