قارچ‌های سمی بلای جان سلامت در بهار لرستان
فصل بهار و رعد و برق‌های آتشینش نوید سر برآوردن قارچ‌های کوهی و سایر نوبرانه‌ها از سینه خاک حاصلخیز زمین است.
باشگاه خبرنگارام جوان - باران‌های پرشدت بهاری کوه‌های سر به فلک کشیده "گرین" را سرسبزتر از همیشه کرده و همه افرادی که سررشته‌ای از محل رویش نوبرانه‌های بهاری دارند و در کوهنوردی خبره هستند، این ایام برای تفریح و سرگرمی و برداشت به قدر استفاده اهل منزل هم که شده راهی دل طبیعت جادویی این کوه‌های سر به فلک کشیده و پر بار می‌شوند.
مرد مسن الشتری (مرکز شهرستان سلسله) سال هاست پس از بازنشستگی تنها تفریح و سرگرمی اش به گواه آشنایان رفتن به دامان طبیعت و کوه‌های سر به فلک کشیده گرین و آوردن بهترین و ناب‌ترین گیاهان دارویی و نوبرانه‌های بهاری از دامان سخاوتمند کوه است و هر بهار که می‌شود، پس از رعد و برق‌های آتشین آسمان، برای آوردن قارچ‌های محلی و خوش طعم راهی کوه‌های پرسخاوت و سترگ گرین می‌شود.
اما گویی این بار تقدیر برای او به گونه‌ای دیگر رقم خورده و گرین ناملایم و دلگیر از برداشت‌های بی رویه گیاهان نورسته خشم آلود می‌شود و مرد کوهنورد خبره به طرز عجیبی از صخره‌های باران خورده و خیس سُر می‌خورد و به طرز هولناکی در چاک یکی از صخره‌های سنگی می‌افتد و دیگر چیزی نمی‌فهمد.
اهل منزل نگرانند، آخر هیچوقت نشده که گوشی اش را بی پاسخ بگذارد، آن قدر زنگ زده‌اند که باتری موبایل نیز نفس‌های آخر را می‌کشد و همان امید آخر هم خاموش و جاره‌ای جز زدن به دل کوه و آغاز عملیات جست‌و‌جو نیست.
جست و جوی افراد محلی و امدادی برای چندین روز در دل کوه و آخرین محلی که از آنجا با اهل منزل تماس گرفته طول می‌کشد تا اینکه یکی از افراد باتجربه و خبره محلی جنازه مرد مسن را در چاک صعب العبور کوه می‌یابد و اینگونه دفتر زندگی مرد به قیمت چیدن چند کیلو قارچ محلی برای همیشه بسته می‌شود و نقاب در خاک سرد می‌کشد.
خبر مرگ مرد مسن و دوران دیده‌ای که به تنهایی و به رسم هرساله برای برداشت قارچ به دل کوه‌های گرین رفته بود، برای همه بسیار تلخ و ناباورانه و در ایام شادی بخش نوروز کام افراد بسیاری را از شنیدن آن تلخ کرد، اما حاوی پیامی بسیار مهم برای کوهنوردان و نوبرانه چین‌ها بود که هیچگاه حتی با علم به توانایی‌های فردی نباید تنهایی به دل کوه بزنند، چراکه هر لحظه احتمال خطر وجود دارد و ممکن است چیدن این گیاهان گاهی به قیمت جان شیرین تمام شود.
کوهنوردی و خطرات نهفته در دل کوه
سال هاست با شروع فصل بهار افراد بسیاری برای برداشت انواع نوبرانه‌های بهاری به دامان کوه‌های سرسبز دشت الشتر می‌روند و سعی دارند، بهره‌ای از این نوبرانه‌ها ببرند و کم نیستند افرادیکه در هنگام عزیمت به کوه را را گم و یا بر اثر برخورد صاعقه و رعد و برق زخمی شده یا جان خود را از دست می‌دهند.
