برای آشنایی با این عمارت تاریخی به محله قدیمی کوتی در بوشهر می‌رویم و خودمان را جلوی درِ عمارت دهدشتی می‌یابیم که سبک معماری متفاوتی نسبت به بنا‌های اطرافش دارد. بنایی ۴ طبقه و زیبا که تاریخ آن به زمان قاجار بازمی‌گردد و موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس در آن برپاست؛ بنابراین این ساختمان نه تنها جلوه‌های معماری جذابی دارد بلکه بازدیدکنندگان را با انواع مختلف بیماری‌ها در گذشته، نحوه درمان آن‌ها و تجهیزات پزشکی آشنا می‌کند و سیر تحول و پیشرفت طب در خطه جنوبی کشورمان را به آن‌ها نشان می‌دهد.

این بنا توسط غلامحسین دهدشتی بنا شده است و از آنجا که وی به تجارت روغن مشغول بود آن را به نام عمارت روغنی نیز می‌شناسند. نکته جالب آنکه در این عمارت اشیا و اسناد تجاری و تاریخی زیادی یافت شده است که هم اکنون در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. قدمت تمبر‌های موجود روی اسناد به ۲۰۰ سال پیش می‌رسد و متعلق به هند، بریتانیا، آلمان و دوران قاجار هستند. مرمت بنا در سال ۱۳۷۷ و توسط سازمان میراث فرهنگی بوشهر صورت گرفت و امروزه به عنوان یک عمارت تاریخی و یک موزه جذاب، پذیرای بازدیدکنندگان است.

معماری و ساختار عمارت دهدشتی بوشهر

معماری عمارت دهدشتی از نوع معماری سنتی و بومی بوشهر است و عناصر، در معماری بنا‌های این منطقه با کارکردی خاص تعریف و ساخته شده‌اند. عمده مصالحی که برای ساخت عمارت به کار رفته است شامل چوب صندل، آهک، چوب ساج و سنگ‌های مرجانی ست و برای پوشش سقف از چوب صندل استفاده کرده‌اند. از آنجا که معماری اکثر خانه‌ها در بافت قدیمی بوشهر دو یا به ندرت سه طبقه بودند، معماری عمارت دهدشتی به علت چهار طبقه بودن خاص محسوب می‌شد و به عنوان اولین عمارت ۴ طبقه بوشهر بر سر زبان‌ها افتاد.

هنگامی که به عمارت می‌رسید سکویی را در کنار می‌بینید که مراجعان به خانه تا باز شدن در، روی آن می‌نشستند و منتظر می‌ماندند. دروازه ورودی خانه دیواری دارد که برای جدا کردن اندرونی با بخش بیرونی و همچنین برای جلوگیری از دید مستقیم ساخته شده است؛ بنابراین با وارد شدن به خانه دید زیادی به اندرونی ندارید. به طور کلی در گذشته رسم بر این بود دید مهمان به داخل خانه به وسیله یک دیوار، پارچه و یا گلیمی محدود می‌‎شد تا فضای خصوصی داخل خانه برای ساکنانش حفظ شود.

ویژگی‌ها و دیدنی‌های عمارت دهدشتی

رنگ سفید عمارت و پوشش گچی آن چیزی ست که در ابتدا جلب توجه می‌کند؛ گفته می‌شود این پوشش برای جذب کمتر نور خورشید توسط دیوار‌ها استفاده شده و روشی برای خنک‌تر نگهداشتن خانه است. ساختار متقارن، استفاده از ایوان‌های عمیق، حوض مرکزی، وجود درخت بزرگ در حیاط و گلدان‌ها و فانوس‌ها از دیگر جذابیت‌های عمارت دهدشتی بوشهر هستند که بسیار به چشم می‌آیند.

از نکات جالب در این عمارت، وجود تعداد زیادی در، پنجره و ارسی‌های زیبا با شیشه‌های رنگی و گره چینی است؛ این ویژگی بعلاوۀ تزئیناتِ هلالی‌ها و درب‌ها، کنده‌کاری دیوار اتاق‌ها و گچ‌بری‌ها بر زیبایی این بنا افزوده است. عمارت دهدشتی اتاق‌های متعددی دارد که اتاق شاه نشین آن با پنجره‌های رنگی و سقف آینه‌کاری، مزین شده است و زیبایی و تزئینات به کار رفته در آن شما را شگفت زده می‌کند.

سقف اتاق پذیرایی با الهام از نوعی نقاشی اروپایی با رنگ روغن نقاشی شده است و زیبایی خاصی دارد. در طبقه همکف، وسط حیاط حوضی قرار دارد که بخش زیرین آن آب انبار بوده است و در سمت چپ حوض، حفره‌ای برای خنک نگه داشتن کوزه آب تعبیه کرده‌اند.

موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس

عمارت دهدشتی میزبان موزه بین‌المللی تاریخ پزشکی ست که به عنوان دومین موزه پزشکی ایران در شورای بین‌المللی موزه‌ها ثبت شده است و توسط دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و با مشارکت سازمان میراث فرهنگی اداره می‌شود. این مجموعه اطلاعات مفید و جالبی برای علاقه‌مندان به علم پزشکی یا پزشکان دارد و امکان آشنایی با سیر تحول پایه‌های پزشکی از دوران باستان ایران تا دوران معاصر را فراهم می‌کند. در این موزه می‌توانید آثار زیر را به ترتیب در قالب دوران‌های ایران باستان (از دوران عیلامیان تا تمدن اسلامی)، تمدن اسلامی، صفویه و قاجاریه و دوران معاصر (پهلوی و جمهوری اسلامی) ببینید.

منبع: ایرنا