دومین شهر بزرگ جهان عرب از اول ربیع‌الاول به‌مناسبت بیست‌و‌چهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب میزبان ۶۰۰ ناشر داخلی و خارجی است. بغداد در دسترس‌ترین پایتخت در کشور‌های همسایه ایران است. به خاطر مسیر‌های زمینی و هوایی در کنار لغو روادید و حضور زیاد زائران عتبات عالیات در کاظمین در بغداد، طی سالیان اخیر رفت و آمد به این شهر تسهیل شده است. اگر از غنای فرهنگ مکتوب کشور‌های عربی و نقش دیرینه بغداد در آن چیزی به گوشمان خورده باشد و بشنویم که یک نمایشگاه بین‌المللی کتاب با سابقه ۲۴ دوره در این شهر برگزار می‌شود، طبیعی است که دل به دریا بزنیم و خودمان را به آنجا برسانیم. به خصوص که در خبر‌ها آمده ایران در قالب غرفه‌های مختلف در این نمایشگاه حضور دارد.

«بغداد الکبیر» با ۱۰ هزار متر مربع

«معرض بغداد الدولی للکتاب» در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی بغداد در خیابان المنصور، برپا شده است. بزرگترین سالن این مجموعه یعنی سالن شماره دو که «بغداد الکبیر» نام دارد با وسعت ۱۰ هزار مترمربع میزبان این رویداد است. کل این سالن نمایشگاهی با موکت‌های قرمز و آبی فرش شده و تهویه مناسبی دارد. در کنار این سالن یک سالن جدید دیگر در حال احداث است که عملیات اجرایی آن حتی در زمان برگزاری این نمایشگاه پرمخاطب متوقف نشده است.
  
۵۰۰ هزار نسخه از ۶۰۰ ناشر
 
 این نمایشگاه مثل نمایشگاه کتاب تهران فروش کتاب به عموم را اولویت خود قرار داده است. در این دوره نمایشگاه ۶۰۰ ناشر با بیش از ۵۰۰ هزار نسخه کتاب حاضر شده‌اند. جالب اینکه کتاب‌ها بدون محدودیت سال انتشار عرضه شده‌اند و در برخی از غرفه‌ها کتاب‌های دست دوم و تک نسخه نیز عرضه می‌شود. کشور ایران با ۱۱۰۰ عنوان کتاب و ۳ هزار نسخه در این دوره نمایشگاه حاضر شده است.

۱۷ کشور به علاوه فلسطین

طبق کاتالوگ رسمی نمایشگاه شرکت‌کنندگان از ۱۸ کشور هستند که بیشترین ناشران به مصر و کشور میزبان یعنی عراق با بیش از ۱۵۰ ناشر اختصاص دارد. کشور بعدی لبنان است که ۵۵ غرفه دارد. بعد از آن هم سوریه و ایران با حدودا ۲۰ غرفه، نهاد و ناشر قرار دارند. کشور مراکش به‌عنوان مهمان ویژه این دوره نمایشگاه با ۱۷ ناشر حاضر شده است. انگلستان، امارات متحده عربی، ترکیه، بلژیک، اردن، کویت، کانادا، عربستان سعودی، تونس، بحرین و سودان دیگر کشور‌های حاضر در این دوره نمایشگاه هستند و نکته جالب توجه هم حضور یک ناشر از کشور فلسطین است.

به رنگ ارغوان
 
درهویت بصری این دوره نمایشگاه، رنگ ارغوانی محوریت دارد که در تبلیغات محیطی، کیسه‌های خرید، سردر غرفه‌ها و دیگر بخش‌های نمایشگاه به کار رفته است. تبلیغات عمومی نمایشگاه کتاب بغداد به شکل بسیار گسترده‌ای در خیابان‌ها و میادین شهر بغداد به چشم می‌خورد که نشان از اهمیت این رویداد در پایتخت کشور عراق دارد.

همه در کنار هم
 
کاتالوگ رسمی نمایشگاه، هشت صفحه است و در آن فهرست شرکت‌کنندگان و نقشه نمایشگاه ثبت شده است. نمایشگاه تفکیک داخلی و خارجی یا بخش‌بندی موضوع ندارد، ادبیات و دانشگاهی و کودک و... همه در کنار هم هستند. غرفه کشور‌های مختلف نیز در سطح نمایشگاه پخش هستند. با توجه به اینکه حدود ۲۵ درصد شرکت‌کنندگان ناشران عراقی هستند و همه نمایشگاه در یک سالن حضور دارند به نظر می‌رسد ضرورتی برای تفکیک وجود ندارد.