هرکسی هم در چیدن گیاهی مهارت دارد و می‌داند که بهترین رویشگاه هر گیاه کجاست، افراد محلی معتقدند هر فردی در برداشت گونه خاصی دارای رزق و بهره است، مثلا می‌گویند فلانی دارای بهره "قارچ" است و هروقت به کوه می‌رود با چندین کیلو قارچ تازه باز می‌گردد، درحالیکه افراد دیگر ممکن است هیچ بهره‌ای نداشته باشند و با دست خالی باز گردند.
برخی هم معتقدند افراد خبره مکان روییدن هر گیاه نوبرانه را خوب می‌دانند، اما به دیگر افراد نمی‌گویند، چون با اطلاع سایرین همه به آنجا هجوم و چیزی باقی نمی‌گذارند برای همین ترجیح می‌دهند برای آوردن نوبرانه‌ها تنهایی به دل کوه بروند.
هرچند خبره بودن و تسلط به راه و چاه کوه کار هر کسی نیست، اما این اعتقادات نوبرانه چین‌ها می‌تواند گاهی به قیمت جان آنان تمام شود، چراکه کوه همیشه خطرات خاص خود را دارد و حادثه نیز هرگز خبر نمی‌کند.
شهرستان سلسله لرستان به دلیل برخورداری از آب و هوایی معتدل و کوهستانی و وجود چشمه ها، سراب‌ها و رودخانه‌های خروشان منشا رویش بیش از ۵۰۰ گونه گیاهی ارزشمند و شاخص است.
"گرین" رویشگاه منحصر‌به‌فرد کمیاب‌ترین گونه‌های گیاهی
"گَرین" از رشته کوه‌های مهم غرب ایران است که بیشتر مساحت آن در شمال استان لرستان و بخشی نیز در استان‌های همدان و کرمانشاه قرار دارد و با داشتن بیش از ۷۰ هزار هکتار مساحت، بیش از ۵۰۰ گونه گیاهی ارزشمند و نایاب را در دل خود جای داده است.
برخی گونه‌های گیاهی که عمدتا در رشته کوه‌های گرین این شهرستان رشد می‌کنند از نمونه‌های گیاهی شاخص و نادر کشور محسوب می‌شوند که از مهمترین آنها می‌توان به موسیر، شیرین‌بیان، آویشن، بابونه، رازیانه، گل گاوزبان، ریواس، کنگر، بومادران، خاکشیر و گیاهان بهاری همچون کنگر، پاقزان، ریواس، شنگ، انشک، زرشک و قارچ کوهی اشاره کرد.
فصل بهار که می‌شود، بازار فروش نوبرانه‌های بهاری در شهرستان کوچک، اما سرسبز سلسله داغ و پررونق و دستان خالی افراد کم بضاعت با فروش نوبرانه‌های بهاری رونقی می‌گیرد و سفره هایشان برای چند روز رنگین می‌شود و پیش اهل منزل هم خجل نیستند.
بهار که می‌شود سر تا سر خیابان‌های اصلی این شهر کوچک پر می‌شود از بساط فروشندگانی که هریک به فروش نوبرانه‌ای خاص مشغولند، یکی زرشک می‌فروشد و دیگری از کنگر‌های آب دارش تعریف می‌کند و کمی آن سو‌تر نیز بساط مرد ریواس فروش برپاست و ریواس‌های سبز و آبدارش بزاق عابران را تحریک می‌کند.
هرچند هر نوبرانه را خاصیتی و برای سلامت نیز بسیار مفید است، اما امروزه همه می‌دانند که برای حفظ این گیاهان مفید باید در برداشت آنها حریص نبود و به قدر کفایت برداشت تا دامان پرسخاوت دشت همیشه مملو باشد از وجود گیاهانی که هم روزی می‌بخشند و هم سلامت.
