کلان‌شهرهای کشور با اتوبوس‌های فرسوده و افزایش روزافزون ترافیک نیازمند خریداری ناوگان جدید هستند که در این راستا قراردادهایی برای دریافت اتوبوس منعقد شده است، با این وجود هنوز بخش زیادی از ناوگان مورد توافق تحویل داده نشده و همچنان معضل کمبود اتوبوس محسوس است.

کلان‌شهر قم با در اختیار داشتن نیمی از ناوگان حمل‌ونقل عمومی ذکر شده در طرح جامع خود، شهری نیازمند خرید ناوگان جدید است، هرچند این شهر از نظر در اختیار داشتن ناوگان با عمر دو سال، یکی از کلان‌شهر‌های موفق در نوسازی محسوب می‌شود، اما این شهر نیز برای تأمین تعداد مورد نیاز ناوگان اتوبوسرانی با مشکلاتی روبه‌رو است.

رضا خانه‌زاد یزدی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم با اشاره به اقدامات شهرداری در قالب بودجه سال گذشته و سال جاری برای تأمین ناوگان اتوبوسرانی اظهار کرد: درباره خرید ناوگان حمل‌ونقل عمومی در مصوبه سال گذشته، مبلغ ۱۶۰ میلیارد تومان بودجه تعیین شده بود که منظور از این تخصیص بودجه، ابتدا خرید میدل باس بود.

وی افزود: ابتدای امر تیم فنی مجموعه برای انجام بررسی‌های لازم فنی فرستاده و پکیجی برای خرید میدل باس تهیه شد، در کل کشور تنها یک کارخانه عقاب افشان این مدل را تولید می‌کند؛ که مدیرعامل این شرکت اذعان داشت بعضی شهرداری‌ها دو سال است که پول واریز کردند و هنوز تعهدات این شرکت انجام نشده است؛ بنابراین تعهد جدید از سوی شهرداری قم را نپذیرفت و اعلام کرد که شاید این روند دو سال زمان ببرد.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم خاطرنشان کرد: طی مذاکرات با شورا و کمیسیون حمل‌ونقل بنا بر این شد که در اصلاحیه بودجه رقم ۱۶۰ میلیارد تومان به ۱۰۰ میلیارد کاهش پیدا کند، چراکه زمان مصرف بودجه سپری شده بود و زمان کافی برای اجرای همه بودجه نبود، همچنین به اسم بودجه عام نام‌گذاری شد به این معنا که تحت قالب ون، میدل باس و اتوبوس این ۱۰۰ میلیارد جمع‌بندی شد و در نهایت پس از مصوبه کمیته انطباق فرمانداری، بحث خرید اتوبوس آغاز شد.

خانه‌زاد یزدی با بیان اینکه با توجه به ظرفیت مورد نیاز شهر قم نمی‌توان سیستم‌های متعدد و برند‌های متعدد اتوبوس وارد کرد، گفت: در صورت خرید اتوبوس‌ها با برند‌های متعدد، شهر قم به یک سیستم تعمیر و نگهداری وابسته می‌شد که در این شرایط مقرون به صرفه نیست.

در حال حاضر تعدادی اتوبوس اسکانیا در شهر قم وجود دارد که قطعات وارداتی دارند و با توجه به اینکه این قطعات در صنایع نظامی نیز کاربرد دارد امکان ورودش به کشور وجود ندارد، آیا در این فضا خرید خارجی بازهم به نفع مردم قم است؛ باید به این سوالات پاسخ داد، چراکه چالش نگهداری این اتوبوس‌ها به دلیل مشکلات تأمین قطعات کم نیست

وی ادامه داد: کارخانه عقاب‌افشان نتوانست اتوبوسی به قم تحویل دهد، پس از آن با شرکت ایران خودرو دیزل همکاری صورت گرفت و در نهایت بهمن سال گذشته تغییر و تحولاتی در مدیریت ایران خودرو دیزل رخ داد و مدیریت جدید بحث افزایش قیمت را پیش کشید.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم تصریح کرد: در نهایت برای اینکه ردیف بودجه جذب شود، بخشی از بودجه‌ای که در این زمینه وجود داشت یعنی باقی مانده ون‌های خریداری شده در بودجه سال گذشته لحاظ شد تا ردیف صفر نماند و نزدیک به ۱۸ درصد عملکرد ریالی وجود داشت، البته در سال جاری بررسی‌های فنی انجام شد و برنامه کامل است و از طریق سامانه ستاد آگهی خرید اتوبوس‌های جدید مطرح شده است.

