استعدادیابی و کادرسازی یکی از مسائل جدی در رسانههای دیداری و شنیداری است. پیشتر نیز در رسانه ملی، برنامههایی در این زمینه تولید شده است.
ازجمله بارزترین این برنامهها میتوان به «عصرجدید» اشاره کرد. در این برنامه به دلیل عدم وجود حوزههای تخصصی، استعدادها بهطور عمومی در کنار یکدیگر قرارگرفته و مقایسه میشدند.
علاوه بر عصر جدید، برنامههایی نیز وجود دارند که بهصورت تخصصی تنها یک حوزه، مانند موسیقی و خوانندگی، را مورد بررسی قرار میدهند. شبکه امید با ساخت برنامه «مجرینو» درپی یافتن استعدادهای جدید درزمینه اجراست تاجوانان و نوجوانان مستعد، خود را در این حوزه محک بزنند. با سعید شهبازی تهیهکننده، امیرحسین خرمشاهی و عبدالرضا امیراحمدی داوران مسابقه و سعید شیخ زاده راوی و مجری این برنامه گفتوگویی داشتیم که ماحصل آن را در ادامه میخوانید.
محلی برای ورود جوانان به عرصه اجرا
هدف چنین برنامههایی میتواند گسترهای بیش از ایجاد فضای سرگرمکننده برای مخاطبان و معرفی استعدادها باشد. سعید شهبازی، تهیهکننده برنامه مجرینو در رابطه با چرایی تولید این برنامه میگوید: این دغدغه از قبل هم در شبکه امید، بهعنوان شبکه نوجوان، وجود داشت که همواره مجریان نوجوان و جوان تازهنفس وارد سازمان صداوسیما شوند و با کسب تجربه به شبکههای اصلی و مهمتر بروند. پیش از این هم شبکه امید چالشهایی را در ابعاد کوچکتر ایجاد کرده بود. اینبار تصمیم گرفتیم مجرینو را بهعنوان یک مسیر رسمی برای شناسایی مجریان جوان در نظر بگیریم علاقهمندان سراسر ایران، بهطور کاملا شفاف، در برابر مخاطبان تلویزیون با یکدیگر رقابت کنند.
مجری باید فرزند زمانه خود باشد
مسلما کشف استعداد به تنهایی نمیتواند مسیر را برای فرد جلو ببرد و نیازمند تلاش و مداومت خود شخص نیز هست. شهبازی با طرح این مساله، در ادامه بیان میکند: اگر نگاهی به مجریان قدیمیتر بیندازیم متوجه میشویم که آنها اکنون برای خودشان تبدیل به برند شدهاند. مردم آنها را میشناسند و به خاطر شخص مجری شناختهشده برنامه را میبینند. در کنار آن ما به برخی از این مجریان که در دهه ۶۰ و ۷۰ فعالیت میکردند حسی نوستالژی داریم و آنها تا همیشه ماندگار شدند.
وی در پاسخ به این پرسش که برای اینکه جوانان تازهنفس هم به جمع ماندگاران افزوده شوند، چه تمهیدی اندیشیده است بیان میکند: مجرینو مسیری برای شناسایی استعدادهاست؛ مسیر برند شدن یک مسیر یکشبه نیست. حتی مجریان قدیمی هم این مسیر را یکشبه طی نکردهاند و سالها زمان برده تا تبدیل به چهره شاخص شوند؛ پس این امر نیازمند یک فرآیند است و ما در این برنامه الگوهای موفق را معرفی میکنیم؛ مثلا تیم داوری ما از مجریان محبوب و باتجربه هستند و درکنار آن در بخش خاطرهسازان هم مجریان قدیمی را معرفی میکنیم تا بگوییم آنها چه مسیری را رفتهاند که اکنون محبوب و ماندگار هستند. همچنین چالشها و آموزشهایی توسط داوران طراحی شده و به این بچهها داده میشود تا متوجه شوند که یک مجری خوب چه ویژگی باید داشته باشد. این تهیهکننده با اشاره به این نکته که مجری در هر دهه متناسب با فضای آن زمان بوده است، میگوید: مجری باید فرزند زمانه خود باشد. یعنی اجرا در دهه ۶۰ متناسب با فضا و مخاطب آن دهه بوده و با اجرای امروز که مخاطبش دسترسی به فضای مجازی و رسانه دارد، منفعل نیست و انتخابگر است و از طرفی تنوع برنامهها هم زیاد و بسیار متفاوتتر است.
