«علی بن محمد علیه السلام» با نام امام علی النقی (ع)، دهمین اختر آسمان امامت بودند که۱۵ ذی الحجه سال ۲۱۲ هجری در مدینه متولد شدند و القاب متعددی چون؛ هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، موتمن، طیب و متوکل داشتند که «زیارت جامعه کبیره»، از مشهورترین دعا‌هایی است که از امام هادی (ع) برجای مانده است و اگرچه در دوران کودکی به امامت نائل شدند پس از ۳۴ سال امامت، سرانجام در سن ۴۲ سالگی به دستور معتز عباسی به شهادت رسیدند.

حجت الاسلام والمسلمین بهاء الدین قهرمانی نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس مذهبی، گفت: دوره امامت امام هادی (ع) از جهات مختلف، یکی از سخت‌ترین دوران امامت ائمه اطهار (ع) بوده است و مهم‌ترین دلیل آن، همزمانی دوره امامت ایشان با متوکل عباسی بوده است و اگر بخواهیم به چند نفر از سلاطین و شاهان ستمگر دوره اهل بیت (ع) اشاره کنیم، متوکل عباسی، یکی از آن‌ها بود که ستم زیادی می‌کرد. زیرا جوّ بسیار خفقان آمیزی را بر جامعه حکمفرما کرده و بر شیعیان فشار بسیار زیادی وارد می‌کرد و یکی از اقدامات هولناکی که در آن زمان انجام داد، دستور تخریب بارگاه امام حسین (ع) را داد که همه این‌ها نشان دهنده اوج عناد و دشمنی با اهل بیت پیامبر (ص) بود.

گفتنی است، یکی از موضوعات ناراحت کننده آن زمان، شرایط بسیار سخت اقتصادی و معیشتی مردم به ویژه علویان در زمان خلفای عباسی مخصوصاً متوکل و دیگر خلفای هم عصر امام علی النقی (ع) بود. به این دلیل که پادشاهان ستمگر وقت، بیت المال مسلمانان را برای خوشگذرانی‌های خود خرج می‌کردند.

حجت الاسلام و المسلمین قهرمانی نژاد می‌گوید: دوره سخت امامت امام هادی (ع)، روش امامت و رهبری جامعه در آن زمان مبتنی بر چند روش بود. اول، سازمان وکالت که افرادی از طرف اهل بیت (ع) به اقصی نقاط می‌رفتند و رهبری فکری و فرهنگی مسلمانان را برعهده می‌گرفتند در دوره امام علی نقی(ع) به اوج خود رسید؛ به طوری که حضرت شاه عبدالعظیم حسنی (ع) از طرف امام هادی (ع) نه تنها برای ایران بلکه برای منطقه شرق آمدند و عهده دار تبیین حقایق الهی برای مردم شدند و به همین دلیل، امام هادی (ع) عنایت ویژه‌ای به حضرت عبدالعظیم (ع) داشتند. زیرا ایشان، فقیه و عالم به مباحث کلامی و اعتقادی بودند و هر جا می‌رفتند با کلام خود حقایق را برای افراد روشن و تبیین می‌کردند. یعنی جهاد تبیین که رهبر انقلاب به آن توصیه کرده‌اند، حضرت عبدالعظیم (ع) در رأس آن بودند و وقتی وارد ایران شدند محور بسیار مهمی از تبیین عقاید را ایجاد کردند. پس، مبحث اول، گسترش سازمان وکالت بود.

به گفته او، موضوع بعدی، ترسیم اعتقادات ناب اسلامی که به تعبیر امام خمینی (ره) اسلام ناب محمدی (ص) بود. از اینرو، زیارت جامعه کبیره از آموزه‌ها و برکات امام هادی (ع) است تا جایی که دقیق ترین، لطیف‌ترین و جامع‌ترین معارف الهی درخصوص ولی شناسی و معارف ولایت در آن وجود دارد.

این کارشناس مذهبی گفت: مسئله دیگر، شیوه تربیت شاگردان و رسیدگی به امور آن‌ها بود که امام هادی (ع) مورد توجه قرار می‌دادند و طبق نوشته شیخ طوسی، شاگردان و اصحاب امام دهم (ع) به بیش از ۱۸۵ نفر می‌رسید که افراد برجسته بسیار زیادی که از تالیفات متعددی برخوردار بودند هم در میان آن‌ها وجود دارند که می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: حضرت عبدالعظیم حسنی، علی بن مهزیار اهوازی، عثمان بن سعید بن عمرو عَمرى، ایوب بن نوح، حسین بن سعید اهوازی و... اشاره کرد.

به گفته قهرمانی نژاد، علاوه بر زیارت جامعه کبیره، زیارت غدیر از دیگر زیارت‌های برجای مانده از امام هادی علیهم السلام است که در آن به بیان خصوصیات و ویژگی‌های امیرمومنان حضرت علی (ع) پرداخته شده است.