قارچ‌های سمی بلای جان سلامت
یکی از نوبرانه‌هایی که طرفداران بسیاری دارد، قارچ کوهی است، اما بسیاری از این قارچ‌ها سمی و هر ساله منجر به مرگ و مسمومیت افراد زیادی می‌شود، زیرا قارچی‌های سمی شباهت زیادی به قارچ خوراکی دارند و تشخیص آنها از یکدیگر برای بسیاری از افراد غیر ممکن است.
قارچ محلی با طعم بی نظیرش علاقمندان بسیاری دارد و سرشار از پروتئین است و در دوره زمانی آخر فروردین تا پایان اردیبهشت در کوه‌ها می‌روید و اهالی منطقه معتقدند روز‌های بارانی هنگامی که رعد و برق رخ می‌دهد، قارچ‌ها به صورت یکباره از زمین بیرون می‌آیند و آفتاب پس از باران آنها را رشد می‌دهد.
قارچ کوهی استخوان‌ها را تقویت، خستگی را رفع و کمبود ویتامین دی را جبران می‌نماید و بطور معمول باید آنرا فقط به صورت پخته میل کرد، چراکه قارچ‌ها آلوده به موادی هستند که تنها بر اثر پختن از بین می‌روند، ولی قارچ‌هایی را که در واحد‌های صنعتی تولید می‌شوند، می‌توان بدون هیچ مشکلی پس از تمیز کردن مصرف کرد.
بسیاری از افراد خبره پس از رگبار و رعد و برق‌های بهاری که قارچ‌های کوهی از دل خاک بیرون می‌زنند برای چیدن قارچ می‌روند و درآمد خوبی هم از فروش آن کسب می‌کنند، اما تشخیص قارچ سمی از غیرسمی کار هرکسی نیست و نمی‌شود به هر قارچی در کوه اعتماد کرد.
یکی از فروشندگان محلی می‌گوید: برخی افراد پس از صرف قارچ کوهی اقدام به نوشیدن دوغ محلی می‌کنند که ممکن است با مزاج آنها سازگار نباشد و دل درد بدی برایشان بهمراه داشته باشد و کارشان را به دکتر بکشاند.
او می‌گوید در آبادی خودشان سال‌های پیش افرادی را دیده که پس از صرف دوغ به همراه قارچ کارشان به بیمارستان کشیده شده است و تاکید می‌کند به عنوان یک فرد محلی که تجربه‌هایی در این خصوص دارم توصیه می‌کنم پس از صرف قارچ‌های کوهی دوغ ننوشید.
هرچند ممکن است این اظهارات فقط عقاید افراد محلی باشد، اما مسمومیت با قارچ از شایع‌ترین مسمومیت‌هاست که در بعضی موارد منجر به مرگ می‌شود و علائم آن با مشکلات گوارشی مانند شکم درد، اسهال و استفراغ شدید آغاز شده و با آسیب رساندن به کبد و کلیه‌ها در مواردی منجر به مرگ می‌شود.
بنا بر اظهارات کارشناسان بهداشت و درمان علائم مسمومیت با قارچ سمی از ۲۰ دقیقه تا چهار ساعت پس از خوردن مشاهده می‌شود و حالت تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات، اسهال، کاهش سطح هوشیاری، تنگی نفس، یرقان، تشنج و بی‌حالی یا ضعف از نشانه‌های مسمومیت با قارچ سمی است بنابراین در مصرف این نوبرانه کوهی باید به شدت مراقب بود.
نمی‌توان انکار کرد که بازار فروش نوبرانه‌ها خوب است و در مدت زمانی هرچند کوتاه عایدی مناسبی را برای افراد محلی بهمراه دارند، بدون اینکه زحمتی در کاشت و داشت آنها برایشان ایجاد شده باشد، اما قطع به یقین نباید در برداشت این محصولات از دامن دشت زیاده روی کرد، چراکه برداشت بی رویه برخی گونه‌های ارزشمند می‌تواند باعث از بین رفتن آنها در سال‌های آتی شود.
منبع:ایرنا
