حمله به سلمان رشدی و تلاش برای کشتن او در نیویورک، در داخل و خارج ایران واکنش‌ها و بازتاب‌های بسیاری در پی داشته است. هر چند که هنوز سرنوشت سلمان رشدی پس از این حادثه مشخص نیست، اما گفته شده که او به کمک دستگاه نفس می‌کشد و احتمالا یک چشم خود را هم از دست خواهد داد. در همین حال برخی رسانه‌های غربی نیز تلاش می‌کنند تا مهاجم این حادثه را با ایران مرتبط معرفی کنند.

چنانکه مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه از ایالت فلوریدا در یک پیام توئیتری حمله اخیر به سلمان رشدی نویسنده مرتد کتاب آیات شیطانی در نیویورک را به ایران مرتبط دانست و در ادامه لفاظی‌های خود نوشت: چرا بایدن هنوز در حال مذاکره با این تروریست‌ها در تهران است؟ همچنین تام کاتن دیگر سناتور جمهوری‌خواه در یک توئیت با ادعای دست داشتن ایران در طرح ترور مقامات پیشین آمریکایی و به این بهانه که ایرانی‌ها سال‌هاست خواستار از میان برداشته شدن سلمان رشدی هستند از رئیس جمهور بایدن خواست تا هرچه فوری مذاکرات با تهران را متوقف کند. مارک دوبوویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز در پیامی در صفحه توئیتر خود سکوت رئیس جمهور آمریکا در برابر حمله به سلمان رشدی را ناشی از تلاش دولت بایدن برای حصول توافق با ایران دانست.

بیشتربخوانید:

سانسور ساخت‌یافته رسانه‌های غربی و عربی درباره سلمان رشدی

اما این حادثه چه پیامد‌هایی خواهد داشت و تاثیر آن بر روند گفتگو‌های احیای برجام و به طور کلی رابطه ایران با غرب چیست و نظر سیاستمدارن و تحلیل گران ایرانی در این باره چیست؟ آیا حمله به سلمان رشدی ممکن است بر روند مذاکرات وین تاثیر مشخصی بگذارد؟

نمایندگان مجلس و کارشناسان مسائل بین‌الملل و آمریکا به این سوال پاسخ دادند که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

ابراهیم عزیزی نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس

سلمان رشدی فرد معلوم الحالی است که به دلیل رفتار‌ها و اهانت‌هایی که به ساحت اسلام، پیامبر اسلام و مسلمانان کرد مستحق مجازات است. اما آنچه امروز مشاهده می‌کنیم دروغ‌پردازی و اقدامات امپراطوری‌های رسانه‌ای نظام سلطه است که در راستای اهداف و منافع خاص دنبال می‌شود. به نظر می‌رسد جریان رسانه‌ای وابسته به صهیونیست‌ها و جریان وابسته به امپراطوری درصدد فضاسازی علیه ایران اسلامی هستند.

گرچه سلمان رشدی را مستحق شدیدترین برخورد‌های می‌دانیم، اما جمهوری اسلامی با هشیاری و دقت همه تحولات را رصد می‌کند و اجازه هیچ نوع اقدامی که خلاف مصالح و منافع ملی باشد را نمی‌دهد. مطمئنا باید امپراطوری رسانه‌ای غرب نیز باید این درس را گرفته باشد که ما هرگز در زمین دشمن بازی نخواهیم کرد و در دامی که جریان رسانه‌ای غرب فراهم می‌کند گرفتار نخواهیم شد.

محمود عباس‌زاده مشکینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس

موضوع سلمان رشدی صرفا مربوط به جمهوری اسلامی ایران نیست. این موضوع ابتدا به جامعه انسانی و سپس جهان اسلام مربوط است و به ارزش‌های انسانی و دینی گره خورده است. سلمان رشدی در مقطعی برخلاف ارزش‌های انسانی به پیامبر بیش از یک میلیارد مسلمان جهان توهین کرده است و طبق فقه اسلامی مجازات چنین شخصی مشخص است. این موضوع به جمهوری اسلامی ایران و قانون ما ارتباط ندارد و فتوای شرعی مرجع تقلید مسلمانان موضوع دینی و مورد قبول همه مسلمین است. بالاتر از این‌ها بر اساس مولفه‌های مربوط به آزادی توهین به اعتقادات بیش از یک میلیارد مسلمان کار خطایی بوده است و چنین فردی باید تاوان آن را هم بدهد.

اما اینکه این اقدام از چه ناحیه‌ای و با چه انگیزه‌ای انجام شده باید مورد بررسی قرار بگیرد. اینکه صهیونیست‌ها به قصد تاثیرگذاری بر ارتباط ایران با غرب به ویژه در بحث مذاکرات دست به چنین اقداماتی بزنند بعید نیست؛ بنابراین این موضوع به آن‌ها نمی‌تواند بی‌ارتباط باشد، اما اصولا کشور‌های اروپایی نیز در مذاکرات و برجام منافعی دارند و اصولا نباید اجازه دهند اقدامات و لابی‌های صهیونیستی در ارتباط آن‌ها با ایران متاثر شود.

من بعید می‌دانم عملا نیز این حادثه تاثیری در رابطه ایران با غرب بگذارد و روند مذاکرات را تغییر دهد. هر چند موج رسانه‌ای علیه ایران ایجاد شده و اگر مفروض این باشد که این حادثه طراحی‌شده است این رسانه‌های نیز هماهنگ با عاملان این قضیه هستند. البته که موضع ما کاملا روشن است. بحث سلمان رشدی مربوط به جامعه بشری است و صرفا مربوط به جمهوری اسلامی نیست و بحث مذاکرات نیز موضوعا با سلمان رشدی و تلاش برای کشتن او متفاوت است.

