کتاب به عنوان یک محصول فرهنگی فارغ از موضوع اهمیت محتوا، از نظر بصری و طراحی جلد دارای اهمیت بسیاری است؛ جلد کتاب را میتوان مرحلهای برای جذب مخاطب دانست چرا که فرد در نگاه اول متوجه آن خواهد شد.
طراحی جلد یک کتاب هویت و موجودیت آن را به مخاطبین خود اعلام میکند و از باقی کتابها متمایز میسازد و سلیقه و خلاقیت طراح را میرساند و در ایجاد تصویر ذهنی پایدار و قوی در ذهن خواننده میتواند موثر باشد.
دقت نظر در انتخاب طرح جدید و دور از تصنع، سایز مناسب کلمات و نیز استفاده درست از رنگها در تاثیرگذاری روی مخاطب تأثیر بسزایی دارند. طراحی جلد کتاب به قدری اهمیت دارد که نباید انتخاب و طراحی آن را در آخرین مرحله از انتشار یک کتاب در نظر گرفت؛ بلکه بایستی همزمان با نخستین مراحل تولید یک اثر به طرح جلد آن هم فکر کرد. طراحی جلد کتاب و محتوای آن به مثابه دو عنصر مکمل و تکمیل کننده در کنار یکدیگر به خوبی میتوانند در جذابیت و انتخاب شدن از سوی مردم موثر باشند.
سید هادی قادری گرافیست و طراح جلد کتاب گفت: طرح جلد در شرایطی میتواند به تنهایی بار انتخاب شدن کتاب توسط مخاطب را به دوش بکشد که تنها عامل ارتباط بین کتاب و مخاطب باشد، به ویژه مخاطبی که به صورت اتفاقی و بدون برنامه برای خرید کتاب به مغازه کتاب فروشی یا مجازی مراجعه کند.
به گفته قادری در عصر حاضر خرید کتاب برای عموم مخاطب به صورتی کاملا گزینشی بوده و معمولا مخاطب از قبل تحقیقات لازم را انجام داده و در نهایت اقدام به انتخاب یا خرید کتاب می کند، اگر فرد تصمیم به خرید داشته باشد طرح جلد کتاب تاثیر چندانی در انتخاب او نخواهد داشت اما در بلند مدت میتواند روی ایجاد ارتباط عاطفی و احساسی مخاطب با کتاب تاثیر مهمی بگذارد.
او میگوید بخش قابل توجهی از معیارهای طراحی جلد کتاب با معیارهای مبنایی هنرهای تجسمی مشترک هستند به این معنا که معیارهایی که در یک پوستر یا یک تبلیغات خوب نیاز دارد که وجود داشته باشد در جلد کتاب هم باید رعایت شود و تصویر چشم نواز یا واکنش برانگیز، استفاده از فونت مناسب یا تکنیکهای تایپوگرافی و از همه مهم تر دیزاین مناسب میتواند به گیرایی جلد یک کتاب کمک کند.
قادری می گوید با توجه به اینکه حوزه طراحی جلد کتاب یکی از بخش های طراحی گرافیک است و رشته طراحی گرافیک یک رشتۀ مخاطب محور محسوب می شود، باید به دو مسئله نیاز مخاطب و نیاز به مخاطب توجه داشت.
به گفته این طراح گرافیک هدف از طراحی جلد کتاب ایجاد ارتباط با مخاطب است ، طراح باید بداند که نیاز به مخاطب دارد تا مخاطب او را و محصول کتاب را ببیند، بنابراین نمی تواند آنقدر شخصی عمل کند که محصول نهایی یعنی طرح جلد کتاب از دسترس فهم مخاطب بی اندازه دور شود.
این گرافیست گفت: طبق قانون هر کتاب برای انتشار نیازمند مجوز چاپ و نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که وضعیت طرح جلد کتابهای موجود در بازار نشان میدهد که سخت گیری خاصی در این زمینه وجود ندارد و بیشتر طرح جلدها مجوز نشر میگیرند.
به گفته قادری از جهت کیفیت طراحی جلد، جز توافق بین طراح و ناشر و بعدها بازخورد نظرات مخاطب، معیار یا سازمان دیگری برای تایید یا رد یک طرح جلد وجود ندارد که به نظر می رسد نیازی هم به وجود چنین سازمان یا نهادی برای تایید یا رد طرح جلد نباشد، زیرا بازخورد مخاطب در دراز مدت بهترین گزینه برای سنجش قوت و ضعف یک طرح جلد کتاب در حوزه مخاطب محوری است.
او در خصوص مشکلات سفارش طراحی جلد کتاب با حداقل ترین زمان ممکن میگوید نوشتن یک کتاب ارزشمند زمان طولانی را میطلبد، اما با پایان یافتن نگارش کتاب، تیم محتوایی شامل نویسنده، ناشر و ... با آماده شدن کتاب انتظار دارند که طراح جلد در مدت زمان کوتاهی یک جلد خوب برای کتاب آماده کند در حالی که باید طراحی جلد کتاب به عنوان ویترین کتاب، داخل همان فرآیند اصلی کتاب تعریف شود.
قادری گفت: با حضور نسل جوان که تواناییهای فنی و هنری و نرم افزاری را دارند و به ابزارهای قدرتمندی مثل دوربینهای عکاسی پیشرفته، قلمهای نوری قدرتمند و ... مسلط هستند، همچنین حضور شبکههای اجتماعی، ارتباط بین طراحان، دیدن آثار داخلی و خارجی به صورت لحظهای و آنلاین سبب شده تا در مقوله طراحی جلد کتاب کشور گامهای بسیار خوبی برداشته شود.