باشگاه خبرنگاران جوان ساری- جنگل واژه‌ای آشنا برای ایرانی هاست، طبیعت بی نظیری که با گذر فصل‌ها رنگ عوض می‌کند و دل از هر طبیعت دوستی می‌برد. 

 شما اگر به دنبال بهشت روی زمین می‌گردید به جنگل‌های مازندران قدم بگذارید، زیبای تاریخی به جای مانده از دوران دایناسور‌ها که سال‌های سال است چشم مردم ایران زمین از دیدن این موهبت الهی سیر است، جنگل‌هایی که گرچه پناه امنی برای گردشگران و مسافران هستند، اما در برابر مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی بی پناه‌تر از آن چیزی است که فکر کنید.

زیاده‌خواه نیستیم!

مازندران مسافر خیزترین استان ایران است، طبق آمار رسمی این استان فقط در تابستان میزبان بیش از ده میلیون مسافر است و جنگل یکی از مقاصد اصلی این گردشگران به شمار می‌آید.

روز‌های پایانی هفته، تعطیلات و تابستان اوج مهمانداری طبیعت مازندران است، کافیست  در این ایام سری به جنگل‌های استان بزنید ماشین‌هایی با پلاک‌های مختلف و ناآشنا چپ و راست جاده را اشغال کرده اند و رنگ‌ها و فرهنگ‌های مختلف خودشان را در لا به لای درختان تنومند پنهان می‌کنند.

ذوق زدگی شاید اولین واکنش نسبت به دیدن جنگل‌های نه چندان بکر مازندران باشد.

حقیقتا انسان‌های زیاده خواهی نیستیم چه کسی است که از جاده‌ شمال و مه‌ِ جنگلی با کلبه‌های چوبی کوچک و کمی هیزم با کمی آتش و مهتاب و بوی یار و از اینجور تعاریف اینستاگرام پسندانه خوشش نیاید.

مشکل اینجاست که همین برپایی کمپ و چادر اگر بدون ملاحظات و فقط برای گرفتن یک استوری ۱۵ ثانیه‌ای باشد عواقب ناگواری را برای جنگل‌های مازندران به همراه دارد. این را می توان از آمار اداره کل منابع طبیعی مازندران فهمید که علت ۸۰ درصد آتش سوزی در مازندران را خطای انسانی می‌داند.

حسین یکی از مسافرانی است که استارت ماشین را در مشهد زد و با طی کردن ۱۰۰۰ کیلومتر به همراه خانواده، خودش را به جنگل‌های شهید زارع ساری رساند.

او می‌گوید: طبیعتی که مازندران دارد در هیچ جای جهان یافت نمی‌شود، جا‌های زیادی برای گشت و گذار رفتم، اما هیچ گاه از سیاحت در جنگل‌های مازندران خسته نمی‌شوم.

از او که حالا کنده درخت بزرگی را برای آتش روشن کردن به دوش کشیده است می‌پرسم معمولا چند مرتبه در سال به مازندران سفر می کنید؟ همانطور که ژل آتش زا را روی چوب‌های خشک می‌ریخت گفت: قبل از همه گیری کرونا معمولا سال سه یا چهار بار می‌آمدیم، اما کرونا باعث شد فقط یک یا دو بار در سال به شمال سفر کنیم.



صدای جرقه زدن کبریت و انداختن آن روی تلی از چوب درختان جنگل‌های هیرکانی تمام کننده گفت و گویمان است، جنگل‌هایی که هزاران سال ابهتشان مانع از دست درازی به آن شده بود حالا چند سالی است که دیگر کسی برایش تره هم خرد نمی‌کند.

آتش، سهم جنگل خاک آلود

آمار‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نشان می‌دهد در ۵۰ سال گذشته مساحت جنگل‌های کشور از حدود ۱۸ میلیون هکتار به ۱۲.۴ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.

  این آمار زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم سطح جنگل‌های شمال کشور نیز با ۴۷درصد کاهش از حدود ۳.۴ میلیون هکتار به ۱.۸ میلیون هکتار رسیده، این بدان معناست که منابع طبیعی شمال کشور به ویژه مازندران بیشترین آسیب را از تخریب جنگل‌ها دیده است.

کارشناسان حوزه جنگل و محیط زیست این آمار را زنگ خطری برای طبیعت مازندران می‌دانند و از آینده تاریک و بدون درخت سبز در این استان خبر می‌دهند.

افزایش جمعیت افزایش تقاضا را نیز به همراه دارد و به تبع آن افزایش بهره‌برداری از منابع طبیعی برای رفع نیاز صنایع نیز عاملی مهم برای دست بردن به محیط زیست محسوب می‌شود.

فعالان محیط زیست برداشت بی‌رویه بدون جایگزینی و احیای درست جنگل‌ها در کنار قاچاق چوب در این مناطق را دلیلی بر کاهش سطح جنگل‌ها می‌دانند؛ اگر چه عواملی همچون تصرف اراضی و ساخت و ساز در حریم جنگل دلایل مهمی در کاهش شدید سطح جنگل‌های کشور است، اما بسیاری از کارشناسان آتش‌سوزی را عامل بسیار مهم در کاهش سطح جنگل‌های شمال کشور می‌دانند.


محمد مسلمی چهاردانگه فعال محیط زیست از آتش سوزی‌های متعدد که هر ساله گریبان‌گیر مازندران می‌شود گله می‌کند و می‌گوید مشکل اصلی خود آتش سوزی نیست بلکه عوامل پدیدآورنده این آتش سوزی‌ها است که مقابله با آنان باید اولویت نهاد‌های مرتبط باشد.