قطعا اجرا دشوارتر و پیچیدهتر شده و مجریان جدید، کار سختتری پیشرو دارند. در دهه ۶۰ و ۷۰ تلویزیون رسانه بیرقیبی بود و مردم برای دیدن هر برنامهای به تلویزیون رجوع میکردند. تلویزیون هم دو یا سه شبکه داشت و رقیبی وجود نداشت. طبیعتا مردم آن را بیشتر میدیدند و به همین دلیل شناختهشدن در آن زمان سادهتر از امروز بود. ضمن اینکه ما حس نوستالژی را بعد از ۲۰ سال تجربه میکنیم. شاید مجریان حال حاضر هم در ۲۰ سال آینده برای ما نوستالژیک شوند، یعنی آن حسی که به خانم خامنه و آقای قناد و دیگر بزرگان اجرا داریم، ممکن است در ۲۰ سال بعد نسبت به افراد حال حاضر داشته باشیم.
یک مسیر شفاف برای ورود به عرصه حرفهای
روند انتخاب استعدادها و ملاکهای پذیرش از جمله مواردی است که حرفهای بودن یک برنامه را تعیین میکند. شهبازی درباره نحوه گزینش این مسابقه نیز توضیح میدهد: ضبط «مجربینو» از نیمه دوم اردیبهشت ماه آغاز شد و از میان افرادی که فراخوان را دیده بودند، از۱۰۰نفر راستیآزمایی انجام شد و درنهایت۴۸ نفر در این مرحله انتخاب و وارد مسابقه شدند. استقبال از این برنامه با اینکه فصل اول آن است و فراخوان آن هم در مدت زمان کوتاهی انجام شد، بسیار خوب بوده است. ۶۰۰ نفر از سراسر کشور برای ما اثر ارسال کردند و ما از تمام استانها نماینده داشتیم. علاوه بر آن بعد از پایان مهلت فراخوان همچنان پیامهای علاقه به شرکت در برنامه ارسال میشد که ما از آنها خواستیم منتظر فصل دوم برنامه باشند. فصل اول پاییز به اتمام میرسد و اگر شرایط فراهم باشد فصل دوم را در نوروز ۱۴۰۴ به مخاطبان تقدیم میکنیم. وی همچنین در تکمیل گفتههایش میافزاید: مسلما در بین برخی موسسات آموزش اجرا با رقمهای نجومی که معمولا هم بعد از آن اتفاق خاصی برای بچهها نمیافتد و به جایی معرفی نمیشوند، «مجرینو» بهعنوان برنامهای که تمام مراحل و آموزشهایش رایگان است، مسیری شفاف و کمککننده دارد.
اختصاصی اجرا!
همانطور که در ابتدای گزارش بیان شد، معمولا استعدادیابیها شکل عمومی دارد و به همین سبب شاخص ارزیابی آن توسط داوران معلوم نبود. حتی در مسابقههای اختصاصی هم «استندآپ کمدی، شعر، طنز، خوانندگی» و دیگر مهارت های اجرا به صورت تخصصی مورد بررسی قرار نگرفت. این برنامه مخصوص علاقهمندان اجرای تلویزیونی و تولید محتواست؛ از این رو تهیهکننده «مجرینو» با اشاره به این موضوع عنوان میکند: ما نمونه بینالمللی یا داخلی نزدیک به این برنامه نداریم.
