به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، کشور ایران به دلیل واقع شدن بخش‌های عمده‌ای از آن در مناطق جغرافیایی خشک و نیمه خشک و ویژگی‌های توپوگرافی آن از یک سو و توزیع ناموزون زمانی و مکانی بارندگی‌ها از سوی دیگر در مرز تنش آبی قرار گرفته است. از طرفی عواملی همچون رشد جمعیت، نیاز به غذای بیشتر، ضرورت ارتقای سطح بهداشت و رفاه اجتماعی، توسعه صنعتی و حفاظت اکوسیستم ها، تقاضای آب را روز به روز بیشتر می‌کند.  

طبق نظر کارشناسان بخش آب، سال‌های طولانی‌تر خشکسالی توامان با سال‌های‌ تر همراه با سیلاب‌های ویران‌گر را برای کشورمان به همراه داشته و خواهد داشت.

به عنوان مثال همزمان با تغییر اقلیم، دو سال ترسالی همراه با سیلاب‌های ویران کننده در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در کشور حاکم بود  که سیلاب‌های آن خسارت‌های سنگینی را برجای گذاشتند، اما از ابتدای مهر ۱۳۹۹ تا آخر شهریور۱۴۰۰ به دلیل وضعیت بارش‌ها، در مجموع سالی خشک برای کشورمان رقم خورد، چنانکه گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی حکایت از وقوع یک خشکسالی دارد.

پایان خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر

بر این اساس تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا وزارت نیرو گفت: آب در مخازن ۱۹۹ سد ملی کشور به حداقل رسیده و نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است، که اگر سیل و بارندگی‌های سال‌های ۹۸ و ۹۹ نبود، موجودی مخازن سد‌ها بسیار کمتر از این بود.

تقی زاده خامسی ادامه داد: سازمان هواشناسی پاییز امسال را نیز خشک و زمستان را نرمال و زیر نرمال پیش‌بینی کرده، هرچند پیش‌بینی بیش از یک‌ماه حدود ۵۰ درصد قابل اطمینان است، اما سالی که نکوست از بهارش پیداست.

او ادامه داد: برای تامین آب شرب امسال نگرانی کمتری وجود دارد، اما در برخی مناطق مثل خوزستان در صورتی که جلوی کشت محصولاتی، چون کلزا، چغندرقند و محصولات پر آب‌بر گرفته نشود، قطعا در پایین‌دست کارون بزرگ و کرخه شوری آب آشامیدنی افزایش جدی خواهد یافت.

به گفته معاون آب و آبفای وزیر نیرو، خوشبختانه کارگروه سازگاری با کم آبی استان به ریاست استاندار این نوع کشت‌ها را ممنوع اعلام کرده، ولی جلوگیری از آن مستلزم یک همت عمومی در سطح استان است.

تقی زاده خامسی اظهار کرد: علت شوری، ورود زه‌آب‌های نیشکر، برنج و پساب‌های صنعتی در طول پیمودن بیش از ۳۵۰ کیلومتر آب خروجی از سد‌ها در مسیر رودخانه و کانال‌های روباز است و علت نرسیدن آب به پایین دست، برداشت‌های غیرقانونی آب در این مسیر است.

او تصریح کرد: سال سختی در پیش است به لطف پروردگار و همراهی و یکپارچگی بدون بخشی‌نگری همه ذینفعان در جهت اجرای دقیق برنامه منابع و مصارف آب در حوضه‌های آبریز ایران نیازمند هستیم.

موجودی سد‌های کشور در وضعیت بحرانی

آمار‌های اعلامی از کاهش ۴۷ درصدی ورودی مخازن سد‌های کشور خبر می‌دهد این در حالی است که رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی هم هشدار داده که پاییز گرم و کم بارانی را در پیش داریم.

حمیدرضا کشفی معاون راهبری و نظارت بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: پاییزی خشک‌تر از تابستان در راه است. به نظر می‌رسد که تنش آبی که امسال ۳۰۳ شهر کشور را درگیر خود کرده بود، حالا حالا تمام شدنی نیست. برخی از استان‌های کشور، اما وضعیت نگران کننده تری دارند.  به عنوان مثال در سد‌های استان سیستان و بلوچستان با کاهش ۷۶ درصدی مواجه هستیم.

تنها ۳۹ درصد از  ۵۰.۵ میلیارد مترمکعب مخازن سد‌های کشور پر است

آمار‌های اعلامی نشان می‌دهد که بدترین وضعیت مربوط به سد‌های استان سیستان و بلوچستان است. امسال تنها ۱۶ درصد مخزن سد چاه نیمه ۴ پر شده است. جالب است که بدانید موجودی این سد هم اکنون ۱۳۶ میلیون مترمکعب است که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۷۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

اما موجودی سد چاه نیمه ۱ و ۲ هم با افت حدود ۶۷ درصدی به ۶۹ میلیون مترمکعب رسیده است. سد چاه نیمه ۳ این استان هم حدود ۱۵۷ میلیون مترمکعب موجودی دارد که نسبت به پارسال ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

هرمزگان دیگر استانی است که ذخایر آبی آن در وضعیت نگران کننده‌ای به سر می‌برد. گزارش‌های مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که امسال تنها ۱۸ درصد سد شمیل و نیان پر شده است. موجودی این سد که کاهش ۷۰ درصدی را نسبت به پارسال تجربه کرده حالا فقط ۱۸ میلیون مترمکعب است. سد استقلال هرمزگان هم کاهش ۵۴ درصدی را در ذخایر خود تجربه کرده است. ذخیره آبی این سد حدود ۷۳ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود.