او گفت: مبحث مهم دیگر اطفاء حریق و آتش‌سوزی در جنگل‌ها است .کشور‌های اروپایی و آمریکایی با بهره‌گیری از امکانات پیشرفته و تجهیزات به روز سعی در کاهش میزان خسارات حاصل از آتش‌سوزی دارند.

این فعال محیط زیست از کمبود امکانات اطفای حریق در استان خبر داد.

به گفته او در چندین فقره آتش‌سوزی که آذرماه امسال در شرق و غرب مازندران رخ داد اوج ناهماهنگی و نبود امکانات مناسب را شاهد بودیم.

این فعال محیط زیست گفت: آتشی که در وسعت بزرگ به تن درختان و جنگل اقتاده است را با دست به دست کردن سطل آب یا بیل نمی‌توان خاموش کرد بلکه عدم ساختارمندی نهاد‌های ذیربط در مواقع بحران باعث شده حتی اطفای حریق در مقیاس کوچک نیز روز‌ها طول بکشد.

 مسلمی می‌گوید: ۳۰ پایگاه هوایی اطفاء حریق در کشور وجود دارد، ولی مازندران با داشتن میلیون‌ها هکتار جنگل و عرصه طبیعی که هر سال چندین بار طعمه حریق می‌شود از داشتن این پایگاه محروم است و برای مهار آتش باید بالگرد از استان‌های همسایه مثل البرز و گلستان راهی شود.

این فعال محیط زیست می گوید: تنها راه نجات سریع جنگل‌های مازندران از حریق‌های سریالی تاسیس حداقل دو پایگاه اطفای حریق هوایی در دو منطقه شرق و غرب مازندران است.

مشکل زیاد، مشکل گشا کم

مازندران حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه‌های طبیعی شامل جنگل و مرتع است و برای حفاظت و مدیریت عرصه‌های طبیعی مازندران، ۲ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در ساری و نوشهر فعالیت دارند و منطقه ساری حدود ۷۱ درصد و نوشهر حدود ۲۹ درصد این عرصه‌ها را مدیریت می‌کند.

 حجت الله عبدی کارشناس حوزه جنگل و منابع طبیعی از نبود ساختار منسجم در حفظ و حراست از جنگل‌ها خبر داد که هر هکتار از جنگل می‌تواند سالانه ۲.۵ تن اکسیژن تولید و ۴.۵ تن گاز کربنیک را جذب کند.

او گفت: تحقیقات سازمان جهانی فائو از کاهش ۴۰ درصدی تبخیر و افزایش ۱۰ درصدی رطوبت خاک در جنگل‌ها خبر می‌دهد که موقعیت استراتژیکی را در حوزه‌های سلامت و محیط زیست برای کشور‌های دارای این موهبت الهی فراهم می‌کند.


این کارشناس منابع طبیعی می‌گوید: جنگل‌ها تا ۲۰ درصد ضریب نگهداشت رطوبت خاک را افزایش می دهند و وجود جنگل باعث کاهش فرسایش خاک و در نتیجه کاهش آسیب‌های طبیعی مانند سیلاب و رانش زمین می‌شود.

او فقدان سیاست گذاری درست و جامع برای حفظ و حراست از منابع طبیعی را دلیلی برای بروز مشکلات در این حوزه دانست. 

عبدی علت بیش از ۸۰ درصد آتش سوزی‌های جنگل‌های مازندران را عوامل انسانی عنوان کرد. 

او می گوید: خلاء قانونی برای برخورد با هرج و مرج‌های گردشگری در استان قوز بالای قوز مشکلات محیط زیست این استان است و بی احتیاطی گردشگران در روشن کردن آتش عموما با رخ دادن فاجعه‌ای بزرگ همراه خواهد بود.

 حجت الله عبدی کمبود امکانات و تجهیزات پیشرفته اطفای حریق در مازندران را خطری جدی برای جنگل‌ها دانست .

به گفته او هنوز در تهیه ابتدایی‌ترین تجهیزات اطفای حریق مانده ایم که نشان از امتداد وضعیت موجود در سال‌های آینده دارد.

 پایگاه هوایی قسمت همه

استان مازندران حدود ۵۴ درصد عرصه‌های جنگلی کشور را در اختیار دارد و نیمی از جنگل‌های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای این استان واقع شده است .

به همین دلیل لزوم حفظ و حراست از منابع طبیعی استان بر هیچ کس پوشیده نیست، اما عمل نکردن برخی مسئولین به وعده‌هایش موجب دلسردی بسیاری از مردم و دوستداران محیط زیست شده است.


تعدد وقوع آتش‌سوزی در استان آنقدر زیاد شده است که استاندار مازندران اوایل دی ماه بود با حضور در منطقه سید محله شهرستان عباس‌آباد از آغاز ساخت پایگاه امداد و نجات هوایی خبر داد.

به گفته او این پایگاه چندمنظوره برای استفاده در زمان‌های بحرانی همچون امداد جاده‌ای، کمک‌رسانی در سیل و زلزله، جابجایی مصدومان بدحال و بیماران و حتی اطفاء حریق جنگل کاربرد دارد.

ساخت پایگاه چند منظوره امداد و نجات هوایی اگرچه امدادرسانی در حوادث را سرعت خواهد بخشید، اما مقوله اطفای حریق در جنگل‌های مازندران تجهیزاتی فراتر از یک پایگاه چند منظوره در مازندران را می‌طلبد مانند ایجاد پایگاه‌های آتش‌نشانی هوایی و تجهیز آن با هواپیما و بالگرد‌های اختصاصی برای خاموش کردن آتش در عرصه‌های طبیعی.

گزارش: محمد حسین رمدانی

انتهای پیام / ک