این برنامه کاملا با شاخص بومی و فرهنگی کشورمان طراحی شده و نیاز سازمان صداوسیما ست. هدف و رسالت ما پرورش مجری برای صداوسیماست. وی که خود سالهاست تجربه اجرا در صداوسیما را دارد، با اشاره به اتاق فکر برنامه میگوید: من در این برنامه برای خودم شان اجرا قائل نشده و بحث تهیه و تولید را دنبال کردهام. در بخشهای دیگر هم دخالت مستقیمی نداشتهام و سعی کردهام وارد این حوزه نشوم و سایر دوستان کار خود را انجام دهند، اما با توجه به تجربه ۱۰ سالهام در اجرا نظراتی داشتم. انتخاب داوران هم حاصل مشورت و خردجمعی است. این عزیزان در اولویت فهرست انتخابی ما بودند که خداراشکر به توافق رسیدیم و اکنون در برنامه حضور دارند. داوران «مجرینو» عبدالرضا امیراحمدی و گیتی خامنه با یک تجربه بالای۴۰ساله، فعالیت دررسانه، فعالیت میدانی، تولید برنامه و اجرای تلویزیونی و امیرحسین خرمشاهی با سالها تجربه تهیهکنندگی وبرنامهسازی هستند؛ بنابراین شرکت در «مجرینو» میتواند شبیه کلاس درس باشد.
شهبازی درباره انتخاب داوران نیز بیان میکند: یکی ازداوران ما امیرحسین خرمشاهی است از تهیهکنندگان شاخص صداوسیما که مجریان خوبی را معرفی کرده و با آنها همکاری داشته است؛ بنابراین از دید تهیهکننده اجرای بچهها را ارزیابی میکند. همچنین خانم خامنه و آقای امیراحمدی هم ازجهت تجربه وهم از جهت الگوی مناسب بودن برای اجرای باکیفیت در برنامه حضور دارند. وی درپایان هم میگوید: شبکه امید در این سالها نشان داده دغدغه نوجوانان و جوانان را دارد و تلاش کرده درراستای این دغدغه حرکت کند وفقط شعار ندهد. اساسا ساخت برنامه برای نوجوانان امروز سخت است امااستعدادیابی جذابیت زیادی برای مخاطب دارد، لذا مجرینو هم ازنظر پرورش مجری وهم ازجهت مخاطب گل زده است ومسلما درفصلهای آینده و با تماشای خروجی این مسابقه درهمین شبکه، میتواند موفقتر از حالا باشد.
«مجرینو» راهگشای جوانان مستعد است
عبدالرضا امیراحمدی را سالهاست بهعنوان مجری و برنامهساز در برنامههای مختلف تلویزیون دیدهایم و با برنامههایش خاطره داریم. ازجمله برنامه «صبح بخیر ایران». او یکی از داوران این مسابقه است که اجراهای شرکتکنندگان را قضاوت میکند. وی درباره تجربه داوری و قضاوت استعدادهای اجرا در تلویزیون بیان میکند: بههرحال هر استعدادی نیاز به مراقبت و پرورش دارد. در این برنامه هم بچههایی حضور پیدا میکنند که خودشان را محک میزنند. وی در ادامه میافزاید: یکی از شرکتکنندهگان خانمی بود که از سیستانوبلوچستان آمد وسبک نگارش، قلم، نوع نگاه و نگرشش نسبت به جهان هستی خیلی من را تحتتأثیر قرار داد. چند نفر دیگر هم بودند که با توجه به سن وسالشان کمی متفاوت بودند و اجرایشان نشان میداد که در این زمینه کار کردند. ولی فکر میکنم اغلب آنها نیاز به پرورش دارند.
همچنین به یک مرشد و مربی نیاز دارند تا دستشان را بگیرد و کمکشان کند تا به آن رویاهایی که دارند، برسند. از آنجا که صداوسیما نیاز به حضور مجریان جوان و تازهنفس در کنار پیشکسوتها و باتجربهها دارد، امیراحمدی در پاسخ به این سؤال که چقدر این برنامه میتواند برای جوانان مستعد این عرصه راهگشا باشد هم بیان میکند: به قول دوستی جای تاسف است که خارج از کشور هر چقدر مجریها سن و سالشان بیشتر میشود و تجربه کسب میکنند، از آنها بهعنوان مرجع استفاده کرده، اما متأسفانه در کشور ما به محض اینکه مجریها به مرز پختگی میرسند و موقع برداشت از دانش و تجربیاتشان میشود، بازنشسته میشوند. البته ما در شبکه سه و برخی شبکههای دیگر برنامههای استعدادیابی در زمینههای مختلف هنری داشتیم، اما در حوزه اجرا بهصورت تخصصی برنامهای نداشتیم که صرفا تمرکزش روی شناسایی و پرورش عزیزانی باشد که استعداد مجریگری دارند و از اینرو این برنامه میتواند راهگشا باشد.
وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه چقدر در قضاوت شرکتکنندهها منعطف است یا اینکه سعی میکند سختگیر باشد هم میگوید: میتوانم بگویم به هر دو اشاره داریم. چون وقتی شما بهعنوان مجری در معرض دید مردم قرار میگیرید، باید خیلی حواستان جمع باشد؛ بنابراین ما باید به لحاظ فنی و تکنیکی سختگیری کنیم، اما به لحاظ انسانی هم سعی میکنیم همراه با رأفت، چشمپوشی و راهنمایی باشد. چون سنوسالشان به گونهای است که به این رأفت نیاز دارند. درواقع یکجاهایی برای بهترشدن سختگیری و یکجاهایی هم برای تشویق و ترغیب، اغماض میکنیم.
نگاه ما آموزشی است، نه رقابتی
امیرحسین خرمشاهی سالهاست دررادیووتلویزیون تهیهکننده برنامههای مختلفی بوده است، ازجمله «یه روز تازه» و «روزآمد». وی در طول این سالها چهرههای بسیاری را به اجرا معرفی کرده است. خرمشاهی در خصوص تجربه قضاوت در یک برنامه تلویزیونی بیان میکند: من برای نخستین بار است که در تلویزیون در یک برنامه بهعنوان داور مقابل دوربین مینشینم و شرکتکنندهها را قضاوت میکنم. البته در جشنوارههای مختلفی حضور داشتم و قضاوت کردهام؛ بنابراین برای من تجربه جدید و متفاوتی بود. وی ادامه میدهد: میتوانم بگویم بیش از سه دهه است که مجریان و بازیگران مختلفی مقابل دوربین من بودند، اما برای نخستین بار است که خودم مقابل دوربین مینشینم و تجربه سالها فعالیت در رادیووتلویزیون را دراختیارجوانهامیگذارم. خرمشاهی درباره قضاوت دراین برنامه هم میافزاید:نگاه ما اینگونه نیست که ازبین شرکتکنندهها چه کسی پیروز میشود یا امتیاز بالا میگیرد یا چه کسی موفق نمیشود از مراحل مختلف این برنامه عبور کند، بلکه هدف ما این آموزشی است که این بچهها میبینند و انتقال تجربهای که از این طریق صورت میگیرد، هم برای این بچهها و هم با پخش برنامه در شبکه امید؛ با این کار امیدواریم مخاطبانی که به این حرفه علاقهمند هستند یا والدینی که علاقه دارند فرزندانشان وارد این عرصه شوند بدانند چه کنند و در چه مسیری گام بردارند.
به همین دلیل نگاه ما نگاه آموزش است، نه نگاه رقابتی. وی درباره خروجیهای این برنامه و اینکه چقدر در معرفی و تربیت مجریان جدید میتواند موفق عمل کند هم عنوان میکند: در سالهای نهچندان دور ما تهیهکنندهها به سلیقه خودمان مجریها را انتخاب میکردیم و انتخاب مجری فرآیند خاصی را طی نمیکرد. خاطرم هست من ۱۷مجری را که یا ستاره تلویزیون شدند یا همچنان در این رسانه فعالیت میکنند به سلیقه فردی انتخاب کردم. یعنی از بچهها تست میگرفتیم و تست آنها توسط مدیر گروه و مدیر شبکه مورد تأیید قرار میگرفت و درنهایت وارد فضای گزارشگری یا اجرا میشدند. بهعنوانمثال احسان علیخانی، فرزاد جمشیدی، امیر جوشقانی و هیراد حاتمی یا راحله امینیان؛ اما الان رسانه گسترش پیدا کرده و تعداد برنامهها بیشتر شده است. برخی مجریان هم به دلایلی در این فضا حضور ندارند. از این رو رسانه باید از طریق روشهای مختلف نیروهای مستعد خود را جذب کند.