موجودی سد دوستی استان خراسان رضوی هم ۵۲ درصد کمتر از پارسال است. این سد هم اکنون تنها ۳۵۰ میلیون مترمکعب ذخیره آبی دارد.

تامین آب خوزستان که این روز‌ها بیشتر از هر زمانی در دستور کار مسئولان دولت قرار گرفته به نظر می‌رسد که به این راحتی‌ها ممکن نباشد. آمار‌ها نشان می‌دهد که ذخیره آبی فعلی سد‌های خوزستان یک میلیارد و ۸۲۰ میلیون متر مکعب برآورد می‌شود. این در حالی است که  کشت پاییزه خوزستان واقع در مساحت کشت ۸۷۸ هزار و ۱۲۵ هکتار به ۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز داشته باشد.

این در حالی است که این روز‌ها خشکسالی دیگر محدود به شهر‌های جنوبی و مرکزی کشور نمی‌شود و شهر‌های شمالی را نیز دربرگرفته است.  آمار‌های اعلامی نشان می‌دهد که  سد‌های استان‌های شمالی هم وضعیت چندان خوبی ندارند. جالب است که بدانید هم اکنون موجودی سد سفید رود استان گیلان نسبت به پارسال ۴۶ درصد کمتر است. گزارش‌های اعلامی از موجودی ۱۴۰ میلیون مترمکعبی این سد خبر  می‌دهند.

• بیشتر بخوانید

با وجود کاهش بارندگی، قطع آب در تهران نداشتیم/ قطع محدود آب برخی مشترکان به دلیل قطع برق

اما موجودی سد‌های پنج گانه تهران هم ۵۱۴ میلیون مترمکعب اعلام شده که نشان دهنده کاهش ۳۸ درصدی در مقایسه با سال گذشته است.

ذخیره کدام سد‌ها بیشتر شده است؟

در این میان هم موجودی برخی از سد‌ها نسبت به پارسال بیشتر شده است. جالب است که بدانید که سد رئیسعلی دلواری هم اکنون ۳۴۶ میلیون مترمکعب ذخایر آبی دارد که در مقایسه با پارسال حدود ۲۹ درصد افزایش یافته است. همچنین ذخایر سد یامچی اردبیل با رشد حدود ۲۱ درصدی به ۱۸ میلیون مترمکعب رسیده است. سد زاینده رود هم ۲۳۴ میلیون مترمکعب ذخیره آبی دارد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۸ درصد افزایش را نشان می‌دهند.


این وضعیت نگران کننده آبی، سبب شد تا علی اکبرمحرابیان وزیر نیروی دولت سیزدهم چندی پیش از تشکیل مرکز جهاد آب در ستاد وزارت نیرو برای مدیریت بهتر وضعیت آب خبر دهد. او گفته، تامین آب شرب خط قرمز بوده و چیزی به نام قطع شدن نباید در این زمینه داشته باشیم.

وضعیت بارش‌های سال آبی ابتدای مهر ۱۳۹۹ تا آخر شهریور۱۴۰۰ به گونه‌ای شده بود که مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در همان روز‌های سخت تابستان گفت: بیش از ۲۱۰ شهر کشور تحت تنش آبی قرار دارند که از این تعداد وضعیت یک صد شهر قرمز است.

او افزود: همچنین احتمال دارد در برخی شهر‌ها و روستا‌ها که وضعیت بدتری دارند با قطع آب روبه‌رو شویم که تلاش می‌شود از طرق دیگر آب مورد نیاز تامین شود.

حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در گفت‌وگو با  خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، از افزایش تعداد روستا‌هایی که با تانکر آب رسانی خواهند شد خبر داد و گفت: تابستان امسال بیش از هشت هزار روستا در فهرست آبرسانی تانکری قرار گرفته اند.

جانباز تصریح کرد: همان طور که پیش بینی می‌شد امسال سال بسیار سختی به لحاظ بارشی داریم که جزو کم بارش‌ترین سال‌های ۵۰ ساله اخیر است.

این وضعیت بارشی کشور در سال آبی جدید ضرورت توجه بیشتر به مدیریت مصرف را دو چندان می‌سازد تا با رعایت آن بتوان این سال سخت را با سختی کمتری سپری کرد.

مهر و آبان کم بارشی را پیش رو داریم

احد وظیفه رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی گفت: مدل‌های هواشناسی بین‌المللی نشان می‌دهند که مهر و آبان کم بارشی را پیش رو داریم و حتی این کاهش  بارندگی به احتمال قوی کمتر از حد نرمال ۵۲ سال اخیر خواهد بود.

او افزود: البته امیدواریم در اواخر پاییز و با شروع زمستان بارش ‏ها به حالت نرمال بازگردد، اما شروع پاییز این‌طور نخواهد بود.

کلام آخر اینکه به هرحال خشکسالی شدید، وقوع سیل‌های ناگهانی، بارش‌های عجیب در برخی مناطق  گرمسیر و .... این‌ها همه نشانه‌های تغییرات آب و هوایی است که نه فقط در کشور ما، بلکه در سراسر جهان مشاهده شده است. همین دو ماه قبل بود که انتشار پیش‌نویس گزارش سازمان ملل متحد و هشدارهایش در این زمینه جنجالی شد.

گزارش از رضا زارع

انتهای پیام/