تعداد کل مساجد ایران طبق آخرین داده‌های موجود، حدود ۸۵ هزار باب مسجد است. نسبت مسجد به جمعیت، به ازای هر ۳ هزار ایرانی، یک مسجد وجود دارد. ایران از نظر تعداد مساجد، رتبه ۸ را در جهان اسلام دارد.

 بخشی از مساجد ایران فعال و تعدادی غیرفعال محسوب می‌شوند. آمار دقیقی از تعداد مساجد فعال در ایران وجود ندارد، اما برخی منابع تخمین می‌زنند که بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از مساجد ایران فعال هستند. “مسجد فعال“، مسجدی است که به طور مستمر در آن نماز جماعت اقامه می‌شود و برنامه‌های فرهنگی و مذهبی در آن برگزار می‌شود.

 در بین مساجد فعال ایران، تعدادی مسجد موفق یا مسجد تراز محسوب می‌شوند. آمار دقیقی از تعداد مساجد موفق و تراز در ایران وجود ندارد، اما برخی منابع تعداد مساجد موفق یا تراز را حدود ۱۰هزار باب تخمین می‌زنند. مسجدی موفق یا تراز است که علاوه بر برگزاری نماز جماعت و برنامه‌های فرهنگی و مذهبی، در زمینه‌های مختلفی مانند آموزش، مشاوره، خدمات اجتماعی و کارآفرینی و ... نیز فعال است.

 “مسجد تراز“ تعریف و شاخص‌هایی دارد که در بیانات مقام معظم رهبری نیز به آنها اشاره شده است، اما به طور کلی کارکرد مساجد تراز علاوه بر فعالیت‌های یک مسجد فعال و مسجد موفق، شرایط، ویژگی‌ها و فعالیت‌هایی دارند که آنها را به الگویی برای سایر مساجد تبدیل می‌کند. به ویژگی‌ها و شاخص‌های مسجد تراز در ادامه نوشتار پرداخته می‌شود.

 با بررسی شواهد و مدارک مختلف می‌توان به این نتیجه رسید که مساجد در پرورش شهدای ایران برای دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس و مدافعان حرم، نقش محوری و اساسی داشته‌اند که در ادامه به این موضوع می‌پردازیم:

نقش مساجد ایران در تربیت شهدای دفاع مقدس

نقش مساجد در تربیت شهیدان دفاع مقدس نقشی بسیار کلیدی و اساسی بوده است؛ در واقع، مساجد به عنوان پایگاه‌های اصلی انقلاب اسلامی و حامیان اصیل دفاع مقدس، در پرورش نسل جوانی انقلابی، متعهد و شهادت‌طلب نقش بی‌بدیلی ایفا کردند. بسیاری از مدافعان حرم نیز از پایگاه‌های مردمی اهل مسجد، جذب و راهی جبهه‌های نبرد با تروریسم جهانی و داعش شدند. برخی از مهم‌ترین ابعاد تاثیرگذاری مساجد در این زمینه عبارتند از:

بسیج مردمی: مساجد، به عنوان مراکز اصلی بسیج مردم، نقش مهمی در سازماندهی و اعزام نیرو به جبهه‌ها داشتند.

پشتیبانی رزمندگان: مساجد، محل جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای رزمندگان بودند و در آنجا، اقلام مورد نیاز جبهه‌ها، از جمله لباس، غذا و دارو، تهیه و به جبهه‌ها ارسال می‌شد. مساجد در دوران دفاع مقدس و پس از آن، به عنوان مراکز اصلی جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای رزمندگان و خانواده‌های شهدا و جانبازان بوده‌اند. این امر نشان‌دهنده پیوند عمیق و ناگسستنی بین مردم و مساجد و همچنین تعهد و از خودگذشتگی آنان در قبال آرمان‌های انقلاب اسلامی است.

آموزش معارف و تربیت نسل جوان: رزمندگان در مساجد با آموزه‌های والای اسلام و ارزش‌های اخلاقی آشنا می‌شدند. مساجد در دوران دفاع مقدس و پس از آن، محلی برای برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی مانند نماز جماعت، دعا و نیایش، جلسات قرآن، مداحی، سخنرانی‌های مذهبی و کلاس‌های آموزشی اخلاق، احکام و قرآن بوده‌اند. این برنامه‌ها در ترویج ارزش‌های اسلامی، تقویت روحیه ایمان و شهادت‌طلبی در بین جوانان و نوجوانان و آماده‌سازی آنان برای دفاع از کیان انقلاب و نظام اسلامی نقش بسزایی داشته‌اند.

