به گزارش خبرنگار  حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، ارتش تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان اصلی ترین نهاد رسمی دفاع از تمامیت ارضی کشور در صحنه حاضر بود و این فعالیت‌ها حتما باید با نظارت و مستشاری نیرو‌های آمریکایی که در ارتش حضور داشتند، انجام می‌شد. این امر بیانگر نفوذ کامل آمریکایی‌ها در ارتش کشورمان بود.

یک افسر ارتش درباره میزان وابستگی ارتش رژیم پهلوی به آمریکایی‌ها نیز اینگونه روایت کرده است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در یکی از پادگان‌های ارتش نامه‌ای از ژاندارمی را مشاهده کردم که در آن از ارتش درخواست شده بود پنج عدد خمپاره به ژاندارمری واگذار شود. در ذیل این نامه پاراف شده بود که در صورت موافقت مستشار نظامی (افسر آمریکایی) خمپاره‌ها به ژاندارمری تحویل داده شود.

ارتش پهلوی؛ خط مقدم مقابله با اتحاد جماهیر شوروی

آمریکا برای مقابله با بلوک شرق به همراه کشور‌های پاکستان، ترکیه، عراق، آمریکا و انگلستان پیمانی به نام پیمان سنتو را تشکیل داد که نقش آن همانند خط مقدم در مقابله با بلوک شرق و به خصوص شوروی بود. در واقع هدف از تشکیل چنین ائتلافی استفاده ابزاری از ایران به عنوان کشوری بود که بیشترین مرز را با شوروی داشت. آمریکا به همین منظور و برای حفظ منافعش ایران را به  آخرین تسلیحات و تجهیزات روز دنیا مجهز کرد تا در صورت بروز خطرات احتمالی برای منافع آمریکا در منطقه، این توان را داشته باشد تا مدتی در مقابل نیروهای بلوک شرق ایستادگی کند. البته تا زمانی که قوای آمریکا هم از سایر کشور‌های اطراف برای مقابله با تهاجم احتمالی شوروی به این منطقه برسند.

پول نفت ملت ایران در حلقوم آمریکایی‌ها

برای این کار هم نخست نیاز بود تا ایران به جدیدترین و قوی‌ترین تسلیحات و تجهیزات مسلط شود. البته با اینکه هدف این خرید‌ها تقویت توان دفاعی کشورمان بود. اما در برخی موارد این پل صرف راه اندازی مجدد کارخانه‌های ورشکسته و بحران زده آمریکایی مانند نورتروپ گرومن آمریکا بود، یعنی پول نفت ما وسیله‌ای برای احیای صنایع تسلیحاتی آمریکا در دوران پهلوی به شمار می‌رفت که اکثر اوقات این تسلیحات به گونه‌ای  به ایران فروخته می‌شد که هیچ‌گاه اجازه انتقال تکنولوژی به ایران داده نمی‌شد و باید مستشاران آمریکایی حتما وارد کشورمان می‌شدند.

وابستگی کامل ارتش پهلوی در بُعد فنی و تاکتیکی به آمریکا 

استعمار آمریکایی‌ها به حدی بود که آنها حتی اجازه نمی‌دادند تا نیروهای فنی ایرانی اصول و تخصص‌ها را فراگرفته و خودشان کارهای مربوط به تعمیر و نگهداری تجهیزات را انجام دهند. بلکه فقط مستشاران نظامی آمریکایی اجازه دسترسی به بخش‌های فنی و تخصصی تعمیرات تسلیحات و تجهیزات را داشتند.

همه خرید‌های اشتباه به علت تصمیم‌هایی بود که سران وابسته رژیم شاه به آمریکا می‌گرفتند و با هدر رفت منابع مالی ایران و سود حاصل از فروش نفت ملی کشورمان، نه تنها باعث تقویت بنیه ارتش نمی‌شدند بلکه گاهی با همین خرید‌های اشتباه که در بالا هم ذکر شد، هزینه‌های گزافی را نیز به کشورمان تحمیل می‌کردند. 