خانه‌زاد یزدی با اشاره به اینکه مسئله تأمین اتوبوس به یکی از معضلات کلان‌شهر‌ها تبدیل شده است، افزود: سالانه در کشور ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس درون‌شهری نیاز است، در حال حاضر خروجی‌های تمام کارخانه‌های اتوبوس‌سازی به ۱۴۰۰ عدد هم نمی‌رسد و طی ۱۰ سال گذشته نیز همین موضوع بوده است.

وی عنوان کرد: این شرایط برای همه کلان شهر‌ها است، یک عقب افتادگی سالانه در کل شهرداری‌های کشور ایجاد می‌شود و تنها برای قم نیست.

چالش های خرید اتوبوس‌های خارجی برای قم

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم با بیان اینکه هیچ کلان‌شهری حتی تهران درباره خرید اتوبوس‌های خارجی نتوانسته موفق باشد و اگر کلان‌شهری در این زمینه موفق بود قم نیز آن کار را انجام می‌دهد، تاکید کرد: خرید اتوبوس‌های خارجی مشکلات زیادی دارد، اول اینکه تخصیص ارز به این موضوع سخت، پیچیده و در سطح ملی است، دوم اینکه خرید اتوبوس‌های خارجی چالش‌های خاص خودش را دارد، به این معنا که برای اتوبوس‌های کارکرده با عمر مفید زیر پنج سال با توجه به تحریم‌های کنونی کشور چگونه باید قطعات تهیه کرد، به علاوه این سوال مطرح است که سیستم نگهداری کنونی سازگار با این اتوبوس‌ها در قم وجود دارد یا خیر.

خانه‌زاد یزدی تصریح کرد: در حال حاضر تعدادی اتوبوس اسکانیا در شهر قم وجود دارد که قطعات وارداتی دارند و با توجه به اینکه این قطعات در صنایع نظامی نیز کاربرد دارد امکان ورودش به کشور وجود ندارد، آیا در این فضا خرید خارجی بازهم به نفع مردم قم است؟ باید به این سوالات پاسخ داد، چراکه چالش نگهداری این اتوبوس‌ها به دلیل مشکلات تأمین قطعات کم نیست.

وی درباره نقش دولت برای تأمین ناوگان حمل‌ونقل عمومی گفت: سال ۱۴۰۰ تعداد ۹۹ دستگاه اتوبوس طی توافقی با سازمان شهرداری‌ها در اختیار قم قرار گرفت و با تلاش‌هایی که شد بیشترین درصد تخصیص اتوبوس در کشور را قم دریافت کرد و تعداد ۵۰ دستگاه اتوبوس وارد قم شد؛ ۲۵ درصد هزینه اتوبوس‌ها را شهرداری قم پرداخت و قرار شد ۷۵ درصد از طریق تهاتر نفت صورت گیرد.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم اظهار کرد: با توجه به مشکلات تهاتر نفت، باقی‌مانده تخصیص‌ها به کل کشور اختصاص نیافت، آن تفاهم‌نامه به هم خورد و ۴۹ دستگاه وارد شهر نشد.

خانه‌زاد یزدی اضافه کرد: نمایندگان شهر قم طی روز‌های اخیر دیداری از سازمان اتوبوسرانی داشتند و صحبت‌هایی انجام شد تا بتوان با دولت جدید رایزنی‌هایی انجام داد و این ۴۹ دستگاه را وارد شهر قم کرد.