روحانیت انقلابی: روحانیان و ائمه جماعات مساجد در دوران دفاع مقدس و پس از آن، با هدایت و رهنمود‌های خود، جوانان را به حضور در جبهه‌ها و دفاع از حرم اهل بیت (علیهم السلام) تشویق کرده و الهام بخش بودند چراکه خود نیز در جبهه‌های نبرد حاضر شده و جان خود را فدا می‌کردند. همچنین، آنان در برگزاری مراسم‌های مختلف یادبود شهدا و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بین آحاد جامعه نقش مهمی ایفا کرده‌اند.

 تقویت روحیه انقلابی و جهاد: در مساجد، سخنرانی‌ها و مراسمی برگزار می‌شد که در آنها، رشادت‌ها و ایثارگری‌های رزمندگان در جبهه‌ها تبیین و بر اهمیت دفاع از خاک میهن و ارزش‌های اسلامی تاکید می‌شد.

ایجاد روحیه همبستگی و وحدت: مسجد، محل اجتماع مردم از اقشار مختلف بود و در آنجا، افراد با یکدیگر آشنا می‌شدند، با هم درد و دل می‌کردند و برای دفاع از آرمان‌های مشترک خود همبستگی پیدا می‌کردند.

خاطرات و وصیت‌نامه شهدا: بسیاری از شهدا در وصیت‌نامه‌های خود و همچنین در خاطرات شفاهی رزمندگان و مدافعان حرم، به نقش کلیدی مساجد در پرورش و تربیت خود اشاره کرده‌اند. این امر نشان‌دهنده تاثیر عمیق و ماندگار مساجد در زندگی و باور‌های این افراد است.

 آمار دقیقی از اینکه چه تعداد از شهدای ایران مستقیماً از مسجد‌ها تاثیر تربیتی گرفته و به جبهه اعزام شده اند، در دسترس نیست. اما با توجه به نقش محوری مساجد در دوران انقلاب و جنگ، و همچنین با استناد به وصیت‌نامه‌ها و خاطرات بسیاری از شهدا که اذعان به تربیت یافتن در مسجد دارند، می‌توان با قاطعیت گفت که درصد قابل توجهی از شهدای ایران از مساجد تاثیر تربیتی عمیقی گرفته‌اند. برخی منابع، این تاثیرگذاری را تا ۹۷ درصد نیز تخمین زده‌اندبه این معنی که ۹۷ درصد شهدای ما از سنگر مسجد تربیت و به جبهه‌ها اعزام شدند.

 در مجموع، می‌توان گفت که مساجد ایران اسلامی، نقش بسزایی در تربیت و پرورش نسل شهادت‌طلب دفاع مقدس ایفا کردند و سهم بزرگی در پیروزی ایران در این جنگ تحمیلی داشتند. این نقش از طریق بسیج مردمی، حمایت‌های مردمی و پشتیبانی رزمندگان و جمع آوری و ارسال کمک به جبهه‌های در مسجد، فعالیت‌های فرهنگی مساجد، آموزش معارف و تربیت نسل جوان، هدایت‌ها و رهنمود‌های روحانیت انقلابی مساجد، بازخوانی خاطرات و وصیت‌نامه شهدای مسجد، تقویت روحیه انقلابی و جهاد، ایجاد روحیه همبستگی و وحدت در جامعه، ایفا شده و قابل اثبات است. چراکه همه این عوامل و کارکرد‌های مسجد در راستای تاثیرگذاری عمیق بر باور‌ها و ارزش‌های شهدا‌ی و ایثارگران و رزمندگان اسلام، صورت گرفته است.

تعریف مسجد تراز انقلاب اسلامی

مسجد تراز انقلاب اسلامی، مسجدی است که در چارچوب آموزه‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی، به ایفای نقش جامع و اثرگذاری در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می‌پردازد. این مسجد، صرفاً محل عبادت نیست، بلکه به عنوان پایگاه و سنگر اصلی جامعه در جهت نیل به اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی عمل می‌کند.

شاخصه‌های مسجد تراز انقلاب اسلامی

معیار و ملاک: در نظام اسلامی مسجد تراز، معیار و شاخصی برای سنجش و ارزیابی سایر مساجد است و دیگر مساجد باید بر اساس آن سنجیده شوند.

کانون تبلیغ و اقامه دین:

مسجد تراز انقلاب بایستی با حضور امام جماعت صالح و الگوی تقوا و پرهیزگاری برای نمازگزاران بتواند اخلاق اسلامی و رفتار نیکو، عقاید و بارور‌های دینی و مذهب تشیع، و بیان احکام شرعی و دیگر اموزه‌های قرآن و حدیثی، نمازگزارن و اهل مسجد و اهل محله را به سوی اقامه دین و سعادت و رستگاری رهنمون کند.

کانون عبادت: مسجد تراز، محلی برای عبادات صحیح و خالصانه به درگاه الهی است و در آن، زمینه‌های لازم برای برقراری ارتباط عمیق و معنوی انسان با خدا فراهم می‌شود.

