این روز‌ها بوی شیرین حلوا در کوچه پس کوچه‌های زرقان به مشام می‌رسد که با هدف توسعه گردشگری در استان، نخستین جشنواره ملی حلوا ارده سنتی زرقان طی یک هفته در این شهر برپا شد.

حلوای ارده یکی از سوغات‌های معروف این شهر است که در تولید آن از کنجد استفاده می‌شود و حلوا ارده زرقان در فهرست اثار ناملموس کشور قرار دارد.

بنا بر آماری که در سال ۱۳۹۹ اعلام شد، ظرف ۱۰ سال تعداد کارگاه‌های تولیدی حلوا در شهر زرقان از ۵ کارگاه به بیش از ۲۰ کارگاه در آن مقطع زمانی رسیده بود. محصول این کارگاه‌ها به تمام نقاط کشور و حتی خارج از کشور ارسال می‌شود.

اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زرقان فارس پیش از این روایتی تاریخی از شکل‌گیری فرایند تولید حلوا در این شهرستان ارائه کرده است: بعد از جنگ نادر شاه افشار با افغان‌ها که در دشت آهوچر زرقان واقع و منجر به پیروزی نادر در مقابل افغان‌ها شد، سربازان نادر مدتی در دشت زرقان ماندند.

با توجه به وجود مزارع انگور و تولید شیره از دیر زمان و کارگاه‌های عصاری و کنجدی که از باغات زرقان به دست می‌آمد به عنوان دو ماده اصلی در تولید حلوا در زرقان و برای تهیه مایحتاج سپاهیان برای ادامه جنگ، کارگاه‌هایی برای تهیه حلوای ارده در زرقان راه‌اندازی شد که پس از رفتن سپاه نادر از زرقان یکی از این کارگاه‌ها به کار خود ادامه داد.

بنا بر این گزارش، در دوران زندیه و در زمان لطفعلی خان زند، به‌دلیل حضور سربازان سردار حیدر زرقانی (از سرداران سپاه لطفعلی خان زند) در زرقان این صنعت رونق دوباره گرفت و تعداد کارگاه‌ها در این دوره افزایش یافت و با تغییر در فرآیند تولید، محصولی با کیفیت بهتر و ماندگاری بیشتر تولید شد که این محصول در زمان قاجاریان و به وسیله ملا ابوالقاسم حمزوی زرقانی و فردی به نام قلی بگ به حد اعتلای خود که حلوای ارده کنونی است، رسید.

بر این اساس، پس از آن با توجه به دسترسی بیشتر شیره خرما و برای ارزان‌تر شدن حلوا در بسیاری از نقاط جایگزین شیره انگور شد. در سال ۱۳۱۲ شمسی شخصی به نام حاج مصیب درخشانی که در گذشته در باکو به تولید حلوا اشتغال داشت، در ایران شکر و مقداری گلوکز را جایگزین شیره کرد که در نتیجه حلوا شکری امروزی به دست آمد.

گزارش اداره میراث فرهنگی شهرستان زرقان حاکی است: امروزه با گذشت بیش از ۲ قرن از تولید حلوای ارده در زرقان هنوز این محصول کیفیت خود را حفظ کرده و علی‌رغم استفاده دیگر نقاط کشور از شکر و گلوکز، هنوز در زرقان کارگاه‌های حلواپزی برای حفظ کیفیت حلوای خود از شیره انگور استفاده می‌کنند.

صانعی شهردار زرقان ضمن قدردانی از صنف حلواپزان زرقان به عنوان اصلی‌ترین کسانی که در برپایی جشنواره سهم بسزایی ایفا کردند، گفت: امیدوارم این جشنواره خروجی مناسبی برای آن‌ها داشته باشد.

او پیرامون این رویداد ابتکاری در زرقان گفت: امسال همایش روز زرقان با اولین جشنواره حلوا ارده سنتی زرقان مصادف شد که این را به فال نیک می‌گیریم.

صانعی در ادامه به حواشی این جشنواره نیز اشاره و گفت: این جشنواره با یک جنگ شادی و پیاده روی ۴ هزار نفری شروع شد تا به نوعی همه مردم و هنرمندان نیز در آن خیل شده و ابعاد گسترده تری به خود بگیرد.