ارتش جمهوری اسلامی ایران، مستقل و مقتدر

ارتش انقلابی ایران اسلامی، خودکفا در تولید و نوآوری

تحریم های تسلیحاتی ایران اسلامی در اواسط دوران دفاع مقدس به قدری تشدید شد که محققان جوان کشورمان در صنایع دفاعی و سایر بخش‌های کشور در حوزه دفاعی نظامی دست به کار شده و با یادگیری تجربی مراحل تعمیرات و اورهال در جهت آماده سازی این تجهیزات تلاش کردند.

برخی از متخصصان دفاعی ما با تسلط به دانش روز دنیا و برخی هم به صورت تجربی دانش تعمیر و نگهداری را به دست آورده بودند در دوران دفاع مقدس همواره تجهیزات و تسلیحات را به روز و قابل استفاده نگه داشتند تا مبادا دشمن بعثی ذره‌ای از خاک ایران را به یغما ببرد. پایان دوران دفاع مقدس نیرو‌های فنی و متخصصان شروع به مهندسی معکوس و ساخت نمونه‌های بومی تجهیزات اصلی و حیاتی کردند که پس از موفقیت در این زمینه به سراغ طراحی و ساخت نمونه‌های بومی همان تجهیزات، اما مطابق با دانش روز دنیا و تهدیدات پیرامونی کشورمان رفتند و این کار تا امروز نیز با قوت و جدیت ادامه دارد.

این توانمندی به حدی است که اگر در دوران پهلوی دوم مجبور بودیم برای تامین کوچکترین نیاز‌های خود مانند سیم خاردار جلوی بیگانگان دست دراز کنیم، امروز توانایی تولید تجهیزاتی چون انواع پهپادها، هواپیما‌های جنگنده و آموزشی، انواع ناو‌ها و ناوشکن ها، انواع موشک ها و موشک‌های بالستیک، انواع بالگرد‌ها و بسیاری از تجهیزات روز دنیا را در اختیار داریم.

ساختار ارتش

در این گزارش سعی داریم تا به معرفی چهار فرمانده کل ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی بپردازیم.

در این مدت، سرلشکر علی شهبازی (از ۸ مهر ۱۳۷۷ تا ۱ خرداد ۱۳۷۹)، سرلشکر محمد سلیمی (از ۱ خرداد ۱۳۷۹ تا ۲۰ شهریور ۱۳۸۴)، سرلشکر عطاءالله صالحی (از ۲۰ شهریور ۱۳۸۴ تا ۳۰ مرداد ۱۳۹۶) و سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی (از ۳۰ مرداد ۱۳۹۶) فرماندهی ارتش را برعهده داشته‌اند و هر یک به‌نوبه خود منشأ تحولات ارزشمندی در ارتش شده‌اند.

سرلشکر علی شهبازی 

او پس از گذراندن تحصیلات دوره متوسطه، وارد دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش شد و دوره‌های نظامی از قبیل دوره‌های مقدماتی نظامی، عالی و فرماندهی و ستاد را طی کرد و در سال ۱۳۶۹ به درجه سرلشکری رسید. او سمت‌هایی نظیر فرماندهی یگان‌های ارتباطی، معاونت طرح و عملیات، معاونت دفتر مشاورت، سرپرست گروه کار نظامی نهاد ریاست جمهوری، معاونت هماهنگ‌کننده ستاد مشترک ارتش و رئیس ستاد مشترک ارتش از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۷ را برعهده داشت.

سرلشکر شهبازی در سال ۱۳۷۷ به‌عنوان اولین فرمانده کل ارتش منصوب شد، اما پس از دو سال از این سمت کناره‌گیری کرد.

سرلشکر محمد سلیمی

امیر سرلشکر محمد سلیمی از افسران انقلابی ارتش بود. وی نیز از دانش‌آموختگان دانشکده افسری و فارغ‌التحصیل دوره دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش بود.