 فعالیت‌های سیاسی: مسجد تراز، در راستای تبیین و تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی، به فعالیت‌های سیاسی می‌پردازد و در این زمینه، نقش روشنگرانه و هدایت‌کننده خود را ایفا می‌کند

 فعالیت‌های اجتماعی: مسجد تراز، کانون فعالیت‌های اجتماعی است و در جهت حل معضلات و مشکلات جامعه، گام برمی‌دارد. این مسجد، به عنوان پناهگاه و ملجأ مستضعفان و نیازمندان عمل می‌کند و زمینه‌های لازم برای ایجاد همبستگی و تعاون اجتماعی را فراهم می‌سازد.

فعالیت‌های اقتصادی: مسجد تراز، در جهت تحقق عدالت اقتصادی و رفع فقر و محرومیت تلاش می‌کند. این مسجد، با ارائه آموزش‌های لازم به افراد، زمینه‌های لازم برای اشتغالزایی و کارآفرینی را فراهم می‌سازد.

مرکز دادخواهی و قضاوت: مسجد تراز، در گذشته به عنوان مرکز دادخواهی و قضاوت نیز عمل می‌کرده است. در این مسجد، به حل و فصل دعاوی و رفع ظلم و ستم از مظلومان پرداخته می‌شده اسغ در نظام اسلام نیز می‌تواند محل قضایاری و شورای حل اختلاف و مطالبه گری و عدالت خواهی باشد.

 پایگاه بسیج نیروها: مسجد تراز، در برخی از مقاطع تاریخی، به عنوان پایگاه نظامی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این مسجد، محل گردهمایی و سازماندهی مجاهدان و مبارزان در راه حق بوده است. در دفاع مقدس نیز مساجد کشور اساسی و تعیین کننده در جذب و سازماندهی و اعزام نیرو‌های داوطلب و بسیجی به جبهه‌های جنگ تحمیلی بودند. در این زمینه آمار دقیق نمی‌توان داد ولی آمار ارائه شده، نشان می‌دهد ۷۰ تا ۹۷ درصد نیرو‌های اعزامی به جبهه‌ها از سنگر مسجد بوده اند.

 کانون تربیت و آموزش: مسجد تراز، همواره به عنوان کانون تربیت و آموزش مسلمانان شناخته می‌شده است. در این مکان مقدس، علوم دینی و اخلاقی به افراد آموزش داده می‌شده و زمینه‌های لازم برای رشد و تعالی فکری و معنوی آنان فراهم می‌شده است.

حضور و مشارکت فعال مردم: مسجد تراز، زمانی مسجد تراز خواهد بود که مردم در اداره و فعالیت‌های آن مشارکت فعال داشته باشند. این امر، موجب افزایش روحیه تعلق خاطر و مسئولیت‌پذیری در میان نمازگزاران می‌شود.

 استفاده از ظرفیت‌های جوانان: مسجد تراز باید جوانان و نوجوانان را جذب حداکثری نموده و از ظرفیت‌های آنها در جهت پیشبرد اهداف خود استفاده کند. جوانان، خلاق، پرنشاط و دارای ایده‌های نو هستند و می‌توانند نقش موثری در پویایی و بالندگی مسجد ایفا کنند.

ارتباط با دیگر نهاد‌ها و سازمان‌ها: مسجد تراز باید با دیگر نهاد‌ها و سازمان‌های فعال در جامعه ارتباط داشته باشد و در جهت حل معضلات و مشکلات مردم با آنان همکاری کند.

استفاده از فناوری‌های نوین: مسجد طراز باید از فناوری‌های نوین در جهت ارائه خدمات بهتر به نمازگزاران و ارتقای سطح آگاهی و معرفت آنان استفاده کند

بنابراین با ویژگی‌های پیش گفته، مسجد تراز انقلاب اسلامی، مسجدی پویا، فعال و اثرگذار است که در جهت تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی و نیل به جامعه‌ای عدالت‌محور و معنویت‌بنیان تلاش می‌کند.

مسجد تراز، از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی

مساجد، به عنوان خانه‌های خدا، نقشی اساسی در تربیت و پرورش انسان‌های متدین و انقلابی ایفا می‌کنند. در این میان، مسجد تراز که الگویی از مسجد مطلوب در اسلام است، در این امر نقشی برجسته‌تر دارد.

بر اساس منابع و روایات اسلامی و همچنین تأکیدات مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی)، مسجد تراز انقلاب اسلامی دارای ویژگی‌هایی است که آن را به خاستگاه والدین ولایی و شهیدان خدایی تبدیل می‌کند.

 برخی از این ویژگی‌های برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب عبارتند از:

محیطی معنوی و معرفت‌افزای: مسجد تراز، فضایی سرشار از معنویت و معرفت است که افراد را به سوی خدا و ارزش‌های اسلامی رهنمون می‌کند. در این فضا، آموزه‌های دینی به درستی تبیین و ترویج می‌شود و افراد با سیره و معارف اهل بیت (علیهم السلام) آشنا می‌شوند.

