فرود اولین گروه از پرندگان مهاجر که از اواسط شهریورماه در آب بندان‌های مازندارن آغاز شده بود رفته رفته بر تعداد آن‌ها افزوده شد و در نهایت با جمع بندی نهایی سرشماری انجام شده ۲۵۰ هزار بال پرنده به این استان برای زمستان گذرانی مهاجرت کرده بودند.

سرشماری پرندگان مهاجر زمستان گذران که بر اساس تقویم جهانی از اوایل ژانویه میلادی برابر با اواسط دی ماه شمسی در استان انجام شد نتیجه آن از سوی محیط زیست مازندارن اعلام و ۲۵۰ هزار بال به تالاب‌ها و آبندان‌های این استان حضور یافتند.

تغیرات اقلیمی و گرمایش زمین سبب شد که مهاجرت این پرندگان هم تحت تاثیر شرایط جوی دستخوش تغییر شود و برخی از این پرندگان همانند قو‌ها ۲ هفته زودتر از موعد مقرر آسمان مازندران را ترک کنند.

کاهش حضور پرندگان مهاجر که از ۱۶ سال پیش تاکنون آغاز شد با توجه به تداوم پسروی آب دریای خزر و خشکسالی‌های مداوم در این استان تهدیدی برای پرندگان مهاجر محسوب می‌شود.

اوایل بهمن ماه که جمع بندی نهایی تعداد پرندگان مهاجر در میانکاله اعلام شد شاهد کاهش ۱۵ هزار بالی فلامینگو‌ها در این تالاب بودیم که کارشناسان حیات وحش را نگران کرده بود.

اما بعد از جمع بندی نهایی حضور پرندگان مهاجر در همه آببندان‌ها و تالاب‌ها به همراه ساحل خزر نشان از آن دارد که تعداد پرندگان مهاجر نسبت به سال گذشته کاهش معنا داری ندارد.

مسوولان محیط زیست مازندارن اعلام کردند هر چند حضور برخی پرندگان مهاجر همانند فلامینگو در مازندارن کاهش پیدا کرد از طرف دیگر تعداد بیشتری از پرندگان کنار آبزی به این استان مهاجرت کردند.

پسروی آب خزر و میانکاله شاید برخی از پرندگان همانند فلامینگو را دل سرد کرده باشد، اما این امر زمینه حضور برخی دیگر از پرندگان مهاجر که دوستدار زمستان گذرانی در ساحل کم عمق است را به مازندران فراهم کرد.

نتیجه سرشماری پرندگان مهاجر در مازندارن برای سال جاری که نخستین بار منتشر شد نشان از آن دارد که ۸۰ گونه مختلف جانوری برای زمستان گذرانی به این خطه از شمال مهاجرت کرده بودند.

صاحبنظران بر این باور هستند که در شرایط فعلی با توجه به تداوم پسروی آب خزر و استمرار خشکسالی حفظ اکوسیستم منطقه بسیار مهم است و همه باید تلاش کنند تا زیستگاه‌های این پرندگان در معرض نابودی قرار دارند.

حفظ زیست گاه پرندگان مهاجر

کوروس ربیعی رئیس اداره حیات وحش اداره کل محیط زیست مازندران گفت: در شرایط فعلی حفظ زیست گاه‌های پرندگان مهاجر یکی از ضروریات مهم است.

او افزود: اگر شرایط زیست گاه پرندگان مهاجر در تالاب‌ها و آب بندان‌های مازندران حفظ شود زنجیره حضور پرندگان مهاجر در این استان برای همیشه ادامه دار خواهد بود.

ربیعی با بیان این مطلب که در حال حاضر تغیرات اقلیمی و گرمایش زمین بر مهاجرت پرندگان اثر گذار بود، ادامه داد: اگر زیست گاه‌های این پرندگان دست نخورده باقی بماند احتمال دارد شرایط آب و هوایی جهان به نفع پرندگان مهاجر تغییر کند.

او افزود: در سال جاری حدود ۲۵۰ هزار بال پرنده مهاجر به این استان مهاجرت کردند که این میزان همانند سال گذشته بود و تغییر محسوسی حاصل نشد.

پسروی آب خزر و کاهش ۷۰ درصدی مهاجرت پرندگان به مازندران

رئیس اداره حیات وحش اداره کل محیط زیست مازندران گفت: خشکسالی‌های پیاپی و گرمایش زمین سبب شد که زمان مهاجرت پرندگان دستخوش تغییر شود و در سال جاری این پرندگان دو هفته زودتر نسبت به سال گذشته آسمان مازندران را به مقصد سیبری ترک کردند.

او با ذکر این مطلب که تک درنای سیبری و اردک سر سفید ۲ غایب بزرگ بودند که در سال جاری به مازندران سفر نکردند، افزود: احتمال بازگشت تک درنای سیبری به تالاب فریدونکنار برای سال آینده وجود دارد و ما هنوز نا امید نیستیم.

میانکاله عیالوار

رئیس اداره حیات وحش اداره کل محیط زیست مازندران گفت: بیشترین پرندگان مهاجر در سال جاری به تعداد ۸۰ هزار بابل در میانکاله فرود آمدند و این تالاب یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان مهاجر در منطقه است.

ربیعی با بیان این مطلب که هر چند پسروی آب خزر و کم عمق شدن میانکاله سبب غیبت ۱۵ هزار بالی فلامینگو در این تالاب شد، افزود: حضور پرندگان مهاجر که کنار آبزی هستند و در عمق کم آب زندگی می‌کنند در این تالاب بیشتر از سال‌های گذشته بود.

تالاب میانکاله که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان وسعت دارد. این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.

این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۲ هزار هکتار در حوزه مازندران و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل می‌دهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره گاه‌های زیست کره جهان از سوی سازمان‌های جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.

تالاب میانکاله که به بهشت پرندگان و پرنده نگری نام دارد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیرگاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۰۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار بالی میزبانی می‌کند.

این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می‌دهد.

این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه‌های در معرض خطر می‌باشد، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد. تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه‌های مختلفی، چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی، چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمار‌های رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.

منبع:ایرنا