سرلشکر سلیمی در دوران جنگ مسئولیت دفتر مشاوره نظامی حضرت امام خمینی (ره) را برعهده داشت، رئیس ستاد جنگ‌های نامنظم بود و در زمان ریاست‌جمهوری رهبر معظم انقلاب، به‌عنوان وزیر دفاع فعالیت می‌کرد. مقام معظم رهبری با آشنایی عمیقی که از این امیر پیشکسوت ارتش داشت، او را از خرداد ۱۳۷۹ به‌عنوان فرمانده کل ارتش منصوب کرد.

فعالیت‌های مردم یاری ارتش در هنگام وقوع زلزله بم و تاکید بر خدمت رسانی به مردم زلزله زده یکی از نقاط برجسته کارنامه مرحوم امیر سرلشکر سلیمی است.

سرلشکر محمد سلیمی این مسئولیت سترگ را هشت سال (تا ۲۰ شهریور ۱۳۸۴) برعهده داشت. اما متاسفانه این امیر ارزشمند ارتش روز ۱۰ بهمن سال  ۹۴ دعوت حق را لبیک گفت و به دیدار معبود شتافت.

مقام معظم رهبری در پیامی که به‌مناسبت درگذشت این فرمانده پیشکسوت و انقلابی ارتش صادر شد، آورده‌اند: «این نظامی متدین و متعهد ازجمله معدود یاران ارتشی است که از آغازین هفته‌های پیروزی انقلاب، وسیله ارتباط فعال ارتش با دستگاه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و عنصر مؤثر در جذب بدنه متعهد ارتش به خدمات انقلاب بود و در طول ده‌ها سال در مراکز حساس نظامی همچون وزارت دفاع و فرماندهی ارتش و سرپرستی دفتر مشاورت امام در نیرو‌های مسلح و ریاست ستاد مرکز جنگ‌های نامنظم در سال‌های اول دفاع مقدس، خدمات ارزنده‌ای به‌جای آورد».

سرلشکر عطاءالله صالحی

سرلشکر موسوی فرمانده کل فعلی ارتش 

امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران دانش‌آموخته دکتری مدیریت دفاع ملی از دانشگاه عالی دفاع ملی و آموزش‌دیده دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. وی در طول جنگ ایران و عراق به‌عنوان یکی از فرماندهان ارتش ایران در رسته توپخانه، حضور داشت. او در فاصله سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ جانشین فرمانده کل ارتش بود و از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ برای مدت یک‌سال، به‌عنوان جانشین رئیس ستادکل نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد.

امیر سرلشکر موسوی در حکمی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ با ارتقا به درجه سرلشکری، به‌سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. همچنین پس از تغییر نام و استقلال بخش پدافندی ارتش و ایجاد نیروی پدافند هوایی ارتش، رهبر انقلاب در سال ۹۸ امیر موسوی را به سمت فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء منصوب کردند.

امیر موسوی در جنگ ایران و عراق ابتدا به منطقه کردستان اعزام شد و در لشکر ۲۸ کردستان، در جبهه‌های جنگ غرب حضور پیدا کرد، سپس به گروه ۳۳ توپخانه نیروی زمینی ارتش پیوست و در جبهه‌های خوزستان فعالیت کرد. او در عملیات‌های والفجر ۴، والفجر ۹، بیت‌المقدس ۵، قادر، نصر و چندین عملیات دیگر حضور داشت. او از جانبازان جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود.

در کارنامه فعالیت او مسئولیت‌هایی همچون فرمانده دانشگاه افسری امام علی، فرمانده قرارگاه شمال شرق ارتش، معاونت آموزش نیروی زمینی ارتش، معاونت طرح و برنامه نیروی زمینی ارتش، ریاست اداره عملیات ارتش، ریاست ستاد مشترک ارتش، جانشین فرمانده کل ارتش، رئیس مرکز مطالعات راهبردی آجا، جانشین رئیس ستاد کل نیروی‌های مسلح از نقاط برجسته کارنامه فعالیت اوست.

او پس از انتصاب به این سمت همواره طبق تاکیدات رهبر انقلاب در جهت اتحاد بین ارتش و سپاه تاکید کرده و در این راه تلاش‌های بسیاری را انجام داده است.

مهدی طلوع وند

اتتهای پیام/