 بستر مناسبی برای تهذیب نفس: مسجد تراز، فرصتی برای خودسازی و تهذیب نفس به افراد ارائه می‌دهد. در این مکان مقدس، افراد می‌توانند با دوری از گناه و انجام اعمال صالح، به کمال معنوی برسند.

تقویت ایمان و باور‌های دینی: مسجد تراز، ایمان و باور‌های دینی افراد را تقویت می‌کند. حضور در این مکان مقدس و شرکت در برنامه‌های مذهبی، به افراد در استوار ماندن بر اعتقاداتشان کمک می‌کند.

ایجاد روحیه ایثار و شهادت: مسجد تراز، روحیه ایثار و شهادت را در افراد پرورش می‌دهد. در این مکان مقدس، یاد و خاطره شهدا گرامی داشته می‌شود و رشادت‌ها و فداکاری‌های آنان تبیین می‌شود که این امر، در ایجاد انگیزه برای فداکاری در راه اسلام و انقلاب در افراد مؤثر است؛ بنابراین مساجد تراز، با دارا بودن این ویژگی‌های خاص، بستری مناسب برای تربیت نسلی متعهد و انقلابی فراهم می‌کند. والدینی که در چنین مسجدی تربیت یافته‌اند، فرزندانی ولایی و انقلابی به جامعه تحویل می‌دهند و این شهیدان خدایی هستند که در راه دفاع از ارزش‌های اسلامی جان خود را فدا می‌کنند. مساجدی که در راستای تحقق اهداف مسجد تراز تلاش می‌کنند، می‌توانند در تربیت والدین ولایی و شهیدان خدایی نقشی مؤثرتر ایفا کنند. البته، نقش مسجد تراز در این زمینه به عوامل مختلفی از جمله، عملکرد امام جماعت، برنامه‌های فرهنگی و مذهبی مسجد، و مشارکت فعالانه مردم بستگی دارد.

ترویج فرهنگ شهادت در مساجد تراز

مسجد تراز مسجدی است که در راستای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه، اقدامات و برنامه‌های ویژه‌ای را اجرا می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها با رویکرد برنامه‌های کاربردی عبارتند از:

 برگزاری مراسمات و یادواره‌ها: برگزاری مراسم بزرگداشت و یادواره شهدا در مناسبت‌های مختلف مانند سالگرد شهادت، عید‌ها و مناسبت‌های مذهبی دعوت از خانواده‌های شهدا و ایثارگران برای سخنرانی و بیان خاطرات برگزاری مسابقات فرهنگی و هنری با محوریت ایثار و شهادت.

آموزش و ترویج معارف ایثار و شهادت: برگزاری کلاس‌های آموزشی با موضوعات مختلف مانند سیره شهدا، فقه جهاد و شهادت، وصیت‌نامه شهدا توزیع کتاب، نشریه و بروشور با موضوعات مرتبط با ایثار و شهادت برگزاری جلسات بحث و گفتگو با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران.

 ایجاد فضای معنوی و تربیتی:ایجاد فضایی مناسب برای انس با قرآن و دعا و نیایش برگزاری برنامه‌های معنوی مانند اعتکاف، شب‌های قدر و دعای کمیل ایجاد کتابخانه و مرکز فرهنگی با منابع غنی در زمینه ایثار و شهادت.

 ارتباط با خانواده شهدا و ایثارگران: دیدار و سرکشی ازخانواده‌های شهدا و ایثارگران حل مشکلات و معضلات خانواده‌های شهدا و ایثارگران ارائه خدمات فرهنگی، اجتماعی و آموزشی به خانواده‌های شهدا و ایثارگران

استفاده از ابزار‌های نوین: استفاده از فضای مجازی برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت؛ راه‌اندازی وب‌سایت و کانال‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی تولید محتوا‌های فرهنگی و هنری مانند فیلم، عکس و موشن‌گرافیک با موضوع ایثار و شهادت

 الگوسازی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بین نسل جوان: برگزاری اردو‌های راهیان نور و بازدید از مناطق عملیاتی برگزاری مسابقات ورزشی، علمی و فرهنگی با محوریت ایثار و شهادت برای نوجوانان و جوانان تشکیل گروه‌های جهادی و اعزام آنها به مناطق محروم.

