نوروز را می‌خوانند آن هم بغل به بغل درختان سر به فلک کشیده، شاخه و برگ در هم تنیده، کوه‌های به لاله نشسته و رود‌های جاری. نوروز را زیر صافی آسمان و رقص یک دم ابر‌ها می‌خوانند و ساز شوق کوک می‌کنند.

دست به دل آبی یکدست می‌کشند و قرآن باز می‌کنند و آیه طبیعت را تلاوت، بعد هم با عطر گل و گلاب سنت به جا می‌آورند. سنتی دیوار به دیوار دائم برف و خانه‌های کاهگلی پلکانی و آوای دلنشین سارها.

درست وقتی سنگ‌فرش کوچه پس کوچه‌هایش تنگ و ترش و دل اهالی روستا شکوفه‌باران می‌شود، نوروز می‌خوانند دَر گوش رود و به او می‌سپارند که پیغام برساند و برکت باز آورد.

به وقت نو کردن لباس‌های رنگ و وارنگ محلی و طبق‌های دست به دست شده دخترکان یا دعا‌های پس و پیش سالخوردگان نوروز را به رودخانه‌های تاب‌خورده دور روستا تبریک می‌گویند و با رایحه گلاب دو آتشه پذیرای رود‌ها می‌شوند.

سنتی که با غذای محلی و بوق وکرنا و سازِ باز هم محلی و صد خنده اهالی مشایعت می‌شود و یکپارچه از بلندای کوه تا قعر رود هر جنبده‌ای را به وجد می‌آورد.

روستای حیدره قاضی‌خان را می‌گویم و آیین نوروز رودخانه‌ها، سنتی که از دیرباز با شکوه بهار برپا می‌شده و امروز هم به رسم حفظ آیین و سنن قدیمی و صدالبته حفظ طبیعت برپا شده است.

رود پیام‌آور نوروز در حیدره قاضی‌خانی

حالا در واپسین ساعات اسفند و زمستان به ثانیه رسیده در پی نوروزخوانی رود‌ها می‌رویم و پای کلام دهیار این روستا می‌نشینیم و از چند و، چون این سنت می‌پرسیم.

علی قاضی‌خانی، دهیار جوان و پا به کار این دیار می‌گوید: آیین نوروز رودخانه‌ها از گذشته‌های دور تا امروز در روستای حیدره قاضی‌خان برپا بوده، آیینی که از دهه پایانی اسفند تا سیزده بدر وابسته به شرایط جوی برگزار می‌شود.

او در ادامه اضافه می‌کند: روز دقیق برگزاری این آیین متناسب با بارش برف و باران بوده، اما اغلب در سال‌های اخیر حول و حوش سیزده بدر اتفاق می‌افتاد.

این دهیار جوان بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید: آیین از این قرار است که روحانی محل و پیر و جوان دور هم جمع می‌شوند و آیه‌ای از قرآن تلاوت و دعای دست جمعی برای شکرگزاری می‌خوانند و در نهایت با ساز محلی و آواز مسیر رودخانه را بازگشایی و پاکسازی می‌کنند و تیر آخر کنار رودخانه می‌ایستند، گل و گلاب و آب پرتقال یا نارنج را با آداب دعاخوانی روانه رودخانه می‌کنند.

او آیین و آداب نوروز رود‌ها را تاکیدی به پاکی رودخانه‌ها می‌داند و آب نارنج و یا پرتقال را به هوای برکت و ازدیاد محصول، ضمنا بر نقش زنان روستا هم اصرار می‌کند، آخر دوش به دوش مردان در این آیین حضور داشته و دارند.

آیینی برای پاسداشت طبیعت

به گفته قاضی‌خانی در گذشته کنار رودخانه قربانی می‌کردند، اما امروزه فراموش شده و کماکان بقیه آداب نوروز رود‌ها به سبک و سیاق گذشته انجام می‌شود.

او از حکمت این سنت که عجین با محیط زیست است یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: سلامت طبیعت و حفظ منابع طبیعی، از اوجب واجبات است بنابراین با دقت و ظرافت بیشتری باید به این امور پرداخت به ویژه که جزو سنن ما به شمار می‌رود و یک تیر و چند نشان است.

این دهیار جوان اضافه می‌کند: احیا نوروز رود‌ها به حفظ طبیعت کمک می‌کند و ادای دینی است به آیندگان، نگفته نگذرم از آموزش و فرهنگ‌سازی یکی از عایدی‌های این سنت است.

منبع: فارس