در وصف منزلت و فضیلت سوره و شب‌های قدر بسیار شنیده ایم که تأثیر بسیاری در زندگی امروز انسان‌ها دارند؛ چرا که به وضوح می‌توان دید خداوند مهربان، بندگانش را دعوت می‌کند و با آن‌ها این طور سخن می‌گوید:

«خیز‌ ای بنده‌ی محروم و گنهکار بیا
یک شب‌ ای خفته‌ی غفلت زده هشیار بیا
شب فیض است در توبه و رحمت باز است
خیز‌ ای عبد پشیمان و گنهکار بیا
پرده‌ی شب که بود آیت ستاری من
دور از دیده‌ی مردم به شب تار بیا
نگشا دست نیازت به عطای دگران
دل به من بسته و بگسسته ز اغیار بیا
فرصت از دست مده میگذرد این لحظات
منشین غافل و بی حاصل و بی کار بیا
سیل رحمت شود این اشک پشیمانی تو
با دل بی غش و با چشم گهربار بیا
کوله بار گنهت‌ ای که بسی سنگین است
تا که بردارمش از دوش تو، بردار بیا
این تویی بنده‌ی شرمنده و آلوده‌ی من
این منم خالق بخشنده‌ی ستار بیا‌
ای که دلدار و پناه تو امام عصر است
پاک دل از پی خشنودی دلدار بیا»

حال در سومین شب قدر با حجت الاسلام و المسلمین بهاءالدین قهرمانی نژاد، کارشناس مذهبی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت و گو کرده ایم تا از برکات و فضیلت های این شب و سوره مبارک قدر برای ما بگوید.

آقای قهرمانی‌نژاد، درباره قرابت و آثار و برکات سوره قدر در زندگی امروز انسان‌ها بگویید.

قرابت سوره قدر با زندگی و شرایط زندگی امروز مردم را می‌توان در آیه «لیلةُ القَدر خیرٌ مِن اَلفِ شَهر» مشاهده کرد که در آن به استفاده لازم از فرصت‌ها تاکید شده است؛ یعنی همان طور که در بسیاری از مواقع، انسان تلاش می‌کند یک شبه رهِ صدساله را طی کند، از طریق این سوره و در شب‌های قدر هم می‌تواند این مهم را تحقق ببخشد که این آیه، درسی عملی برای استفاده کردن از این فرصت مفید است.

یکی از مهم‌ترین درس‌های سوره قدر برای افراد به ویژه نسل جوان این است که می‌توانند از طریق آن، به قدر و منزلت و اوج تعالی دست پیدا کنند و این موضوع مهم، به واسطه سوره قدر در این شب‌ها که مقدّرات یک ساله انسان‌ها رقم می‌خورد، امکان پذیر است. از این رو، آن‌ها باید از این بستر، به نحو احسن در جهت رشد و تعالی خود بهره‌مند شوند.

از مهمترین نکاتی که در شب های قدر پیش روی انسان است، فرصتی است که برای بازگشت دوباره به پاکی ها داده شده. درست است؟

بله؛ یکی از مهم‌ترین نکاتی که در شب های قدر به آن اشاره می‌شود جبران نقصان و مشکلاتی است که انسان‌ها برای خودشان به وجود آورده اند؛ به همین دلیل، اعمال شب‌های قدر، به پاک شدن آن‌ها از گناهان و ذهنیت‌های منفی شان کمک می‌کند تا بتوانند مسیر انسانیت را به درستی طی کنند.

به طور کلی آنچه از سوره قدر می یابیم، چیست؟

سوره قدر، اوج رحمت الهی را بیان می‌کند؛ وقتی خداوند متعال در این سوره، شب قدر پُرمنزلت را از هزاران ماه برتر برشمرده، نشان دهنده رحمت و کرامت واسعه اوست که مصداقش را می‌توان در بیت «بار عام است و بوَد رحمت من منتظرت/ قدمی نیز تو بردار و در این بار بیا» مشاهده کرد.

اینکه می گویند سرنوشت انسانها در این شب ها مقدر می شود، یعنی دیگر ما اختیاری نداریم؟

وقتی می‌گوییم سرنوشت انسان‌ها در این شب‌های قدر مقدّر می‌شود به این دلیل است که خداوند متعال، علم جامعی به تمامی عوالم هستی دارد. به طور مثال؛ استادی که بیش از پنجاه سال در حال تدریس رشته‌ای است، از رفتار و شیوه مطالعه دانشجوی خود پیش بینی می‌کند که روند درسی او به چه صورت پیش خواهد رفت، اما این بدان معنا نیست و هیچ کس نمی‌تواند بگوید پیش بینی این استاد، سرنوشت دانشجو را تعیین کرده است. به همین دلیل، علم خداوند متعال تاثیر مستقیمی در عمل بندگان ندارد چراکه او علم این معنا را دارد و در این میان، آن‌ها را وادار به انجام کار‌های ناشایست نمی‌کند و هر بنده‌ای که عمل صحیح و شایسته‌ای انجام دهد موردتوفیق خداوند قرار می‌گیرد و در مقابل، این بندگان هستند که با اراده خود کارهایشان را انجام می‌دهند. بنابراین، در موضوع مقدّرات، شاهد علم خداوند به اعمال بندگان هستیم.

ارتباط سوره قدر با ولایت و امامت چیست؟

در میان آیاتی که ولایت اهل بیت (ع) را اثبات می‏‌کنند، سوره قدر از درخشش و قاطعیت وصف ناپذیری برخوردار است. به طوری که امام باقر (ع) می‏‌فرماید: «اى شیعیان! با سوره إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ احتجاج کنید تا مخالفان را (در برابر برهان) به زانو در آورید. به خدا قسم! این سوره بعد از رسول خدا (ص) حجت خدا بر خلق و سید و آقاى دین شما و غایت علم ما (ائمه) است».

«تَنزلُ المَلائکة وَ الروح فیها بِاذن ربّهم»، یعنی ملائکه، مقدّرات را به قلب نازنین ائمه می‌آورند؛ در زمان پیامبر، به قلب ایشان و سپس حضرت علی (ع) آورده شد و در حال حاضر، به قلب امام عصر (عج) و در حقیقت، این سوره حقانیت انسان کامل را نشان می‌دهد که امام زمان (عج) است و به همین منظور، قلب شب قدر، ولایت و امامت است که اگر پیوستگی نداشته باشیم، نمی‌توان شب قدر را درک کرد.