ایجاد روحیه ایثار و شهادت در بین نمازگزاران: تشویق و ترغیب نمازگزاران به شرکت در فعالیت‌های مرتبط با ایثار و شهادت تجلیل و قدردانی از ایثارگران و خانواده‌های شهدا ایجاد صندوق قرض‌الحسنه و کمک به نیازمندان مسجد تراز با اجرای این برنامه‌ها و فعالیت‌ها، تلاش می‌کند تا فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه ترویج کند و یاد و خاطره شهدا را زنده نگه دارد

تطبیق برنامه‌ها با نیاز‌ها و سلایق مخاطبان: برنامه‌های مسجد باید به گونه‌ای باشد که برای نیاز‌ها و سلیقه اقشار جامعه، به خصوص جوانان، در نحوه اجرا و مضمون و محتوا جذاب و مفید باشد. با استفاده از روش‌های نوین و خلاقانه در ترویج فرهنگ شهادت، مانند استفاده از هنر، ادبیات و فیلم، می‌تواند تاثیرگذاری این برنامه‌ها را افزایش دهد.

ایجاد هم‌افزایی با سایر نهادها: مسجد تراز می‌تواند با همکاری سایر نهاد‌ها مانند آموزش و پرورش، بسیج و بنیاد شهید، برنامه‌های موثرتری را در زمینه ترویج فرهنگ شهادت اجرا کند و با تلاش و برنامه‌ریزی صحیح، مسجد می‌تواند به عنوان پایگاه مهمی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه ایفای نقش کند.

عوامل و شاخص‌های والدین ولایی و شهیدپرور

عوامل متعددی در تربیت والدین ولایت مدار و شهیدپرور نقش دارند که از مهم‌ترین آنها “خانواده“، “محیط آموزشی“ و “مسجدفعال و تراز“ می‌باشد.

 اولین و مهم‌ترین محیطی که در تربیت انسان نقش دارد، خانواده است. فرزندان در خانواده از پدر و مادر خود الگو می‌گیرند و ارزش‌ها و باور‌های آنها را درونی می‌کنند. محیط آموزشی اعم از مدارس و مراکز آموزشی نیز در تربیت فرزندان نقش مهمی دارند. معلمان و مربیان می‌توانند با آموزش آموزه‌های دینی و اخلاقی، روحیه‌ی شهادت طلبی را در دانش آموزان تقویت کنند و آنها را برای فداکاری در راه اسلام آماده کنند. مسجد و فعالیت‌های مذهبی نیز عامل بسیار موثر و غیرقابل انکار در تربیت والدین ولایی و شهدپرور است؛ حضور در مسجد و شرکت در فعالیت‌های مذهبی، مانند نماز جماعت، دعا و نیایش، می‌تواند در تقویت ایمان و تقوای افراد مؤثر باشد. همچنین، حضور در مراسم مذهبی، مانند روضه‌ها و مداحی ها، می‌تواند روحیه‌ی شهادت طلبی را در افراد زنده کند.

شاخص‌های والدین ولایت مدار و شهیدپرور دربرگیرنده‌ی طیف وسیعی از ویژگی‌ها و رفتار‌ها است که این افراد را از سایرین متمایز می‌کند. برخی از مهم‌ترین این شاخص‌ها عبارتند از:

