به گزارش  حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، هفتادویکمین قسمت برنامه چرخ به موضوع ۱۵۰ سالگی جدول مندلیف اختصاص داشت. بخش «میز علم» برنامه‌ی یکشنبه ۸ دی میزبان عمادالدین شریف‌عسگری، پژوهشگر شیمی بود.

شریف‌عسگری در آغاز سخنان خود گفت: مندلیف جزو بزرگترین دانشمندان قرن نوزدهم است که آثار کارش در قرن‌های بیستم و بیست‌ویکم پررنگ است و اسم او در دنیای علم شیمی می‌درخشد. مندلیف جزو دانشمندان روسی است که موفق شد یکی از بزرگترین کار‌های علمی را به نتیجه برساند. وزن پیشرفت‌های علم شیمی پیش از او، روی دوش دانشمندان فرانسوی، آلمانی و انگلیسی بود. مندلیف متولد سیبری است و اتفاقاتی مانند درگذشت پدرش و آتش‌سوزی کارخانه‌شان باعث می‌شود به سمت سن‌پترزبورگ بروند. او در این شهر تحصیل می‌کند و در تز دکتری یکی از مشکلات مهم صنایع روسی درباره‌ی آب و الکل را بررسی می‌کند.

معمای آب

او با اشاره به تاریخچه‌ی شکل‌گیری جدول مندلیف بیان کرد: از سال ۱۷۸۰ میلادی که لاوازیه کار‌های خود را منتشر کرد، به خاطر کار‌های او و دقت نظری که در کارش داشت، مفهوم عنصر بین شیمیدان‌ها شناخته‌شده بود. یکی از مهم‌ترین کار‌های لاوازیه وارد کردن مفهوم مفهوم ترازو و وزن عناصر در علم شیمی بود. سال‌ها بعد مندلیف در یک کنفرانس شیمیدان‌ها شرکت کرد که بتوانند فرمول شیمیایی آب را به دست بیاورند، ولی آن کنفرانس به نتیجه نرسید. در آن کنفرانس جزوه‌ای از یکی از شیمیدان‌ها توزیع شد که در آن گفته شده بود طبق منطق آب باید دو هیدروژن و یک اکسیژن داشته باشد و جرم اتمی اکسیژن را هشت در نظر گرفته بود. این مساله نکته‌ی مهمی در شیمی بود. تا ۱۸۶۹ میلادی که مندلیف اولین نسخه‌ی جدول خودش را ارائه کرد، تعداد زیادی از عناصر کشف شده بود. مندلیف به کشف این عناصر شتاب داد.

بیشتر بخوانید: بهترین روش حفظ کردن جدول تناوبی

شریف‌عسگری در بخش پایانی صحبت‌هایش به روند ارائه‌ی نسخه‌ی نهایی جدول مندلیف اشاره کرد و گفت: دانشمندان متوجه شده بودند که این عناصر، رفتار مشخصی نشان می‌دهند و جرم اتمی این عناصر مشخص شده بود. اولین جدول مندلیف ۱۷ فوریه ۱۸۶۹ ارائه شد. مندلیف این جدول را بر اساس تصادف ارائه نکرد. در واقع او روی شانه‌ی غول‌ها ایستاد. یکی از این دانشمندان، «جان نیولندز» انگلیسی بود که کشف کرد اگر عناصر را براساس وزن اتمی‌شان مرتب کنیم، عنصر‌هایی با مشخصات مشابه کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. نیولندز در دهه‌ی ۱۸۶۰ میلادی (۱۲۴۰ شمسی) قانون هشت‌تایی خود را تنظیم و ارائه کرد. در تلاش برای توصیف یافته‌اش برای دیگر دانشمندان، او این رابطه را با «اکتاو» در نت‌های موسیقی مشابه می‌دانست، اما متاسفانه این تشبیه کار را خراب کرد و همانند صدای گوشخراش یک ساز ناکوک، کسی نیولندز را جدی نگرفت. کشف نیولندز توسط کار‌های دانشمند انگلیسی دیگری به نام «ویلیام اودلینگ» هم پیش‌بینی شده بود، اما او هم در جلب توجه جامعه‌ی علمی ناکام ماند. مندلیف با جدولی که بنا گذاشت، توانست پیش‌بینی کند و همین پیش‌بینی یکی از بهترین مولفه‌های کار مندلیف است.

او افزود: مندلیف جا‌هایی از جدول را خالی گذاشت و می‌گفت این عناصر هنوز کشف نشده‌اند. به خاطر این پیش‌بینی‌ها لقب پیغمبر شیمی را به او دادند، چون پیش‌بینی‌های او هم درست بود. سال‌های بعد با کشف مفهوم عدد اتمی، آرایش جدول مندلیف تغییراتی داشت. 

انتهای پیام/