امیرکبیر بانی فرهنگ نوین ایران

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند؛ در درازای تاریخ چند هزارساله ایران مردان بزرگ و تاریخ سازی ظهور کردند و تاثیر زیادی بر روزگار خود به جای گذاشتند.یکی از این شخصیت های بزرگ سیاسی و اجتماعی تاریخ ایران ، میرزا تقی خان فراهانی ملقب به امیر کبیر است.مردی که سایه بزرگ خود را بر ایران دوره قاجار و عصر ناصری و روابط با دو قدرت بزرگ آن دوران یعنی روسیه و بریتانیا برجای گذاشت.

امیر کبیر حدود سال های 1210 تا 1214 هجری قمری در یکی از روستاهای ناحیه فراهان زاده شد.او دوران کودکی را همراه با پدرش در دستگاه قائم مقام فراهانی گذراند.

از همان ابتدا ذوق فطری و هوش خدادادی خود را به اطرافیان نشان داد و سپس وارد مشاغل دولتی شد. در حدود 30 سالگی در بخش اداری دستگاه عباس میرزا نایب السلطنه خدمت می کرد و سپس به دستور قائم مقام، سمت لشگرنویسی و منشی گری داشت و به تدریج با ابراز توانایی در امور سیاسی، در چندین سفر سیاسی خارجی هیات نمایندگان ایران حاضر بود.

امیرکبیر دوبار به همراه شاهزادگان قاجار،مامور مذاکره با تزار روسیه شد. همچنین با حضور در دو ماموریت سیاسی مهم و تاریخی در جریان اختلافات مرزی ایران و عثمانی ، موضع ایران را نسبت به دشمن دیرینه قدرت بخشید.

سیاست داخلی امیر کبیر؛اجرای اصلاحات سیاسی، اجتماعی ،نظامی و مالی

امیرکبیر پس از به سلطنت رساندن ناصرالدین شاه، به مقام صدارت اعظم شاه قاجار نائل گردید.

عمده سیاست داخلی امیر کبیر در آغاز ، براندازی نفوذ بی رویه درباریان و نزدیکان شاه و اجرای اصلاحات فراگیر در زمینه سیاست، اقتصاد،علوم ، فرهنگ و ارتش و... بود.

به گفته مدرس رشته تاریخ ایران در دانشگاه پیام نور بیرجند: تدابیر سیاسی امیرکبیر در آن دوران خاص از تاریخ سیاسی ایران ، بی سابقه بود.اقدامات او برای بسیاری ناخوشایند بود و به همین سبب به سرعت دشمنان بسیاری پیدا کرد.

حسین غضایری افزود : در واقع در کنار فعالیت های سازنده علمی و نظامی، عمده اقدامات او در امور داخلی شامل ، حذف نفوذ شاهزادگان و نزدیکان دودمان قاجار در امور دولتی بود. خیانت و رشوه بگیری بسیاری از درباریان قاجار، پیوسته یکی از عوامل ضعف داخلی و خارجی دولت در مقابل رقبا بود.

دیپلماسی خارجی و سیاسی موازنه منفی

سیاست خارجه امیر شامل برقراری روابط دوستانه متقابل با دولت های خارجی ، حذف نتایج مخرب ناشی از عقد قراردادهای تحمیلی به ایران و اصلاح وضع نابسامان سفارتخانه های ایران و جلوگیری از نفوذ خارجی به ویژه روسیه و بریتانیا در امور داخلی ایران بود .

امیرکبیر حتی برای تضعیف قدرت و نفوذ روس و انگلیس در ایران، در صدد جلب نظر فرانسه و آمریکا نسبت به ایران برآمد و قراردادهایی در این زمینه منعقد کرد.

اصلاحات امیر کبیر در شئون مملکتی با اراده ای قوی

امیر کبیر در جریان 3 سال صدارت ، سعی زیادی در اجرای اصلاحات همه جانبه در تمام شئون مملکتی داشت.ولی عوامل بسیاری سد راه او بودند.