 دارای معرفت و بصیرت دینی: آگاهی از آموزه‌های دینی و احکام شرعی که در زندگی خود به آنها عمل می‌کنند. این افراد به طور مرتب قرآن کریم را مطالعه می‌کنند، در نماز جماعت و مراسم مذهبی شرکت می‌کنند و در تلاشند تا احکام الهی را در تمام جنبه‌های زندگی خود پیاده کنند.
 دارای شناخت عمیق از ولایت و امامت: این افراد جایگاه و نقش خطیر ولایت و امامت در جامعه اسلامی را به درستی درک کرده اند و از رهبری و هدایت‌های ولی امر مسلمین اطاعت کامل می‌کنند. آنها معتقدند که اطاعت از ولی امر واجب شرعی است و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند.
 دارای شناخت دشمنان اسلام و انقلاب: والدین ولایت مدار و شهیدپرور، دشمنان اسلام و انقلاب را به خوبی می‌شناسند و نسبت به توطئه‌ها و دسیسه‌های آنها هوشیار هستند. آنها با بصیرت و آگاهی، فرزندان خود را در برابر این خطرات مصون نگه می‌دارند و آنها را به مبارزه با ظلم و ستم و دفاع از ارزش‌های اسلامی تشویق می‌کنند.
 دارای تعهد و ایمان راسخ: این افراد ایمانی راسخ به خدا و معاد دارند و یقین دارند که در نهایت همه‌ی اعمال انسان‌ها در روز قیامت سنجیده خواهد شد. این ایمان قوی، آنها را در برابر سختی‌ها و مشکلات زندگی صبور و مقاوم می‌کند و به آنها انگیزه‌ی لازم برای انجام اعمال نیک و خداپسندانه می‌دهد.
 دارای تعلق خاطر عمیق به اهل بیت عصمت و طهارت: والدین ولایت مدار و شهیدپرور، عشق و ارادت خاصی به اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) دارند و آنها را الگوی زندگی خود قرار می‌دهند. آنها در تربیت فرزندان خود نیز از سیره و آموزه‌های ائمه اطهار (علیهم السلام) بهره می‌برند.
 دارای تعهد اصیل به آرمان‌های انقلاب اسلامی: این افراد از جان و دل به آرمان‌های انقلاب اسلامی پایبند هستند و برای حفظ و حراست از این دستاورد‌های ارزشمند، از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند. آنها فرزندان خود را نیز به تعهد به این آرمان‌ها تشویق می‌کنند و آنها را برای دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی آماده می‌کنند.
 دارای سبک تربیتی فرزندان بر پایه‌ی آموزه‌های دینی: والدین ولایت مدار و شهیدپرور، فرزندان خود را بر پایه‌ی آموزه‌های دینی تربیت می‌کنند و به آنها اخلاق و فضایل انسانی را می‌آموزند. آنها تلاش می‌کنند تا فرزندانشان به انسان‌هایی مؤمن، متعهد، با تقوا و انقلابی تبدیل شوند.
 دارای شیوه در این تربیت جهادی و انقلابی: این افراد از همان دوران کودکی، روحیه‌ی شهادت طلبی را در فرزندان خود تقویت می‌کنند و به آنها می‌آموزند که در راه دفاع از اسلام و انقلاب، از جان خود نیز گذشتن. آنها به فرزندانشان یاد می‌دهند که شهادت، بالاترین مقام و منزلت در نزد خداوند متعال است. والدین ولایی و شهیدپرور، فرزندان خود را برای فداکاری در راه اسلام آماده می‌کنند و آنها را به ایثار و از خودگذشتگی در جهت تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی تشویق می‌کنند. آنها می‌دانند که برای حفظ و حراست از نظام مقدس جمهوری اسلامی، باید از جان و مال خود نیز گذشت.
 دارای روحیه و فرهنگ تربیت شهدایی: والدین ولایی و شهیدپرور، تلاش به عمل به سیره‌ی شهدا و الگوگیری از شهدا می‌کنند و در تمام ابعاد زندگی خود، تلاش می‌کنند تا سیره‌ی آنها را در پیش بگیرند. آنها می‌دانند که شهدا، بهترین الگو‌ها برای انسان‌های مؤمن و انقلابی هستند. این والدین برای خود و اهل خانه و فرزندان در حفظ و نشر یاد و خاطره‌ی شهدا کوشا هستند.

شرایط مسجد تربیت کننده پداران ولایی و شهیدپرور

مسجدی که پداران ولایی را تربیت می‌کند و شهیدان خدایی پرورش می‌دهد، باید دارای شرایط و شاخص‌های خاصی باشد. برخی از این شرایط و ویژگی‌ها عبارتند از:

 روحانیان و مربیان با تقوا و بصیرت: مهمترین رکن هر مسجدی، امام جماعت و مربیان آن مسجد هستند. امام جماعت و مربیان مسجد باید از تقوا و بصیرت بالایی برخوردار باشند تا بتوانند آموزه‌های دینی را به درستی به نمازگزاران، به خصوص به پدران و مادران جوان، آموزش دهند؛ تا از این طریق تاثرگذاری مثبتی در فرزندان این والدین داشته باشند.

 برنامه‌های آموزشی متنوع و متناسب با نیاز‌های مخاطبان: برنامه‌های آموزشی مسجد باید متنوع و متناسب با نیاز‌های مخاطبان در سنین مختلف کودکان، نوجوانان و جوانان دختر و پسر باشد. این برنامه‌ها باید شامل آموزش‌های عقیدتی، اخلاقی، احکام، تاریخ اسلام و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) باشد

فضای معنوی و روحانی: فضای مسجد باید به گونه‌ای باشد که افراد در آن احساس آرامش و معنویت کنند. این امر با برگزاری مراسمات مذهبی، دعا و نیایش، قرائت قرآن و مراسم مداحی اهل بیت (علیهم السلام) میسر می‌شود.

 محیطی برای رفاقت و همدلی: مسجد باید محیطی باشد که افراد در آن احساس رفاقت و همدلی کنند. این امر با برگزاری جلسات انس و الفت، اردو‌ها و برنامه‌های تفریحی میسر می‌شود.

 حمایت از خانواده‌های شهدا و ایثارگران: مسجد باید اجرای طرح‌ها و برنامه‌هایی از خانواده‌های شهدا و ایثارگران حمایت کند و آنها را در غم و شادی خود شریک کند.

ترویج فرهنگ ایثار و شهادت: مسجد تراز باید فرهنگ ایثار و شهادت را در بین جوانان ترویج کند. این امر با برگزاری یادواره شهدا، روایتگری خاطرات شهدا و تجلیل از خانواده‌های شهدا میسر می‌شود.