خرمشاهی همچنین بیان میکند: درحالحاضر مجرینو در حوزه نوجوانان پیشتاز است. آنهم در شبکه امیدی که نگاهش این است که مجریان نوجوان مستعد یک فرآیند آموزشی را طی کنند. قاعدتا شبکه امید طبق قولی که به این بچهها داده، چند نفر اصلی را که به فینال میرسند، وارد عرصه اجرای تلویزیونی در شبکه امید میکند. ضمن اینکه بعد از گذر زمان و کسب تجربه میتوانند در برنامههای صبحگاهی و عصرگاهی شبکههای دیگر حضور پیدا کنند. مرکز سیمرغ بهتازگی متولد شده و در زمینههای مختلف فرهنگی فعالیت میکند.
از این رو این تهیهکننده درباره یکی از فعالیتهای مرکز سیمرغ هم توضیح میدهد: مرکز سیمرغ سیما پروژهای به نام «صنوبر» را آغاز کرده است که از افراد مستعد دعوت میکند تا رزومههای خود را ارسال کنند. پس از انجام گزینش اولیه، تعدادی از داوطلبان انتخاب میشوند و با برگزاری جلسههای امتیازبندی، فرصت حضور در مصاحبه فراهم میشود. افرادی که این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارند، میتوانند بهطور جدی وارد عرصه اجرا شوند. این ویژگی یک رسانه پویاست که دوست دارد فضای جدید به هنرمندان بدهد و فضای رقابتی هم ایجاد میکند تا هنرمند خودش را بهروز کند. ضمناً رسانه دیگر از روشی که در دهههای گذشته در این زمینه به کار گرفته میشد و بحث سلیقه در آن مطرح بود، استفاده نمیکند. به نظر من فضای این برنامه بیشتر از هر چیزی آموزشی است و بچهها میتوانند آنچه را که لازم است بیاموزند. وی در تکمیل گفتههایش میگوید: کدام تهیهکننده را سراغ دارید که برای جذب نیروی جدید از شهرستان به شهرهای مختلف سفر کند؟ اما مجرینو این فرصت را برای تهیهکنندهها و برنامهسازان هم ایجاد کرده تا با این بچهها آشنا شوند. بچههای مستعدی هم که در شهرستانها وجود دارند از طریق این برنامه میتوانند با هم به رقابت بپردازند.
تولد یک پدیده در «مجرینو»
سعید شیخ زاده سالهاست در زمینه دوبله، بازیگری و اجرا در تلویزیون فعالیت میکند. مدتی است اجرای تلویزیونی برای او به یک دغدغه تبدیل شده و مجری برنامه ومسابقههایی، چون ایران، هزار داستان، شگفتانگیزان ونما به نما بوده است. او که همزمان میزبان برنامه «کافه این» شبکه تماشا بوده و هم اجرای مسابقه «مجرینو» را برعهده دارد، در این باره میگوید: من اجرا را خیلی دوست دارم و حالا موقعیتی پیش آمده که دوست دارم بیشتر به اجرای تلویزیونی ورود کنم. به همین دلیل مدتی است در برنامهها بیشتر حضور دارم. به خصوص برنامه «مجرینو» که در حوزه استعدادیابی است. وی همچنین میافزاید: فکر میکنم این برنامه برای همه بچههای گروه، تجربه جدیدی است. امیدواریم این برنامهها رها نشوند و بتوانیم تولید فصلهای بعدی را خیلی سریع شروع کنیم تا بتوانیم در این مسیر پیشرفت کنیم و استعدادهای خوبی را کشف کنیم.
از آنجاییکه نوجوانان و جوانان مستعد بسیاری در این مسابقه حضور پیدا کرده که از شهرهای مختلف آمدند و به نوعی عدالت رسانهای برقرار شده، اینها با هم به رقابت میپردازند، شیخ زاده در اینباره توضیح میدهد: خوشبختانه انتخابها بهگونهای است که خیلی از بچهها از شهرهای مختلف وارد این برنامه شدهاند؛ یعنی این مسابقه صرفا برای بچههای پایتخت نبوده و فکر میکنم یکی از ویژگیهای مثبت برنامه همین مسأله باشد. وی ادامه میدهد: بههرحال این یک حقیقت است که اجرا کار بسیار سختی است و نیاز به مؤلفههای بسیاری دارد.
