به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، سیریسنا رئیس جمهوری سریلانکا در سفر اخیر خود به کشورمان علاوه بر امضای یادادشت تفاهم های مختلف در حوزه های فرهنگی، استاندار و اقتصادی، با رهبر معظم انقلاب  نیز دیدار کرد.

رهبر انقلاب در این دیدار فرمودند: کشورهای آسیایی باید هرچه بیشتر با یکدیگر کار و همکاری کنند، زیرا این همکاری‌ها موجب تقویت آن‌ها خواهد شد. همچنین رهبر انقلاب پیشرفت‌های علمی، فنی و تحقیقاتی ایران را زمینه‌ای مناسب برای گسترش همکاری‌های دو کشور دانستند. همکاری های منطقه ای مدتهاست که از جانب رهبر انقلاب به عنوان یکی از مولفه های  مهم در سیاست خارجی و اقتصادی کشور مورد توجه قرار گرفته است، به این بهانه نگاهی به امکان تعامل  میان ایران و کشورهای منطقه  شرق آسیا با برجام یا بدون برجام می اندازیم. 

شرق آسیا، با فردایی چشم نواز برای اقتصاد

گسترش تعامل اقتصادی با کشورهای آسیایی، چشم اندازی است که در سالهای اخیر با اعمال تحریم از سوی غرب نظر بسیاری از کارشناسان  و حتی مسئولان  را به خود جلب کرده است. شرق و جنوب شرق آسیا پتانسیل بالایی را در حوزه اقتصادی از دهه 80 به بعد به خود اختصاص داده‌است، خیز بلند کشورهایی همچون کره جنوبی، سنگاپور، تایوان، هنگ کنگ و حتی مالزی و فلیپین  موجب شده آسیا در اقتصاد جهان جایگاه مشخص خود را پیدا کند، در این میان  ژاپن و چین نیز  به عنوان رقیب قدرتمند اقتصادی در مقابل انحصار غرب پس از پایان جنگ سرد  ظهور پیدا کرده اند، به طوریکه باید گفت جنوب شرق آسیا نقطه تلاقی جنگ  اقتصادی آمریکا با پکن است. چین در دهه های اخیر به سرعت مرزهای اقتصادی را در گوشه کنار جهان در نوردیده  و تلاش کرده است پاهای آمریکا را در مرزهایش به بند بکشد. در این میان وجود پیمان‌های منطقه ای  یکی از ویژگی های بارز رشد و توسعه اقتصادی زنجیره ای در جنوب و شرق آسیا است.

برای مثال  ده کشور عضو اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن) در مجموع دارای 650 میلیون جمعیت و 2.5 تریلیون دلار تولید ناخالص ملی بوده و از این لحاظ ششمین جمعیت بزرگ اقتصادی دنیا را تشکیل می دهند. اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا دارای اهداف آموزشی، امنیتی و اقتصادی است و با امضای موافقت نامه ایجاد منطقه آزاد تجاری بین آ.سه.آن و پکن از سال 2016 این اتحادیه سومین شریک اقتصادی چین به شمار می رود و علاوه بر این کشور آمریکا، کانادا، روسیه، اتحادیه اروپا و ژاپن، کره جنوبی، هند، استرالیا و زلاندنو شریک گفت و گو با آسه آن هستند.

اقتصادهای نوظهور در شرق و جنوب شرق این منطقه اکنون 25 درصد از تجارت جهانی و 21 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده است که این رقم ها در سال 1958 به ترتیب 10 و 5.8 درصد بود. عملکرد مستحکم اقتصادهای نوظهور شرق آسیا در این سال ها به رغم کاهش رشد اقتصادی قابل ملاحظه کشورهای صنعتی از زمان بروز بحران مالی جهانی کاملا مشهود بوده است.

کلید توسعه چشم بادامی ها 

تمرکز عمده بر صادرات  از ویژگی های بارز اقتصاد کشورهای آسیایی است، به طوریکه سین یونگ پارک' مدیر همکاری های درون منطقه ای مرکز تحقیقات اقتصادی بانک توسعه آسیا با انتشار مقاله ای در شبکه خبر آسیا با ارائه مستنداتی نوشت: اقتصادهای نوظهور شرق آسیا، در دهه های اخیر توانسته با سیاست ها و گام های مستحکم در عرصه صادرات قدرت گیرد. وی اتکای بالای اقتصاد کشورهای این منطقه به صادرات به ویژه تنوع بخشیدن به این بخش  را بسیار حائز اهمیت دانست، اما درعین حال تاکید کرد: صادرات در این کشورها بر پایه قرارداد های اقتصادی میان کشورهای منطقه و کشورهای صنعتی مانند جی 3؛ آمریکا، ژاپن ، اتحادیه در مسیر خود قرار گرفته است. این قرارداد زیربنای 29 درصد از صادرات کشورهای شرق آسیا در سال 2015 بوده است.

