به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ، بیابان به مناطق دارای اقلیم خشک و فراخشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۱۵۰ میلی متر و درصد پوشش گیاهی چند ساله آن کمتر از ده درصد است، اطلاق می‌شود. بارش کم، دامنه نوسان دمای شدید، دمای بالا و تبخیر زیاد و پوشش گیاهی بسیار فقیر و پراکنده از ویژگی‌های بیابان است.
از این رو بیابان زایی بعد از دو چالش، تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین، به عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی محسوب می‌شود، این در حالی است که استان خراسان جنوبی دومین استان بیابانی کشور است و با قرار گرفتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخایر آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم و میزان پوشش گیاهی اندک است.
این استان بخش عظیمی از بیابان‌های کشور را در خود جای داده است و به دلیل خشکسالی‌های ۲۰ سال اخیر روز به روز به وسعت بیابان‌های آن اضافه می‌شود ، به گونه‌ای که برخی از کارشناسان معتقدند اگر روند خشکسالی در استان تا سال‌های آینده ادامه داشته باشد چیزی به عنوان مرتع وجود نخواهد داشت، کما اینکه هم اکنون نیز کاهش علوفه مرتعی نشان از خشک شدن مراتع دارد و نیازمند توجه ویژه مسئولان به حوزه بیابان است.
افزایش عرصه‌های بیابانی در روستا‌ها
حسینی یکی از دامداران بیرجندی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند با بیان اینکه عرصه‌های بیابانی در روستا‌ها سال به سال افزایش می‌یابد گفت: مراتع اطراف روستا به دلیل چرای زیادی دام‌ها نیز به حالت خاکی درآمده و پوشش گیاهی آن‌ها از بین رفته است.
وی با بیان اینکه روستاییان نیازمند حمایت‌های مسئولان هستند، افزود: مسئولان باید از پیشرفت بیابان در این مناطق جلوگیری کنند.
حسینی با اشاره به اینکه دامداران و کشاورزان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند، گفت: اگر روند به همین شرایط باشد، امیدی برای زندگی در روستا‌ها باقی نمی‌ماند.
از خطر گسترش بیابان‌ها تا نابودی دام‌ها در روستا‌ها
یکی دیگر از اهالی روستا در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند بیان کرد: خشکسالی‌های چند ساله تاثیر نامطلوبی بر مراتع گذاشته است.
محمد بهدانی پور با بیان اینکه بسیاری از مراتع خالی از علوفه شده اند، اظهار کرد: باید برای تامین علوفه دام‌ها در برخی از روستا‌ها تمهیداتی لحاظ شود.
وی با اشاره به اینکه طی چند سال گذشته بسیاری از روستاییان به دلیل خشکسالی‌های زیاد به شهر‌ها مهاجرت کرده اند ادامه داد: اگر شرایط پیش رو به همین روند باشد، بقیه روستاییان نیز راه مهاجرت را در پیش خواهند گرفت.
بهدانی پور با بیان اینکه طی سال جاری بارش باران‌های خوبی بودیم، افزود: به دلیل تشنگی چند ساله زمین، این میزان آب نیز تغییر چندانی در روند رویش علوفه نداشت.
وقتی خشکسالی به مهاجرت دامن می‌زند
یکی دیگر از روستاییان هم در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند اظهار کرد: طی سال گذشته به دلیل کمبود علوفه و بیابانی بودن این مناطق، دام هایم را به شهرستان سربیشه انتقال دادم.
محمد براتی ادامه داد: در شرایط کنونی با توجه به کاهش نزولات و خشک شدن بسیاری از قنات‌ها و عرصه ها، زندگی بر دامداران روستایی سخت شده است.
وی بیان کرد: دستگاه‌های ذیربط باید تمهیداتی در راستای تامین علوفه و آب شرب دام برای روستاییان بیاندیشند.
براتی خواستار اعطای تسهیلات برای تهیه آذوقه دام شد و افزود: در شرایط پیش رو نمی‌توان گوسفندان را در صحرا نگهداری کرد.
عاقبت به خیری خراسان جنوبی در گرو بیابان زدایی
نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند گفت: این استان 15 میلیون و 79 هزار و 717 هکتار حـدود ۹ (نه) درصـد از مساحت کشـور را به خود اختصـاص داده است که مساحتی معـادل 14 میلیون و 562 هزار و 950 هکتار را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد.
وی افزود: خراسان جنوبی با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخائر منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و میزان پوشش گیاهی اندک است.
نصرآبادی ادامه داد: این شرایط موجب گردیده که از کل عرصه‌های طبیعی استان ۳۶ درصد را عرصه‌های بیابانی و ۵۰ درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می‌دهد به بیانی دیگر استان خراسان جنوبی با 12 میلیون و 989 هزار و 284 هکتار اراضی بیابانی و مراتع کم تراکم بیابانی، دومین استان بیابانی کشور می‌باشد که با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی ۸۶ درصد مساحت استان را شامل می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی از جمله پیامد‌های افزایش بیابان را از بین رفتن توان زیست محیطی و اقتصادی اراضی، تشدید فرسایش بادی، افزایش گرد و غبارها و طوفان های گرد و غبار، نابودی پوشش گیاهی مراتع و تبدیل این مناطق به اراضی بیابانی، کاهش کیفیت و کمیت آب‌های سطحی زیرزمینی، کاهش حاصلخیزی خاک عنوان کرد.
وی ادامه داد: این عوامل تشدید فقر در مناطق خشک و بیابانی و همچنین افزایش بیکاری و مهاجرت در مناطق بیابانی را به دنبال دارد.
نصرآبادی با اشاره به اینکه مهمترین دلایل افزایش بیابان در استان خراسان جنوبی مربوط به محدودیت های طبیعی و عوامل انسانی است گفت: عوامل انسانی شامل بهره برداری بیش از حد ازسفره‌های آب زیرزمینی، بیلان منفی آب دشت‌ها و در نتیجه آفت سطح سفره و یا شور شدن آب‌های زیر زمینی، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی همچنین شخم در جهت شیب، بوته کنی، تخریب و تبدیل غیراصولی مراتع به کاربری‌های متفاوت از جمله کشاورزی، عدم تعادل بین تعداد دام و ظرفیت مراتع و بهره برداری بیش از ظرفیت مراتع را از دیگر عوامل انسانی عنوان کرد.
وی گفت: فعالیت‌های بیابانزدایی این استان عمدتاً در قالب پروژه‌های شاخص نهالکاری و مدیریت روان آب‌های سطحی و احداث بادشکن زنده و غیر زنده در مناطق خاص انجام می‌شود که، عملیات نهالکاری در اراضی با شیب کم و پوشش گیاهی فقیرتر و عملیات احداث هلالی آبگیر در عرصه‌های با شیب بیشتر از (۲۰-۸) درصد انجام می‌شود.
نصرآبادی اظهار کرد: تاکنون 174 هزار و 773 هکتار عملیات بیولوژیک بیابان زدایی در عرصه‌های بیابانی استان اجرا شده است.
با وجود وضعیت خشکسالی و بحرانی بیابان های خراسان جنوبی همه افراد باید به عوامل انسانی که باعث نابودی مراتع یا کاهش آن می شود توجه داشته باشند و از سوی دیگر با انجام طرح های بیابانزدایی از سوی مسئولین از افزایش بیابان و مخاطرات آن در زیستگاه حیوانی جلوگیری کنیم.
گزارش از اکبرآبادی
انتهای پیام/س