مسجدی که دارای این شرایط و شاخص‌ها باشد، می‌تواند به عنوان یک مسجد تربیت کننده پداران انقلابی و ولایت مدار و شهید پرور تبدیل شوند. مساجد الگو و الهام بخش زیادی در ایران اسلامی با این ویژگی‌ها وجود دارد که در تربیت والدین ولایت مدار و پرورش جوانان شهادت طلب نقش موثری داشته اند و در دوران دفاع مقدس بسیار موثر واقع شدند.

والدین ولایی و تربیت سربازان مهدوی برای ظهور

والدین ولایت مدار می‌توانند با انجام کار‌های زیر فرزندان خود را به شهادت طلبی و یاری انقلاب اسلامی و زمینه سازی ظهور مهدی (عجلالله تعالی فرجه الشریف) آماده کنند:

تقویت باور قلبی به ولایت فقیه در فرزندان: مهمترین گام، ایمان و باور قلبی خود به ولایت فقیه است. فرزندان از رفتار و گفتار والدین خود الگو می‌گیرند. اگر والدین ولایی به ولایت فقیه ایمان داشته باشند و این ایمان را در عمل نشان دهند، فرزندان نیز به این باور خواهند رسید.

آمادگی برای ظهور مهدی (عج):والدین والایی بایستی فرزندانتان را برای ظهور مهدی (عج) آماده کنند. به آنها بگویند که ما در آخراالزمان و دوران فتنه‌ها هستیم و به لطف خدا در آستانه ظهور مهدی (عج) هستیم و باید برای آن آماده باشند. می‌توانند با آنها درباره نشانه‌های ظهور صحبت کنند و یا آنها را به دعا و توسل به امام زمان (عج) تشویق کنند.

 ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در خانواده: والدین ولایی بایستی فرهنگ ایثار و شهادت را در خانه ترویج دهند. درباره شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس صحبت کنند و داستان‌های آنها را برای فرزندانتان تعریف کنند. می‌توانند با آنها به زیارت مزار شهدا بروید و درباره رشادت‌ها و فداکاری‌های آنها صحبت کنند

تقویت باور‌های دینی فرزندان درخانه: والدین ولایی باور‌های دینی فرزندانتان را تقویت کنید. آنها را با مفاهیمی مانند توحید، جهاد، شهادت، و مهدویت آشنا کنند. می‌توانند آنها را به کلاس‌های قرآن و احکام بفرستید و یا در خانه با آنها درباره این موضوعات صحبت کنند

پرورش روحیه انقلابی در فرزندان: والدین ولایی شایسته است؛ روحیه انقلابی را در فرزندانتان پرورش دهند. به آنها بیاموزند که در برابر ظلم و ستم سکوت نکنند و همیشه از حق مظلومان دفاع کنند. می‌توانید آنها را به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی تشویق کنند و یا با آنها در راهپیمایی‌های جشن انقلاب و تظاهرات در مناسبت‌های ملی و جهان یعلیه استکبار شرکت کنند.

والدین ولایت‌مدار با فرزندانتان درباره اهمیت انقلاب اسلامی و دستاورد‌های آن صحبت کنند؛ و به آنها بگویند که این انقلاب حسینی، زمینه ساز و مقدمه ظهور منجی عالم بشریت حضرت امام زمان عجل الله تعالی و انقلاب مهدوی خواهد بود. فرزندانشان را به مطالعه کتاب‌های مذهبی و انقلابی تشویق کنند. فرزندانشان را به شرکت در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی تشویق کنند.

 بنابراین، با اتخاذ این رویکرد‌ها و کار‌های پیش‌گفته و ایفای نقش الگویی برای فرزندان در خانه و خانواده، والدین ولایی می‌توانند فرزندان خود را به شهادت طلبی و یاری انقلاب اسلامی و زمینه سازی و سربازی در ظهور مهدی (عج) آماده کنند.

پیوند و ارتباط بین مسجد تراز اسلامی با والدین ولایی و شهیدان خدایی چیست؟

باتوجه به آنچه گفته شد، پیوند معنایی و حقیقی بین سه عنصر مسجد اثرگذار، والدین ولایت مدار و شهیدان الهی، بیش از پیش مشخص شد.

 برای پاسخ به این سوال، بایسته بود با تعریف و ارائه شاخص‌ها و کارکرد‌های ویژه “مسجد تراز اسلامی”، “والدین ولایت مدار” و ” شهیدان خدایی” به ویژه در زمینه فرهنگ جهاد و شهادت، آشنایی عمیق تری داشته باشیم.

