به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بسیاری از ما دوست داریم فرزندانمان را از همان كودكی كه سنی مهم در تشكیل شخصیت یك فرد محسوب می‌شود، با مسائل عقیدتی و معنوی آشنا كنیم. ماه رمضان و روزه‌داری، یكی از این ایام و اعمال بسیار مهم در تفكر اسلامی هستند كه طبق معارف اسلامی سرنوشت و تقدیر همه ما و همچنین كودكان در آن رقم می‌خورد.

اما در این میان سؤال بزرگ اكثر والدین این است كه چه باید كرد تا كودكان‌مان بدون حس اجبار، تحمیل و لجبازی و به اندازه فهم كودكانه خود با زیبایی‌های این ماه مبارك آشنا بشوند و از فضایل این ماه در كنار والدین خود بهره‌مند شوند؟ سراغ زینب ملایی، كارشناس مسائل كودكان و بازی درمانگر رفته‌ایم تا از او بپرسیم در ماه رمضان امسال كه امكان رفت و آمدها هم كمتر میسر است و بچه‌ها بیشتر در خانه همراه با پدر مادر هستند، چگونه می‌توان ماه رمضان و مسائل مرتبط با آنها را به بچه‌ها یاد داد. ملایی، كارشناس ارشد جامعه‌شناسی و روان‌شناسی است و حوزه تخصصی او بازی‌درمانی ـ به معنای درمان اختلالات كودكان با بازی و سرگرمی ـ است. آنچه در ادامه می‌آید مجموعه توصیه‌های این كارشناس در حوزه تربیت اسلامی كودكان در ماه مبارك رمضان است که به ما ارائه كرده است:

چگونه در رمضان مهربانی را تمرین كنیم؟
گرچه كار مادران در ایام ماه مبارك رمضان معمولا دو چندان است و علاوه بر این والدین دوست دارند كه در این ماه، به عبادات خود نیز بپردازند و همچنین گرسنگی و تشنگی مزید بر علت و باعث ایجاد بی‌حوصلگی و خستگی می‌شود، اما نباید فراموش كرد كه هدف مهم والدین در این ماه، بایست ایجاد عشق و علاقه و آموزش آداب ماه رمضان به كودكان باشد و این امر جز با صبوری و خلاقیت میسر نخواهد شد.

فهم مفاهیم انتزاعی برای كودكان تا ١٢سالگی بسیار سخت است، اما كودكان به ویژه از دو سالگی به بعد آینه رفتار والدینشان هستند پس باید در مقابل كودك بیش از ایام دیگر سال، مراقب رفتار خود بود و روزه‌داری را گفتار و رفتار رعایت كرد. در ماه مبارك، نباید با كودكان ــ به ویژه برای انجام عبادات یا استراحت ــ با پرخاشگری برخورد كنیم.

باید به كودكان گفت كه قرار است در این ماه كه مهمان خداوند هستیم بیشتر از همیشه مهربان باشیم و از رفتارهای بد و نادرست خودداری كنیم و خداوند مهربان را خوشحال كنیم. البته لازم است والدین در این زمینه به كودك فشار مضاعف نیاورند و چیزی را به او تحمیل نكنند. یعنی به طور مثال اگر كودك رفتار بدی داشت به او نگوییم كه این چه روزه‌ای است كه گرفته‌ای وقتی رفتارت این‌طور و آن‌طور است! یا به او نگوییم حالا كه روزه‌ای این رفتارها را دیگر نباید انجام بدهی!

والدین می‌توانند نجواهایشان را با صدای بلند بگویند و با خداوند صحبت كنند، به طور مثال بگویند: این موضوع مرا عصبانی كرده است، اما نمی‌خواهم بر سر كسی فریاد بزنم چون فریاد زدن بر سر دیگران كار خوبی نیست و ماه رمضان ماه مهربانی است. همچنین می‌توانند اگر مرتكب اشتباهی شدند با صدایی كه كودك قادر به شنیدنش است از خداوند طلب بخشش كرده و بگویند سعی می‌كنند آن رفتار بد را تكرار نكنند و می‌دانند كه اگر سعی‌شان را بكنند خداوند آنها را می‌بخشد و ماه رمضان ماه مهربانی است و خداوند بسیار مهربان و بخشنده است.

مهربانی ویژه و دوری از پرخاشگری با همسر و دیگران در این ماه باعث می‌شود كه كودكان احساس كنند كه عبادات والدینشان در آرامش جمعی خانواده موثر بوده است و در تصویر ذهنی كودكان از ماه رمضان یك تصویر پر از آرامش شكل خواهد گرفت و این علاقه بین افراد خانواده می‌تواند به علاقه به ماه رمضان و اعمال آن هم تعمیم یابد.

چطور با بچه‌ها بازی کنیم؟
زبان کودکان بازی است. کودکان دنیا را با بازی نقش‌ها می‌شناسند و هیچ چیز به اندازه بازی در یادگیری کودک تأثیر ندارد. ماه رمضان بهترین فرصت استفاده از قصه‌های قرآنی و دینی مناسب با رده سنی کودک است.
برای کودکان زیر شش سال باید سعی شود که تنها از مهربانی امامان با دیگران و فرزندان‌شان صحبت شود و از ایجاد تعارض‌های ذهنی با گفتن مفاهیم فلسفی و انتزاعی جدا باید خودداری کرد.

به طور مثال کودکی فرزندان حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و اعمالی که فرزندان‌شان در ماه رمضان انجام می‌دادند و در روایات آمده است، می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد یا استفاده از قصه‌ها و شعرهایی همراه با تصویر در مورد کودکان هم‌سن و سالشان و کارهای آنها در ماه رمضان راه مناسبی برای تعامل با کودکان در ماه مبارک می‌باشد.

 والدین می‌توانند از شخصیت‌های داستانی موجود در کتاب‌های شعر و قصه تعریف و تمجید کنند و احساسشان را در مورد آن کودک و کارهایش برای فرزندانشان بازگو کنند یا می‌توانند این داستان‌ها را همراه با کودک در قالب نمایش عروسکی اجرا کنند. این کار به کودک فرصت این را می‌دهد که در قالب یک شخصیت دیگر هم که شده خوب بودن را تمرین کند و از نقش مثبتی که در یک داستان دارد لذت ببرد و این ویژگی در شخصیت خود او نیز تأثیر خواهد گذاشت.

می‌توان به همراه كودكان كاردستی درست كرد و خانه را برای ماه رمضان و شب‌های قدر با پرچم‌های سیاه ساخت دست كودكان تزئین كرد. این كار موجب می‌شود كودك در مناسبت‌ها و مناسك مذهبی نقشی داشته باشد و احیای شعائر دینی را از كودكی تمرین کند. بی‌تفاوت نبودن به مسائل دینی با چنین كارهای كوچكی در ضمیر ناخودآگاه همه انسان‌ها از سنین پایین شكل خواهد گرفت.

در بازی‌هایی از قبیل خاله‌بازی‌، معلم‌بازی یا ماشین‌بازی (كه در اصطلاح بازی نقش‌ها خوانده می‌شود) رفتن به مسجد و دعا و نماز خواندن و نذری درست كردن و نذری پخش كردن را تمرین كنیم. خواندن سوره‌های كوچك قرآن از جمله سرگرمی‌هایی است كه كودكان آن را بسیار دوست می‌دارند و در این زمره قرار می‌گیرد.
فراموش نكنید كه آموزش غیر‌مستقیم بسیار اثر بخش‌تر از كلام و خواسته مستقیم از كودك می‌باشد.