باشگاه خبرنگاران جوان - بعد از انقلاب اسلامی، ایران برای اولین بار وارد فضا شد و توانست با اتکا به منابع انسانی متخصص و تکیه به دانش بومی، زنجیره کاملی از ساخت و پرتاب ماهواره به فضا را داشته باشد.

ماهواره‌های بومی در مدار‌های مختلف در سال‌های گذشته نام ایران را در لیست کشورهای دارای فناوری فضایی قرار داده اند.

ایران در سال‌های بعد ماهواره رصد را با سفیر یک (آ) و ماهواره نوید را با سفیر یک (ب) به فضا پرتاب کرد که با موفقیت به مدار رسیدند. با تکیه بر دانش و توانایی‌های جوانان کشورمان، توانستیم به دستاورد‌های خوبی در این زمینه برسیم. ایران قدرت نخست فناوری فضایی در منطقه است. فناوری فضایی که امروز بسیاری از ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده است.

نخستین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم به ریاست رئیس جمهور، جمعه ۵ آذر برگزار شد و حدود ۱۰ سال از آخرین جلسه شورای عالی فضایی که بالاترین نهاد سیاستگذاری در عرصه فضا محسوب می‌شود، می‌گذشت.

به دلیل این که برگزاری این جلسه در برنامه دولت‌های قبلی اولویت نداشت، باعث توقف پیشرفت ایران در عرصه فضایی شده بود؛ اما با شروع دولت سیزدهم و برگزاری این جلسه بعد از ۱۰ سال، به نظر می رسد اولویت و اهمیت حوزه فضایی مد نظر است. باز هم چشم امید دانش آموخته‌های این حوزه به عمل به سند فضایی است.  

امروز ۱۴ بهمن، روز ملی فناوری فضایی در ایران، سالروز پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره ایرانی به نام "امید" به وسیله موشک "سفیر ۲" در سال ۱۳۸۷ است که موجب شد ایران در جمع کشور‌های دارای توانایی پرتاب ماهواره قرار گیرد.  

دستیابی به مدار ۳۶۰۰۰ کیلومتری از اهداف دولت سیزدهم است

حسن سالاریه، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران گفت: در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷، اولین ماهواره ایرانی امید به وسیله ماهواره‌بر سفیر با موفقیت در مدار ۲۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت. در دستیابی به مدار ۳۶۰۰۰ کیلومتری، دولت سیزدهم شتابدهی رشد صنعت فضایی کشور را با هدف تحقق منویات رهبر انقلاب، سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده است.

اهدافی نظیر توسعه بومی فناوری‌های ماهواره‌های بومی به موازات رفع نیاز‌های کشور از طریق تامین ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی، تثبیت دستیابی به مدار LEO، ایجاد بستر‌های دستیابی به مدار GEO، توسعه کاربرد‌های فناوری فضایی در سایر صنایع، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز کشور نظیر آزمایشگاه ها، ایستگاه‌های زمینی، پایگاه پرتاب، حفظ نقاط مداری و ایجاد و راه اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای در برنامه فضایی کشور لحاظ شده است.

او درباره پرتاب ماهواره‌ها به مدار‌های بالاتر گفت: صنعت فضایی کشور در حال گذر از نقطه عطف توسعه تحقیقات به توسعه زیرساخت‌های عملیاتی و تجاری بوده و به همین منظور، پس از تثبیت دستیابی به مدار تحقیقاتی در سنوات گذشته، تثبیت دستیابی به مدار‌های عملیاتی LEO، ۵۰۰ کیلومتری، در آیند‌ه‌ای نزدیک را برنامه ریزی کرده و به موازات دستیابی به مدار‌های خورشیدآهنگ و همچنین زمین‌هنگ را در برنامه دارد.  

 در سال آتی حداقل هفت سامانه فضایی پرتاب خواهیم کرد

پرتاب ماهواره ها، بستگی به شرایط و آمادگی تحویل گیری ماهواره و همچنین آماده سازی ماهواره بر و زیرساخت‌های متناظر داشته که در هشت سال گذشته با توجه به پرتاب‌هایی که انجام شده، زیرساخت‌های متناظر آماده شده اند و کشور در آستانه جهش بزرگ در این زمینه بوده است.

او گفت: امیدواریم با توجه به برنامه ریزی انجام شده در شورای عالی فضایی در سال آتی در این حوزه دستاورد‌های ارزشمندی را تجربه کنیم. در حال حاضر نیز متناسب با برنامه پرتاب‌های سال آتی، ماهواره‌های متعددی تحویل گیری شده یا در دست تکمیل است و امید داریم در سال آتی شاهد پرتاب حداقل هفت سامانه فضایی باشیم.

رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به پیشرفت استارت آپ‌ها در حوزه فضایی گفت: حضور، فعالیت و رشد استارتاپ‌ها در هر حوزه صنعتی نیازمند ایجاد بستر‌ها و زیرساخت‌های مورد نیاز این استارتاپ‌ها است. در حوزه فضایی نیز، سازمان فضایی ایران در اولین گام، تامین زیرساخت‌های مورد نیاز برای راه اندازی اکوسیستم‌های مبتنی بر استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان را برنامه ریزی کرده و هم اکنون در حال تامین زیرساخت‌های فنی، قانون و مقرراتی، اجرایی و نهادی متناظر است. از سوی دیگر، رویکرد‌هایی نظیر استقرار نظام مدیریت پژوهش و توسعه زنجیره تامین صنعت فضایی کشور در حال اجرا توسط سازمان و سایر بازیگران است.

کاربرد‌های فناوری فضایی در زندگی روزمره

مدیریت منابع آب: بررسی تغییرات زمانی وسعت تالاب‌ها _ مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی _ شناسایی پدیده رشد جلبک‌های تک سلولی در دریا‌ها

مدیریت بحران: پایش، پیش بینی و هشدار خشکسالی _ پیش بینی و هشدار طوفان‌ها و مدیریت امداد _ پیش بینی و هشدار سیلاب _ پایش و هشدار گرد و غبار، شناسایی مراکز آن و مدیریت پیشگیری

پایش خشکسالی و حریق: اطلاع رسانی کاهش خشکسالی _ پایش وضعیت گیاهان و ارزیابی خسارات _ هشدار زودهنگام _ پیش بینی هوا پایش گیاهان و برنامه نیاز آبی محصولات _ مدل سازی ریسک _ آنالیز _ آسیب پذیری، برنامه مدیریت خاک

پایش پدیده ها: مدل سازی، پایش و هشدار طوفان _ مدل سازی انواع بارش _ پیش بینی و پایش‌های پارامتر‌های هواشناسی _ پیش بینی و پایش‌های پارامتر‌های اقلیمی _ مدل سازی باد و جریان‌های موقت، دائمی و فصلی هوا

هواشناسی: مطالعات هیدرولوژیکی و برق سنجی _ پایش و پیش بینی خشکسالی، گرد و غبار و مدیریت پیشگیری _ بهینه سازی مدل‌های هواشناسی و مطالعات مربوط به آلودگی هوا _ شناسایی انواع منابع بارشی و مطالعات اقیانوس شناسی

گردشگری: بررسی تاثیرات منفی توریسم بر پوشش‌های گیاهی _ خدمات مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی و ناوبری _ معرفی مناطق مستعد گردشگری _ طراحی چند رسانه‌ای بر اساس داده‌های ماهواره‌ای سنجش از دور برای مناطق توریستی

تبدیل خدمات فضا پایه به سرویس‌های مستمر و مبتنی بر کاهش ریسک و اعلام هشدار از سوی شرکت‌ها و بهره‌برداری و استفاده به موقع دستگاه‌های متولی از این خدمات، میانبری برای حفظ و نگهداری این سرمایه ملی است. طی سال‌های گذشته شرکت‌های فضاپایه خدمات ارزشمندی را در حوزه محیط زیست ارائه کرده‌اند.

درباره چالش‌ها و مشکلات ۲ شرکت و استارت آپی که در این حوزه فعال هستند، با آن ها گفت و گو کردیم.

فرهنگ سازی حوزه فضا، دغدغه فعلی شرکت ها و استارت آپ های فضایی است

علیرضا حاجی تبار، مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان حوزه فضایی گفت: ما در حوزه نظارت هوشمند در زمینه کشاورزی فعالیت می‌کنیم. دغدغه‌های شرکت‌های دانش بنیان در حوزه فضا موضوع فرهنگ سازی این حوزه است. یکی از آن‌ها تحلیل تصاویر ماهواره‌ای بوده که زیر نظر سازمان فضایی و وزارت ارتباطات است و این موضوع آنچنان در جامعه شناخته شده نیست. مردم ماهواره را به عنوان وسیله‌ای برای پرتاب به فضا می‌دانند؛ اما این گونه نیست. بلکه با وجود سرویس‌های خدماتی ماهواره ای، مردم می‌توانند از آن‌ها در زندگی روزمره خود استفاده کنند.