 دانستن اینکه “والدین ولایت مدار” و “شهیدان خدایی” چه کسانی هستند و چه نقشی در جامعه و در مواقع حیاتی مثل دفاع مقدس ایفا می‌کنند، و برای درک چگونگی ارتباط آنها با “مسجد تراز اسلامی”، بایسته است با گرایشات و رفتار مذهبی و سیاسی والدین ولایی و شهدای عزیز، و میان اثرپذیری آنها از یکدیگر و هردو از “مسجداثرگذار” شناخت بهتری داشته باشیم؛ و لذا امید است، اینک به درک بهتری از ارتباط بین این سه عنصر مهم و تاثیرگذار رسیده باشیم؛

 از طرفی بایستی روشن می‌شد که از بین سه عامل موثر پیش‌گفته شامل “خانه و خانواده”، “محیط آموزشی” و “مساجد فعال و تراز”، در تربیت یافتگیِ والدین ولایت مدار و شهیدپرور کدام عامل موثرتر بوده و نقش بیشتری ایفا می‌کند.

 در پاسخ، گو اینکه مساجد در جوامع مسلمان به ویژه مساجد تراز و اثرگذار، اغلب به عنوان مراکز مذهبی، آموزشی و اجتماعی عمل می‌کنند؛ و نقش مهمی در تربیت و شکل‌دهی به باور‌ها و ارزش‌های افراد ایفا می‌کنند. آنها می‌توانند مکانی برای گردهمایی مردم برای نماز و عبودیت، یادگیری درباره اسلام و بحث در مورد مسائل مربوط به جامعه باشند.

 “والدین ولایی” کسانی هستند که فرزندان خود را بر اساس اصول ولایت فقیه و محبت اهل بیت عصمت و طهارت تربیت می‌کنند و در پرورش دینی، ولایی و انقلابی فرزندان و نیز آماده سازی روحی و عقیدتی جوانان خود، از مساجد تراز و اثرگذار، همیاری و کمک کافی و لازم را می‌گیرند.

 “شهیدان خدایی” افرادی هستند که فی سبیل الله و برای رضای خداوند و در راه دفاع از اسلام و ولایت و سرزمین اسلامی یا سایر اهداف و باور‌های مذهبی، جان خود را ایثار و نثار می‌کنند؛ بنابراین مسجد تراز اسلامی، نقش برجسته و اساسی در تربیت والدین ولایت مدار و شهیدان خدایی داشته و دارد. چراکه فضایی را برای والدین ولایت مدار و شهیدان خدایی فراهم کرده است تا در مورد اسلام بیاموزند، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و تعهد مذهبی خود را عمق ببخشد.

 مساجداثرگذار، رویداد‌ها و خدماتی فرهنگی و معنوی را ارائه می‌دهند و به این افراد کمک می‌کنند تا درک عمیق تری از آموزه‌های اسلام پیدا کنند و به اصول ولایت فقیه پایبند باشند. علاوه بر این، مساجد، حس تعلق به جامعه را برای این افراد ایجاد می‌کند که منجر به تقویت ایمان و تعهدشان به اسلام و وطن شان می‌شود.

 آری مساجد تراز، حلقه پیوندی بین والدین شهدا و جوانان شهادت طلبِ آنها ایجاد می‌کنند. این جوانان را با مفاهیم شهادت، ایثار و فداکاری آشنا می‌کنند، از سویی معنویت و عشق عبادت و بندگی، و ارادت و عشق فزاینده به ولایت اهل بیت (علیهم السلام) را در وجود جوانان شهادت‌طلب ارتقاء می‌دهند، و از طرفی روحیه جهادی و رشادت و شهامت و خودگذشتگی به آنها تزریق می‌کنند. این کارکرد‌های مسجد تراز، مکمل و همسو با سبک تربیت انقلابی و جهادی “والدین ولایی” است و لذا این فرایند نورانی، رزمندگان و ایثارگران و “شهیدان خدایی” را تربیت کرده از فرش زمینی به عرش آسمانی می‌رساند.

در نتیجه: در این گام دوم انقلاب اسلامی نیز، تربیت “والدین ولایی و شهیدپرور”، و “نسل شهادت طلب و جانفدا” امری راهبردی و ضروری برای نظام اسلامی است تا با تربیت چنین فرزندانی، بتوانیم آیند‌های روشن و درخشان برای کشور عزیزمان رقم بزنیم و زمینه سازی ظهور منجی عالم بشریت؛ حضرت مهدی موعود (علیه السلام) باشیم.

 این امر نیازمند تلاش و اهتمام همه نهاد‌های عمومی و دولتی مرتبط، مراکز فرهنگی و اجتماعی مسئول و همه‌ی افراد جامعه، به خصوص نهاد “خانواده‌های انقلابی” و “نظام تربیتی آموزش و پرورش” و “مساجد تراز انقلاب اسلامی” است.

حجت الاسلام محمدباقر مشکاتی دبیر کارگروه محتوایی ستاد بزرگداشت دهه کرامت