مدرس دانشگاه گفت: درباریان و اطرافیان شاه و روسیه و انگلستان علاقه ای به اصلاحات نداشتند؛ چرا که موقعیت آن ها را به مخاطره می انداخت.در واقع آن ها بقای همان تشکیلات فاسد را از لحاظ منافع شخصی و سیاسی لازم میشمردند. ولی امیر کبیر با اراده قوی و بدون تزلزل دست به اصلاحات همه جانبه در امور کشوری و لشکری زد.

غضایری افزود:امیر کبیر در آغاز صدارت خود افزون بر مشکلات سیاسی و شورش های داخلی ، با خزانه تهی و ضعف مالی کشور نیز مواجه بود که برای بهبود این وضعیت اصلاحات مالی از اولین اقدامات او بود.

وی اظهار کرد:او مالیات های عقب افتاده را وصول و کلیه مستمری های نابجا را از بودجه حذف نمود.همچنین هزینه های دربار و شخص ناصرالدین شاه را نیز کاهش داد و در اندک زمانی بین درآمدها و هزینه های کشور توازن برقرار کرد.

وی تصریح کرد:امیر کبیر برای اجرای اصلاحات نظامی اقدام بهبرقرار کردن جیره و مواجب معین برای افسران و سربازان، ساخت کارخانه اسلحه سازی(قورخانه)، تهیه اونیفرم یکدست برای سربازان از پارچه وطنی ، تهذیب اخلاق سربازان ، نشر کتب نظامی و بنای عمارت توپخانه در تهران و چندین سربازخانه نمود.

از دیگر اصلاحات وی در ساختار حکومتی زمان وی گسترش علوم و فرهنگ بود، امیرکبیر بانی فرهنگ نوین ایران بود. چاپ روزنامه وقایع اتفاقیه ، تاسیس مدرسه دارالفنون ، انتشار کتب فنی و بهداشتی، اعزام محصلین به اروپا و استخدام معلمان اروپایی، از جمله ماندگارترین خدمات فرهنگی او به ایران بود.

این تنها گوشه کوچکی از اقدامات و آثار بزرگ میرزا تقی خان فراهانی امیر کبیر بود.خدماتی که سرانجام موجبات خلع او از صدارت عظمی و شوربختانه در پایان به قتل و شهادت او منجر گردید.

قتل امیرکبیر در روز 20 دی 1230 خورشیدی در حمام فین کاشان

مدرس دانشگاه پیام نور بیرجند گفت: هنگامی که کارشکنی های دشمنان داخلی و خارجی امیر کبیر نتوانست سد راه اقدامات و اصلاحات امیر شود ، آنها بیش از پیش موقعیت خود را متزلزل دیدند و در نهایت با دخالت مستقیم مادر شاه و نمایندگان روسیه و انگلیس، چاره را در برکناری امیر از قدرت و نهایتا قتل او دانستند. تاریخ قتل امیرکبیر روز 20 دی 1230 خورشیدی بود که در حمام فین کاشان به وقوع پیوست.

غضایری در پایان چنین نتیجه گیری کرد : امیر کبیر در دوره ای ظهور کرد که دربار ، دولت و پادشاه قاجار شدیدا تحت نفوذ درباریان سودجو و دولت های استعماری روسیه و بریتانیا قرار داشتند.نمایندگان و سفرای دول خارجی در تمام امور داخلی دولت ایران مداخله می کردند.ولی امیرکبیر با قدرت و صلابت تا حد زیادی مانع دست اندازی آن ها در امور مملکتی شد.

در تاریخ ایران بسیار بودند از این گونه مردان بزرگ که ناجوانمردانه با دسیسه دشمنان مورد غضب سلاطین عصر خود قرار گرفتند.بزرگانی چون برادران جوینی ، خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی و قائم مقام فراهانی که پیش از امیر کبیر، با وجود سال ها خدمتگزاری ، در نتیجه بدخواهی معاندان از میان برداشته شدند. با این وجود یاد و آثار و نتایج اقدامات و نوآوری های آن ها ، تا به امروز ماندگار است.

انتهای پیام/ی