در واقع متکی نبودن به یک کالا برای صادرات و تنوع بخشیدن  و هدف قرار دادن صادرات انواع کالا به کشورهای مختلف سبب شد تا آنها از شوک های اقتصادی در بازار جهانی و منطقه ای نسبت به تک کالا مصون بمانند. از سوی دیگر همگرایی منطقه ای میان کشورهای آسیایی برای تبادل کالا و تجارت ، روند رشد اقتصادی این کشورها را تضمین بیشتری کرد. به طور مثال اکنون 30 درصد صادرات چین به کشورهای منطقه انجام می شود و پکن به عنوان پایگاه اصلی تولید منطقه ، در مرکز رشد صنعت درون منطقه ای قرار دارد، به طوریکه اژدهای زرد  در حال حاضر به مرکز اصلی واردات کالاهای اولیه در منطقه تبدیل شده و پس از ایجاد فرآوری آنها را به عنوان کالاهای سرمایه ای و واسطه ای دوباره صادر می کند.

از دلایل اصلی رشد اقتصادی گسترده کشورهای شرق آسیا در طول سال های اخیر، ایجاد زنجیره های تولید منطقه‌ای و استفاده از ظرفیت های تجارت با کشورهای همسایه بوده است. در همین راستا یوکن هوآنگ نماینده سابق چین در بانک جهانی معتقد است: «آنچه که موجب شده کشورهای شرق آسیا بتوانند برای چند دهه اقتصادی قدرتمند داشته باشند، ایجاد شبکه ای از زنجیره تولید و افزایش روحیه همکاری در تولید محصولات در بین این کشورها بوده است.»

ایران تامین کننده انرژی و قدرت برای شرق آسیا 

 با توجه به مطالبی که ذکر شد باید گفت همکاری در آسیا به امری متداول بدل شده است، به طوریکه وجود سازمان های منطقه ای مختلف  در آسیا مانند همکاری های شانگهای، آپک و آ سه آن بیانگر تاییدی بر این مدعاست و هم تکمیلی اقتصادی کاتالیزوری مهم در این زمینه محسوب می شود. ویژگی هایی هم چون نیروی کار ارزان ، بازدهی سریع سرمایه به دلیل وجود امنیت اقتصادی، تخصصی شدن بازارها و منطقه ای شدن تولیدات  غول های اقتصادی، کم هزینه بودن تولید، و ... موجب شده است، جنوب شرق آسیا مقصد ایده آلی برای سرمایه گذاران و شرکت های چند ملیتی بدل شود. از آنجاییکه کشور ما در برهه کنونی  نیازمند تنوع‌بخشی در مناطق اقتصادی خود است، آسیا می تواند گزینه مناسبی برای پیشبرد این هدف باشد. از بین بردن انحصار در حوزه اقتصادی و توسعه شبکه ارتباطی کشور به سمت شرق آسیا می تواند اقتصاد کشور را در برابر تحریم ها تا حدودی مصون نگه دارد و روابط اقتصادی کشور را بدون هر اغماضی سیاسی هموار  کند.

از طرفی دیگر شرق آسیا به دو نوع نیاز اساسی احتیاج دارد؛ تامین انرژی برای تداوم توسعه  اقتصادی و دسترسی به مناطقی که در چرخه قدرت جهانی دارای اهمیت ژئوپلتیکی است. ایران  علاوه بر اینکه  ذخایر عظیم انرژی را دربرگرفته‌ در استراتژیک ترین نقطه جهان نیز واقع شده است.  از آنجاییکه عمده تمرکز کشورهای این منطقه صادرات است و این امر بدین معناست که مواد اولیه در اقتصاد این منطقه حکم اکسیر را دارد. ایران با صادرات نفت خود می تواند یک وابستگی متقابل و متقارن را با شرق آسیا داشته باشد، همچنین دولتها برای تکمیل دست یابی به قدرت جهانی نیازمند حضور در مناطقی هستند که به لحاظ ژئوپلیتیکی دارای اهمیت فراوان هستند.

در این میان چین به عنوان کشوری که  به لحاظ اقتصادی آمریکا را به چالش کشیده است و برای تکمیل فرآیند چرخه قدرت خود نیازمند قدرت سیاسی نیز هست، حضور و ایجاد یک پایگاه مناسب در مناطقی که دارای چنین اهمیتی هستند، اولویت سیاست خارجی پکن را تشکیل می دهد. البته این موضوع بدین معنا نیست که ایران طعمه محسوب شود بلکه حاکی از این مسئله است که کشورما اگر در مسیر توسعه روابط با شرق آسیا گام بردارد می تواند یک زنجیره مستحکم اقتصادی را با آنها شکل دهد. 

سخن آخر

اکنون کشور ما نیاز به تنوع  در حوزه های اقتصادی  دارد و می تواند با نیاز سنجی مناطق مختلف  را برای حضور اقتصادی هدفگذاری کند تا با برجام یا بدون برجام چرخ های اقتصاد کشور برای توسعه روز افزون بچرخد. لذا حضور در قاره آسیا، آفریقا و منطقه آمریکای لاتین بستر مهمی را برای اقتصاد کشور فراهم می کند تا اقتصاد مقاومتی این بار  ردای تجارت و اقتصاد بین الملل  را بر تن  کند. از آنجاییکه رهبر انقلاب در فرمایشاتشان اقتصاد مقاومتی را مسیری برای مصون ماندن کشور از آسیب تحریم‌ها می دانند تنوع بخشی همان پاد زهری است که پاشنه آشیل کشور را  التیام می بخشد و موجب می شود جاده یک طرف تجارت برای ایران چند بانده شود.

انتهای پیام/