 یک سالن برای برگزاری نشست‌های فرهنگی

«قاعه الندوات الثقافیه» به معنی «سالن نشست‌های فرهنگی» تنها محل برگزاری نشست‌های تخصصی، مراسم رونمایی، ارائه مباحث علمی و سخنرانی‌ها در نمایشگاه کتاب بغداد است. یک جایگاه نسبتا کوتاه به همراه ویدئووال بزرگ در آن قرار دارد و حدود ۲۰۰ نفر ظرفیت دارد. جالب اینکه برنامه فشرده‌ای دارد و ظرفیت این سالن در اکثر نشست‌ها، تقریبا تکمیل می‌شود.

تنها یک نماد هنری

درسطح نمایشگاه کتاب بغداد تنها یک اثر هنری محیطی در قالب «اینستالیشن» به‌عنوان نماد این دوره طراحی شده و در مرکز سالن قرار گرفته است. درختی برآمده از کتاب که ریشه در صفحات آن دارد. این درخت رشد کرده و شاخه‌های آن میوه‌هایی از جنس کتاب داده‌اند. در اکثر اخباری که از نمایشگاه منتشر می‌شود این درخت را می‌توان مشاهده کرده. علاوه بر آن بسیاری از بازدیدکنندگان با آن عکس یادگاری می‌گیرند و حتی به‌عنوان دکور پشت سر مجریان و گزارشگران برای ضبط برنامه‌های تلویزیونی از آن استفاده می‌شود.

محصولات فرهنگی در کنار کتاب
 
در نمایشگاه کتاب بغداد تنها کتاب عرضه نمی‌شود. بازی‌های فکری، انواع نوشت‌افزار، اسباب‌بازی و عروسک، پوستر، مجسمه، وسایل تزئینی، اقلام تبلیغاتی نیز ازجمله محصولات فرهنگی و تبلیغاتی است که عرضه آن‌ها در نمایشگاه مانعی ندارد. اما اصل هویت کتابی نمایشگاه را تحت تاثیر قرار نداده است چراکه غرفه‌های عرضه این اقلام تعداد کمی دارند و عموما متراژ پایینی را به خود اختصاص داده‌اند.

حضور فعال عتبه‌های مقدس شیعه

ناشران عتبه‌های مقدس ائمه معصومین در عراق حضور پر رنگی در این دوره نمایشگاه دارند. عتبه علویه، عتبه الحسینیه المقدسه، عتبه عباسیه المقدسه، عتبه کاظمیه المقدسه، عتبه عسکریه المقدسه در نمایشگاه حضور رسمی دارند. فعالیت ناشران زیرمجموعه آن‌ها به خصوص در حوزه کودک و نوجوان نیز به چشم می‌آید؛ مثل «مرکز المحسن لثقافه الاطفال» که از زیرمجموعه‌های عتبه علوی است. دیوان وقف شیعی و تولیت مسجد کوفه نیز ازجمله نهاد‌های مذهبی شیعه حاضر در نمایشگاه هستند.

چتر آسمان بصره در بغداد

تنها بخش سرگرمی نمایشگاه بغداد «القبه الفلکیه» است. سازه بادی بزرگ گنبدی‌شکل که همیشه صف طولانی جلوی آن تشکیل شده بود و به‌خصوص کودکان و نوجوانان برای مشاهده آسمان شب و کسب اطلاعات نجومی مخاطبان اصلی آن بودند. ساده‌اش می‌شود همان چتر اسمان خودمان که آسمان شب و صورت‌های فلکی را در تاریکی بازسازی می‌کند. این بخش متعلق به «نادی هواه الفلک والفضاه فی البصره» که معنی آن می‌شود «باشگاه علاقه‌مندان نجوم بصره» بود.

بیست‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب بغداد، یک‌شنبه (۲۶ شهریورماه ۱۴۰۲) با حضور محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق افتتاح شد و مراکش میهمان ویژه این نمایشگاه است. 

خانه کتاب و ادبیات ایران در سومین حضور خود در این نمایشگاه با غرفه‌ای به مساحت ۶۰ مترمربع به معرفی و عرضه ۱۱۰۰ عنوان کتاب در حوزه‌های دین اسلام، ادبیات بزرگسال، ادبیات کودک و نوجوان، کتاب‌های حوزوی و دانشگاهی، آموزش زبان فارسی، دفاع مقدس، کتاب‌های ویژه با موضوع شهیدان حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و بخش ویژه قرآن کریم می‌پردازد. ۱۸ ناشر و مؤسسه فرهنگی ایرانی نیز در این نمایشگاه کتاب‌های خود را عرضه می‌کنند.

منبع: خبرگزاری کتاب ایران