یعنی اینکه ممکن است خیلیها اجرای خوبی داشته باشند، اما اینکه بیننده آنها را بپذیرد، کار راحتی نیست؛ چون ما در این حوزه نیاز به مجریان بیشتری داریم و حضور و تعداد مجریها کم است؛ بنابراین من فکر میکنم برای آینده رسانه و تلویزیون خیلی مهم است که ما بتوانیم از همهجای ایران استعدادها را کشف کرده و بتوانیم استعدادهای ویژه را در این برنامه انتخاب کنیم. معمولا در برنامههای استعدادیابی اتفاق میافتد که بااستعداد خاصی روبهرو میشویم. شیخ زاده در پاسخ به این سؤال که آیا بااستعداد خاص، متفاوت و ویژهای هم در این برنامه روبهرو شده، بیان میکند: قطعا در این برنامه با اتفاقات خاصی روبهرو شدهایم. البته الان در مرحله ضبط بخش بعدی برنامه هستیم. اینجاست که متوجه میشویم بچهها برای مراحل بعدی چه ایدههایی دارند که بتوانند داوران را شگفتزده کنند. با این حال استعدادهای خوب زیادی هستند که چه به لحاظ بیان و تکنیک و چه از نظر سواد خیلی خوب هستند.
به همین خاطر خیلی جاها خودم متعجب شدم و از این نظر خیلی خوشحالم. میل به دیده و شناخته شدن در وجود هرکسی هست، اما درباره اینکه چقدر این شرکتکنندهها نگاه جدی به این حرفه دارند و با اشتیاق وارد این مسابقه میشوند، نکتهای است که شیخ زاده درباره آن توضیح میدهد: قطعا همه این بچهها هدفهای بزرگی داشته و واقعا دوست دارند وارد این عرصه شوند، فعالیت کنند و بدرخشند. البته در این میان عدهای هم اشتباهی وارد این کار شدهاند، و مناسب این کار نیستند که در همان مرحله اول حذف شدهاند، اما اغلب آنها بسیار در این کار جدی هستند و به کارشان اشتیاق دارند.
فقط اینکه من امیدوارم این بچهها آموزش حرفهای ببینند؛ چون همانطور که پیش از این هم گفتم اجرا کار سختی است و زمان طولانی میخواهد تا یک مجری درکارخودش جا بیفتد، دیده شود وموردتوجه قرار بگیرد. از همه مهمتر اینکه ما مجری تکراری نمیخواهیم. قرار نیست مجری جوانی وارد این کار شود که خودش از دیگری تقلید میکند و شبیه به فلان مجری است. اگر قرار باشد که همان روتین و استانداردهایی راکه یک مجری اجرا میکند بازهم دربچهها ببینیم که فایدهای ندارد. ما میخواهیم در این برنامه تولد یک پدیده را ببینیم. یعنی کسی که خودش است و همین خودش بودن، یک اتفاق جدید در تلویزیون است. ما متأسفانه در چند سال گذشته آدم خاصی که خودش باشد، زیاد نداشتیم. البته استعدادهای خوبی در این زمینه داریم، اما اینکه پدیده باشند، زیاد نداشتیم. حتی این قضیه را در گزارشگری فوتبال و در بخشهای دیگر خبری هم میبینیم.
معرفی استعدادها به برنامههای رسانه ملی
از آنجا که خرمشاهی تهیهکنندگی برنامههای بسیاری را برعهده دارد، در پاسخ به این سؤال که خودش چقدر از منتخبان این برنامه دعوت به همکاری میکند هم عنوان میکند: الان فضا به گونهای شده است که برنامهسازان و تهیهکنندگان که از دوستان و همکاران هستند تماس میگیرند و ما معرفی میکنیم. جالب است بدانید هنوز بعضی از این بچهها که به نیمهنهایی نرسیدهاند پیشنهاد کار از تهیهکنندهها دریافت کردهاند. بنابراین، زمانی که این بچهها بهخوبی خود را در فضای مجریگری معرفی کرده و توانمندیهایشان را ارائه میدهند، تهیهکنندهها نیز فرصتی برای آشنایی با آنان پیدا میکنند تا برای بهبود دیدهشدن برنامههای خود، از آنها دعوت به همکاری کنند.
منبع: روزنامه جام جم