محسن پاک‌آیین، کارشناس مسائل بین‌الملل

کشتن سلمان رشدی نویسنده کتاب موهن آیات شیطانی مبتنی بر فتوای امام خمینی است و طبعا همه مسلمانان از اجرای آن خوشحال خواهند شد. چون توهین به مقدسات دینی در هیچ دین و آئینی پسندیده نیست و محکوم است. در عین حال به نظر می‌آید که حادثه حمله به سلمان رشدی مشکوک است. به این دلیل که این فرد از حفاظت بسیار بالایی برخوردار بود و اینکه فردی به راحتی از میان جمعیت روی صحنه برود و با چاقو به او حمله کند و حتی حضور پلیس با تاخیر اتفاق بیافتد مشکوک است؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که با اقدامی طراحی‌شده مواجه باشیم. به نحوی که غربی‌ها یکی از عوامل خود را قربانی کنند برای اینکه به اهداف بزرگ‌تری برسند؛ لذا باید توجه کنیم و تا ابعاد مختلف این حادثه روشن نشده اقدامی انجام ندهیم. چرا که ما از سوی دیگر با ادعای بی‌اساس ترور جان بولتون که از سوی غربی‌ها مطرح شد نیز روبه‌رو هستیم. این‌ها نشان می‌دهد که مواضع غربی‌ها بعد از ارائه متن نهایی اروپا به ایران تندتر شده است. به نظر می‌رسد که غربی‌ها به دنبال ایجاد فضای ارعاب ایران هستند تا ما را مجبور به پذیرش شرایط مندرج در متنی که از نظر آن‌ها نهایی است کنند. حادثه حمله به سلمان رشدی نیز می‌تواند یک بازی جدید یا حتی دام باشد برای دنبال‌کردن اهداف آمریکا باشد؛ بنابراین باید ابعاد مختلف ماجرا سنجیده و سپس تصمیم در این زمینه گرفته شود. همچنین باید دید که تصمیم بعدی آمریکا درباره برجام و مسائل فراتر از برجام و تهدید ایران چگونه خواهد بود.

کوروش احمدی، کارشناس مسائل بین‌الملل:

برای تحلیل این حادثه باید منتظر داده بود تا در ورطه تئوری توطئه نیافتیم. موضع مقامات آمریکایی نیز در این زمینه اهمیت بسیار زیادی دارد.

فکر می‌کنم این حادثه مطلقا هیچ تاثیری در روند مذاکرات احیای توافق هسته‌ای ندارد. چرا که دولت آمریکا سیاست‌ها و خط مشی مشخص و تعیین‌شده‌ای درباره برجام دارد و این دست اتفاقات تاثیری در این خط مشی نخواهد داشت. تنها اثر این حادثه این است که حربه‌های جدیدی به مخالفان برجام می‌دهد تا علیه برجام و دولت بایدن و ایران تبلیغ کنند؛ لذا تاثیر این حادثه در نهایت فشار تبلیغاتی مخالفان برجام و ایران است و تاثیری در روند مذاکرات به شکل ماهوی ندارد.

امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا

برای تحلیل ابعاد این حادثه باید منتظر ماند و به ویژه سرنوشت سلمان رشدی تاثیری به سزایی در پیامد‌های این حادثه دارد. اگر او زنده بماند یا نماند، آسیب‌ها به او حداقلی یا حداکثری باشد فضا را متفاوت می‌کند. نکته مهم اینجاست که این اتفاق در خاک آمریکا و در نیویورک یعنی یکی از مهم‌ترین شهر‌های آمریکا رخ داده است. این شخص ۳۰ سال تحت حفاظت و نظر بوده و هیچ اتفاقی برای او رخ نداده، اما در خاک آمریکا به او حمله شده و این برای حیثیت و غرور ملی آمریکا و دستگاه‌های اطلاعاتی امنیتی این کشور سنگین و گران است. چرا که به هر حال این انتظار نیز وجود داشت که این اتفاق هر روز برای سلمان رشدی رخ دهد.

از سوی دیگر فضای ضدایرانی در آمریکا وجود دارد و چنین اتفاقاتی را به سرعت به ایران نسبت می‌دهند. اما من بعید می‌دانم که این حادثه تاثیری بر روند مذاکرات احیای برجام بگذارد. چرا که برجام یک ابرپروژه است و به سرنوشت یک آدم گره نمی‌خورد. حتی کشته‌شدن شخصی مانند سلمان رشدی نیز منجر به تغییر خط مشی آمریکا نسبت به توافق هسته‌ای نمی‌شود. برجام قرار است یک سری از مسائل کلان بین‌المللی را حل و فصل کند و در صورت عدم توافق ممکن است مشکلاتی کلانی را در سطح جهانی ایجاد شود؛ بنابراین در نهایت ممکن است این حادثه گرهی در روند مذاکرات بیاندازد، اما آن را متوقف نخواهد کرد. البته وقفه نیز در صورتی که اتفاقی برای سلمان رشدی رخ دهد و فشار مخالفان بایدن برای عدم تعامل با ایران در آمریکا افزایش یابد. با این همه حتی در چنین صورتی هم پس از مدتی روند مذاکره با ایران از سر گرفته می‌شود. هر چند باید تاکید کنم که سرنوشت سلمان رشدی پارامتر مهمی در پیامد‌های این حادثه است که برای آن باید کمی منتظر ماند.

منبع: همشهری آنلاین