به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، «ریچارد فالک»، پروفسور آمریکایی بازنشسته حقوق بین الملل در دانشگاه پرینستون و گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر فلسطین بوده است. وی نویسنده ۲۰ جلد کتاب در این زمینه است و  به مدت چهل سال استاد دانشگاه پرینستون امریکا بوده و در سال ۲۰۰۸ از طرف سازمان ملل متحد برای یک دوره ۶ ساله به سمت گزارشگر ویژه حقوق بشر در زمینه حقوق فلسطینیان منصوب شد.

در ادامه گفتگوی احتصاصی باشگاه خبرنگاران جوان را با ریچارد فالک می خوانید:

«امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه تلاشهایی را برای فراهم کردن زمینه مذاکره میان ایران و آمریکا آغاز کرده است. پیش از این تلاشها برای میانجیگیری میان ایران و آمریکا با شکست مواجه شده بود. آیا تلاش اخیر به موفقیت می رسد؟

شیوه و سابقه دیپلماتیک ترامپ نشان می‌دهد که عملکرد او به شدت احساسی و انگیزشی است، لذا ارزیابی درباره موفقیت و یا نتایج ابتکارات مکرون بسیار دشوار است. با این حال به نظر می‌رسد که این اقدامات تا آن اندازه جدی گرفته شده، که با نگرانی اسرائیل درباره احتمال عادی سازی روابط ایران و آمریکا روبرو شده است، اگرچه اتحادیه اروپا به دلایل سیاسی و اقتصادی از این موضوع حمایت می‌کند.

ابتکارات مکرون به این دلیل که از سوی رئیس یک دولت مهم دنبال می‌شود و تا کنون نیز با مخالفتی روبرو نشده ممکن است منجر به گفتگوی چهره به چهره بین رهبران سیاسی در تهران و واشنگتن شود و لذا ضروری است که جدی گرفته شود، اگرچه آینده آن را نمی‌توان پیش بینی کرد و هنوز خیلی زود است که بتوانیم تاثیرات آن را درک کنیم.

در عین حال اگر ابتکارات مکرون با موفقیت روبرو شود، این گام نخست در راستای همان چیزی است که من آن را «دیپلماسی ترمیمی» می‌نامم و اگر این ابتکارات شکست بخورد، در آن موقع گفته خواهد شد که این شکست ناشی از انحراف از واقعیت‌های «دیپلماسی تهدید» خواهد بود.

مذاکره آمریکا با ایران با مطرح شدن موضوعاتی مانند برنامه موشکی ایران، بند غروب آفتاب مندرج در برجام و بازرسی های بیشتر آژانس بین المللی انرژی اتمی همراه است. آیا ایران چنین پیش شرطهایی را می پذیرد؟

ایران قبلا حذف تحریم‌ها را پیش شرط هرگونه جلسه‌ای و حتی مذاکره‌ای عنوان کرده است، حال این که این تحریم‌های سخت به عنوان مانع مذاکرات، حذف می‌شود یا خیر، در حال حاضر مشخص نیست. من چندان خوش‌بین نیستم و همان طور که قبلا هم گفتم، با وجود ترامپ هیچ پیشرفت خوب و یا بدی شاهد نخواهیم بود.

ایران قبلا هم برای جهان این موضوع را روشن کرده که هرگز مرعوب فشارها نخواهد شد و حاضر نیست که از حق حاکمیتش بگذرد. ایران حق دارد که درباره انبار تسلیحاتی هسته‌ای اسرائیل نگران باشد.

به نظر من ایران به دنبال تعهدات برابر و همسان با طرف‌های مقابل است و همچنین در تلاش برای کسب اطمینان خاطر بیشتر از این موضوع است که توافق جدید نیز در آینده به صورت یکجانبه از سوی آمریکا و یا دیگر امضاکنندگان توافق رد نشود. ایران همچنین به دنبال فشار بیشتر برای خلع سلاح هسته‌ای در منطقه و در جهان است.

 چرا ترامپ همزمان با کمپین فشار حداکثری صحبت از گفتگو با ایران می کند؟

باید توجه داشت که به طور کلی هیچ کشوری به دنبال به راه انداختن جنگ چه به صورت تصادفی و یا چه براساس محاسبات اشتباه نیست.

ترامپ نیز اخیرا مخالفت خود را در ارتباط با مداخله برای تغییر نظام در ایران اعلام کرده است.