او گفت: ازمان فضایی و وزارت جهاد که متولی اصلی این امر هستند، باید ورود کنند تا این فرهنگ سازی انجام شود. شرکت‌های ایرانی در حوزه فضایی نسبت به شرکت‌های خارجی رشد بسیار خوبی داشته اند و حتی با نبود برخی حمایت‌ها توانسته اند در این حوزه موفق باشند؛ چرا که شرکت ما امسال سامانه ظرفیت اتوماتیک کشاورزی، دریافت تصاویر، پردازش و سرویس دهی تمام لایه‌ها را رونمایی کرد. کاری که سازمان فضایی باید در سال‌های گذشته آن را انجام می داد.

بخش خصوصی در حوزه فضا نسبت به دیگر حوزه ها رقابت بالایی دارد

او گفت: بخش خصوصی در همه زمینه‌ها نه تنها حوزه فضا، توان رقابت بسیار بالایی دارد؛ اما به این بخش در داخل کشور اهمیتی داده نشده است. با برگزاری جلسه شورای عالی فضایی بعد از ۱۰ سال که در این جلسه توجه و اهمیتی به بخش خصوصی نشان دادند، امیدوار هستیم این دولت با اولویت قرار دادن جلسه شورای عالی فضایی و حوزه فضایی به سند فضایی کشور نیز توجه زیادی کنند. حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در حوزه فضا بسیاری از اهداف آن‌ها را محقق می‌کند؛ زیرا محقق شدن این اهداف رشد بسیار خوبی در پیشبرد کشور در زمینه کشاورزی و خدمات دیگر خواهد داشت. تنها راهی که می‌تواند شرکت‌های دانش بنیان حوزه فضا را از مشکلات نجات دهد؛ فرهنگ سازی حوزه فضا، ماهواره‌ها و زیرساخت‌های این حوزه است. به کمک این شرکت‌های دانش بنیان می‌توان بسیاری از مشکلات جامعه را برطرف کرد و حتی از وابستگی به کشور‌های خارجی بی نیاز شد.

سارا میر شکاری، مدیر عامل یک استارت آپ حوزه فضایی گفت: ما سامانه‌ای را طراحی کرده ایم که داده‌های ماهواره‌ای را به صورت کاملاً ساده، قابل فهم و کاربردی جهت بهره‌برداری بیشتر کشاورزان از زمین کشاورزیشان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. در سامانه کشتیار تصویربرداری ماهواره‌ای با هوش مصنوعی ادغام شده است تا اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی را در خصوص زمین کشاورزی و محصولات مختلف ارائه بدهد. ماهواره‌های سنجش از دور، هر ۳ الی ۵ روز یک بار از هر نقطه زمین اطلاعات به دست می‌آورند و تصاویر مربوط به تغییرات پارامتر‌های مختلف گیاهی مزرعه طی ۶ ماه اخیر بر اساس همین دوره به‌روزرسانی در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.

او گفت: رونمایی از اپلیکیشن موبایلی کشتیار، اتفاق خوب دیگری بود که در سال گذشته رقم خورد. با طراحی این اپلیکیشن، قصد داشتیم تا راه جدید و آسان‌تری برای دسترسی کشاورزان به امکانات سامانه به وجود بیاوریم؛ اکنون کشاورزان می‌توانند با نصب این اپلیکیشن روی تلفن‌های همراهشان، در هر زمان و هر جا به راحتی وضعیت کلی زمین را بررسی کرده و جزئیات وضعیت شاخص‌های سلامت گیاه مثل سبزینگی، تراکم و رطوبت گیاه را نیز در بازه‌های زمانی مختلف بررسی کنند.

امیدواریم در دولت جدید توجه ویژه ای به شرکت های فضا پایه شود

او معتقد است که با توجه به رویکرد دولت جدید به حوزه کاربرد‌های صلح آمیز فضا در صنایع مختلف و تشکیل جلسه شورای عالی فضایی بعد از ده سال، جای امیدواری است که توجه ویژه‌ای به استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فضاپایه شود. به طوری که از ظرفیت‌های این شرکت‌ها برای حل مشکلات و همچنین توسعه اقتصاد دانش‌بنیان استفاده شده و در این مسیر موانع موجود رفع شود.

او گفت: کشف و دسترسی به ظرفیت‌های بالقوه کشاورزی کشورمان مستلزم توجه بیشتر و همچنین به کارگیری رویکرد‌های نوین و روی آوردن به فناوری‌های جدید است. ما در این خصوص، هنوز بخش کوچکی از مسیر را پیموده‌ایم و مسلماً تلاشمان به سوی اهداف بزرگ‌تر ادامه خواهد داشت.

 فناوری ماهواره‌ای در اختیار ۱۰ کشور جهان بود که جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم‌ها به این توانایی دست یافته است.

انتهای پیام/