شهردار زرقان گفت: در لوای این جشنواره، جشنواره موسیقی طی ۳ روز در قالب ۲۰ گروه هنری نیز هنرنمایی کردند که برنامه‌های شاد و مفرحی را ارائه کردند.

صانعی گفت: گردشگری سلامت و رویداد‌های فرهنگی جنوب کشور را با جدیت دنبال می‌کنیم و به همین منظور در نظر داریم یک سالن استاندارد ۱۰۰۰ نفره برای رویداد‌های فرهنگی جنوب کشور در شهر زرقان بسازیم.

او گفت: ساختن این سالن ۱۰۰۰ نفری و کار‌های مشابه این چنینی در سطح ملی و بین المللی در زمینه گردشگری، اقتصاد شهر را از بن بست خارج می‌کند و شهرداری با نگاه بلند به دنبال تحقق این امر مهم است.

شهردار زرقان اعلام کرد که صنعت گردشگری شهرستان زرقان با حمایت مسئولان و بازاریابی و امکان صادرات محصول حلوای ارده شیرین می‌شود.

شیرین کردن کام خود و دیگران کاری است که  حلواپزان و فعالان ایرانی علاقه‌مند به انجام آن در طول ایام سال هستند و پذیرایی با یکی از انواع شیرینی از جمله رسوم ایرانیان در مناسبت‌های مختلف است.

مسئولان حمایت بیشتری از حلواپزان داشته باشند

حلواپزان و فعالان این عرصه با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند که نخستین مورد آن عدم حمایت برای صنعتی شدن و صادرات است. غلامرضا عباس‌نژاد از فعالان این عرصه است که ۶۰ سال به صورت خانوادگی حلواپزی دارند و دل پری از عدم حمایت‌ها دارد.

او می‌گوید: نیمی از هزینه جشنواره حلوی زرقان را حلواپزان دادند، اما این جشنواره به نام ما، ولی به کام دیگران و مسئولام رقم خورد.

به گفته او، ۱۰ سال است که مجوز گرفتم، اما به دلیل عدم پشتیبانی موفق به راه‌اندازی کارخانه نشدم.

عباس‌نژاد معتقد است که حلواپزی اگر به شیوه صنعتی ارتقا یابد هم ظرفیت اشتغال را بیشتر خواهد کرد و هم زمینه‌ای برای صادرات می‌شود، اما حمایتی از سوی مسئولان تاکنون انجام نشده است.

این فعال حلواپزی از اینکه با گرانی مواد اولیه حلوا از سفره مردم حذف شده ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: با خشکسالی موجود، کنجد از هند، اردن و سودان با هزینه زیاد وارد می‌شود و مردم توان خرید ندارند در حالی که روزگاری حلوا قوت غالب مردم بوده است و سبب توانایی و قدرت و انرژی می‌شد، اما امروز رفته رفته از سبد غذایی حذف می‌شود.

او  ضمن اینکه جشنواره حلوا یک اتفاق خوب بوده است، اعتقاد دارد که با وجود کارگاه‌های سنتی، اما توان، ظرفیت و بازار در کشور‌های خلیج فارس برای صادرات وجود دارد، کافی است تا مسئولان در این زمینه حمایت بیشتری از حلواپزان داشته باشند.

گفتنی است یکی از لذت‌های سفر به ویژه برای ایرانیان خرید سوغات است. به همین دلیل هر فرد یا خانواده ایرانی که به سفر می‌رود از همان روز اول حضورش در مقصد گردشگری خود به دنبال آشنایی با سوغات آن منطقه و خرید آن به عنوان تحفه سفر، برای بستگان و نزدیکان است.

اما مهمترین وجه سوغات و خرید سوغاتی که از پیامد‌های توسعه گردشگری است تأثیر مثبت بر اقتصاد منطقه به ویژه با اشتغالزایی است و در اختتامیه این جشنواره معاون وزیر صمت از حمایت برای راه‌اندازی خوشه صنعتی حلوای ارده در شهرستان زرقان خبر داد.