تمایل برای نشان دادن به رویکردی مسئولانه از طریق اظهار تمایل به بحث درباره صلح، عادی سازی شرایط، پرهیز از اقدامات تحریک‌آمیز و برداشتن گام‌های لازم برای رسیدن به یک توافق پایدار بر سر نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران از سوی هر دو کشور دنبال می‌شود.

از سوی دیگر همزمان برخی رفتارهای پرخاشجویانه و انگیزه‌های دپیلماتیک ترامپ می‌تواند تنش‌ها را در منطقه به مانند دوران «جنگ نفتکش‌ها» در خلیج فارس تشدید کند و این شرایط ممکن است به برخی برخوردهای تصادفی در منطقه منجر شده و اوضاع را از کنترل خارج کند، بویژه وقتی که هر دو طرف به دنبال عملی کردن خواسته‌های سیاسی خود با هر قیمتی باشند.

تلاش‌های امریکا برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی ایران در منطقه بدون این که کوچکترین نرمش و انعطافی چه از سوی واشنگتن و یا تل اویو وجود داشته باشد، خود نشان دهنده مشکلی گسترده و چندجانبه و همچنین خطراتی جدی از جوانب مختلف است. گزارش‌های تائید نشده‌ای از تشدید اقدامات تهاجمی اسرائیل در این اواخر وجود دارد، چون تل آویو به شدت نگران است که ترامپ ابتکاراتی را برای کاهش تنش با ایران دنبال کند. برخی مفسران آگاه گفته‌اند که اسرائیل در حال آماده‌شدن برای اقدامات شدیدتر است تا در صورت لزوم این اقدامات را انجام دهد. گفته می‌شود تشدید اقدامات اسرائیل برای جلوگیری از عادی سازی روابط ایران و آمریکا صورت می‌گیرد؛ حتی اگر این اقدامات به بی‌ثباتی و هرج و مرج بیشتر در منطقه بیانجامد و منطقه را به سمت خطر یک جنگ تمام عیار بکشاند.

ترامپ برجام را نقض کرد. چه تضمینی برای توافق جدید با او وجود دارد؟

خیلی واضح است که خروج ترامپ از برجام و بازگرداندن مجدد تحریم‌ها علیه ایران بدون دلیل مشخصی برای این اقدام و با طرح این ادعا که ایران توافق را نقض کرده به خوبی نشان دهنده این است که دولت آمریکا یک بازیگر قابل اعتماد و با حسن نیت بویژه در ارتباط با تعهداتش در مجامع بین‌المللی نیست. این خیلی نابخردانه است که ایران بخواهد به وعده‌های ترامپ در توافق جدید بدون تضمین‌های سفت و محکم اعتماد کند. توصیه می‌شود که ایران با توجه به موقعیت خود هرگونه احتمالی را برای نقض و یا خروج از این توافق احتمالی و یا هر بخش از این توافق از طریق تصویب در شورای امنیت سازمان ملل و یا دادگاه بین‌المللی دادگستری محدود کند.

هم‌زمان با توجه به این که ترامپ توافق برجام را به عنوان یک توافق بد زیر سوال می‌برد، این به نفع ایران است که به سمت یک توافق جدید حرکت کند. البته این امر نیازمند مذاکرات با احتیاط و با دوراندیشی لازم از سوی ایران است تا بار دیگر تجربه برجام تکرار نشود. همچنین دیگر امضاکنندگان برجام می‌توانند نقش مفیدتری در فرایند مذاکرات و بویژه در حفظ این پیمان در مقابل چالش‌های نامعتبر آتی برعهده گیرند.

در پس زمینه همه این مسائل ما شاهد نوعی عدم تعادل ساختاری در خاورمیانه هستیم که ناشی از تسلیحات هسته‌ای متعلق به اسرائیل و موقعیت انحصاری آن در منطقه است. بهترین و پایداترین وضعیت ثبات در منطقه با توجه به وجود تهدیدات تسلیحات هسته‌ای زمانی خواهد بود که همه بازیگران سیاسی در منطقه بر ایجاد یک خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای تاکید و پافشاری کنند.

چنین پیشنهادی طی سال‌های سال نیز مطرح شده، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد که زمان مناسبی برای دولت‌های منطقه و حتی خارج از منطقه است که چنین طرحی را در راستای «دیپلماسی ترمیمی» دنبال کنند. در عین حال در صورت حمایت بازیگرانی از جمله آمریکا، روسیه و چین و همچنین قطعنامه حمایتی شورای امنیت و یا مجمع عمومی سازمان ملل متحد، این ابتکارات شانس و احتمال بیشتری برای موفقیت خواهند داشت.

انتهای پیام/