شهرستان کوچک و خوش آب و هوای سلسله قطب تولید گردوی استان لرستان محسوب می‌شود و این روز‌ها اگر به الشتر مرکز این شهرستان سری بزنید و از چهارراه مدنی عبور کنید شاهد مغازه‌های عمده فروشی هستید که سرتاسر این چهارراه را با گردو فرش کرده و در حال پوست کردن گردو‌های سبز و رسیده با استفاده از دستگاه‌های پوست کن هستند.

عطر تلخ، اما شامه نواز پوست سبز گردو فضا را پر کرده و صدای رنده کردن پوست گردو‌ها در دستگاه پوست کن بر صدای موتور و بوق ممتد ماشین‌های عبوری غلبه دارد، گردو‌ها از پوست که در می‌آیند بلافاصله شسته و بر روی گونی، فرش خیابان می‌شوند تا خشک شوند، اینجا تماما به خریداران عمده گردو اختصاص دارد و هرکس می‌خواهد گردوی‌تر و یا خشک خرید نماید حتما سری به این راسته خواهد زد.

دست سیاه بسیاری از باغداران، حکایت از چیدن و پوست کندن گردو‌های سبز به روش سنتی دارد و این اتفاق گرچه برای بعضی از افراد ناخوشایند است، اما هنوز هم بسیاری باغداران به شیوه سنتی گذشته و با استفاده از دست پوست گردو‌ها را بیرون جدا می‌کنند.

هرچند دستگاه‌های پوست کن کار بسیاری از باغداران را کمتر و راحت‌تر کرده است و با چرخاندن گردو و رنده کردن پوست آن سبب جدا شدن پوست سبز می‌شود، اما عده‌ای از باغداران که پوست گردو‌ها را هنوز با دست خارج می‌کنند معتقدند که دستگاه پوست کن مغز گردو را تلخ و بعد از مدتی سیاه می‌کند، اما باغداران دیگر استفاده از آن را به نفع خود می‌دانند و معتقدند که بعد از پوست کردن باید بلافاصله گردو را شست و در هوای آزاد و سایه خشک کرد تا گردو کپک نزند و سیاه نشود، در هر صورت این امر بسته به سلیقه کشاورزان است و هرکس به روشی پوست گردو‌ها را خارج می‌کند که در هر صورت سخت و زمانبر است.

منطقه نمونه گردشگری کهمان سلسله یکی از بهترین مناطق این شهرستان محسوب می‌شود که بیشترین باغات گردو را به دلیل بهره مندی از آب فراوان و خاک مناسب و حاصلخیز در سطح لرستان دارد.

نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی مهمترین مشکل باغداران سلسله

در ایران سالانه بیش از ۲۳۰ هزار تن گردو تولید می‌شود که سهم شهرستان سلسله از آن ۱/۸ درصد و در کل کشور‌های جهان سه میلیون و ۴۰۰ هزار تن گردو تولید می‌شود که سهم شهرستان سلسله از این میزان ۱۲ صدم درصد است.

در روز‌های پایانی شهریورماه که برداشت گردو‌ها آغاز می‌شود اغلب گردشگران با مراجعه به این منطقه خوش آب و هوا هم گردوی مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند و هم دمی را در زیر سایه سار خنک درختان سر به فلک کشیده گردو می‌آسایند.

سطح کل باغات شهرستان سلسله سه هزار و ۳۵۵ هکتار است که ۲ هزار و ۱۷۴ هکتار از این مقدار گردو است که ۲۸۰ هکتار آن به تنهایی در منطقه کهمان قرار دارد و عملکرد تولید گردوی خشک شهرستان به طور متوسط ۱.۶ تا ۱.۸ تن در هکتار است و در منطقه نمونه گردشگری کهمان به ۲.۵ تا ۲.۶ تن در هکتار هم می‌رسد.

با وجود سهم مناسب این شهرستان در تولید گردوی مرغوب و پوست کاغذی، اما این شهرستان هنوز از صنایع تبدیلی و تکمیلی مورد نیاز محروم است و گردوی خوش طعم و با کیفیت آن اغلب به بهایی ناچیز توسط واسطه‌ها و دلالان خریداری و با برند (نام تجاری) سایر شهر‌های همجوار از جمله تویسرکان به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور صادر می‌شود و با وجود دارا بودن شهرک صنعتی دارای زیرساخت، اما هنوز سرمایه گذاری در این زمینه به حمایت از باغداران گردو نیامده است.

برداشت سنتی گردو و چالش‌های باغداران

آنگونه که باغداران گردوی سلسله می‌گویند برداشت گردو در این شهرستان هنوز به روش سنتی صورت می‌گیرد و اغلب باغداران در این ایام با چالش‌هایی همچون سقوط از درختان سر به فلک کشیده و مصدومیت و حتی در مواقعی مرگ مواجه هستند همچنین با رسیدن گردو‌های‌تر بسیاری از سارقان شبانه به باغات دور از محل سکونت باغداران مراجعه کرده و اقدام به سرقت دسترنج آنان می‌نمایند که بسیاری از باغداران از ترس سرقت مجبور می‌شوند پیش از موعد اقدام به برداشت نمایند که افت کیفیت محصول را به دنبال دارد.

آن‌ها معتقدند که واقع شدن باغات برخی مناطق در شیب‌های تند و ناهموار و بدون مسیر دسترسی باعث شده تا اکثر باغداران نتوانند از ماشین آلات گردوتکان (شیکر) استفاده کنند و همین امر مشکلاتی را برای باغداران ایجاد کرده است.

همچنین می‌گویند در بسیاری از مواقع گرمای هوا و سرما‌های بهاره و آفت‌ها منجر به بیمار شدن درختان گردوی شهرستان می‌گردد که لزوم استفاده از پهپاد را برای سمپاشی در حجم وسیع ضروری می‌سازد، اما هنوز کشاورزان با مشکلات بسیاری در این خصوص دست و پنجه نرم می‌کنند و یک تنه با سارقان دسترنج، نبود شیکر، آفات، عدم بازاریابی و سرمازدگی مقابله می‌کنند و در نهایت هم حاصل دسترنجشان به ارزانی تقدیم دلالان می‌شود تا به بهایی گزاف درسایر مناطق کشور عرضه کنند.

به گفته مدیر جهاد کشاورزی سلسله میانگین تولید گردو در هر هکتار از باغات منطقه کهمان به دلیل خوش آب و هوا بودن منطقه و خاک مناسب، ۲ هزار و ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم و در سایر مناطق نیز به صورت میانگین از هر هکتار باغ بیش از یکهزار و ۴۰۰ کیلوگرم است و پیش بینی می‌شود بیش از چهار هزار و ۵۰۰ تن گردو از سطح باغات این شهرستان برداشت شود.

روح اله حقی منصوری گفت: سال گذشته هر کیلوگرم گردوی خشک به قیمت ۲ میلیون و ۵۰۰ تا چهار میلیون و ۵۰۰ هزار ریال معامله می‌شد که امسال ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.

وی تصریح کرد: خام‌فروشی، خرید محصول تولیدی باغداران به بهایی اندک توسط واسطه‌ها و دلالان و فروش آن با برند (نام تجاری) استان‌های همجوار باعث شده است باغداران این شهرستان نتوانند سود آنچنانی از محصول برداشت شده خود داشته باشند.

وی با اشاره به ضرورت وجود صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته بندی در شهرستان سلسله گفت: معمولا باغداران به دلیل نبود مکانی مناسب برای خشک کردن گردو‌های برداشت شده مجبور می‌شوند محصول را به شیوه سنتی و با پهن کردن بر روی زمین خشک کنند که نور آفتاب سبب می‌شود تا حدودی کیفیت واقعی و مطلوب خود را از دست بدهد.

جای خالی تعاونی گردوکاران

وی همچنین عدم تشکیل تعاونی گردوکاران شهرستان را از دیگر مشکلات باغداران دانست و گفت: با تشکیل این تعاونی می‌توان اقدامات ارزشمندی در راستای مکانیزه کردن، برندسازی و بازاریابی مناسب محصول باغداران صورت داد.

حقی منصوری افزود: هم اکنون بیش از ۲۰ دستگاه ماشین آلات گردوتکان (شیکر) توسط بخش خصوصی وارد شهرستان شده است که با پرداخت تسهیلات مناسب، حمایت‌های لازم از سرمایه گذاران جهت افزایش تعداد ماشین آلات برداشت مکانیزه صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: دستگاه‌های شیکر در باغاتی که زمین هموار و راه دسترسی مناسب دارند قابل استفاده است که با توجه به ناهمگونی باغات شهرستان، این امر برای باغداران میسر نیست و دوباره به روش برداشت سنتی روی می‌آورند.

به نام باغدار و به کام دلال

مدیر جهاد کشاورزی سلسله همچنین با اشاره به سرمای زودرس بهاره به عنوان یکی از مهمترین مشکلات باغداران گردو، گفت: سلسله در زمستان آب و هوایی سرد و خشن دارد که همین موضوع باعث می‌شود به بیشتر نهال‌های گردو و درختان جوان خسارت جدی وارد شود بنابراین بیمه باغات در اینگونه مواقع می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای جبران بخشی از خسارات وارده باشد و همچنین کمبود ادوات کاشت، داشت و برداشت از دیگر مشکلات باغداران گردوی شهرستان است.

به گفته وی بازار گردوی شهرستان هرساله میلیارد‌ها تومان چرخش مالی دارد و این در شرایطی است که عمده گردو‌های تولید شده در باغ‌های این شهرستان خام‌فروشی می‌شوند و ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و بسته بندی گردو در سال‌های گذشته آنچنان که باید و شاید رقم نخورده و همین امر موجب عدم تحقق بهره وری حداکثری از ظرفیت اقتصادی این محصول در شهرستان شده است و فعلا دلالان هستند که در بازر پرسود این طلای سبز جولان می‌دهند.