فلز اروپایی که در ایران «زر» می‌شود
بروجرد پایتخت ایرانی «ورشو» است،جایی خیلی دورتر از پایتخت لهستان،ولی با رنگ و بوی فلزی اروپایی که برای خودش اینجا مکتبی ناب ساخته است.
به گزارشگروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، نقش‌ها آرام‌آرام روی کاسه مسی خودش را نشان می‌دهد، هر بار که کار نقش‌بندی یک‌طرف تمام می‌شود دایره کاسه را می‌چرخاند و نوبت را به ربع بعدی می‌دهد، ساعت‌ها زمان می‌برد تا نقش‌ها دست‌به‌دست هم دهند و اتحاد و پیامشان یکدست شود.
کنار دست مرد قلم‌زن سینی «ورشو» با نقش و نگارهای اسلیمی خودش و زیبایی‌هایش را به رخ می‌کشد، معلوم است به‌تازگی نگاشتن گل و برگ‌ها روی سینی تمام‌شده و قرار است پشت ویترین از مشتری‌ها دلبری کند، حکایت مس و ورشو و مرد قلم‌زن، روایت تاریخ هنرمندی مردمان این دیار است.
مرد قلم‌زن لبخند روی لبش پاک نمی‌شود، با تمرکزی عجیب خط می‌کشد و ربط می‌دهد، وسط کارش حرف نمی‌زند، می‌خواهد جمله بگوید از حال و هوای قلم‌زنی اجازه می‌گیرد و به هوای بحثمان می‌پیوندد؛ می‌گوید: اینجا صحنه کوچکی از زیبایی‌های صنایع‌دستی پایتخت «ورشو» است.
انحصاری‌ترین صنایع‌دستی
لرستان را دیار تکنیکی‌ترین صنایع‌دستی ایران نامیده‌اند، جایی که رنگارنگی این هنر و صنعت جاذبه‌های زیادی خلق کرده است.
کارشناسان امر معتقدند که جغرافیایی متنوع لرستان و زیست‌بوم این استان در تنوع نقوش و صنایع‌دستی آن نقش بسزایی داشته به‌طوری‌که کار هنرمندان بروجردی روی فلز ورشو از انحصاری‌ترین صنایع‌دستی کشور محسوب می‌شود.
هنرمندان دیار بروجرد با استفاده از فن چکش‌کاری و خم‌کاری با وسایل ساده و همچنین نیروی بازوی خود، به خلق آثار فلزی بسیار زیبایی از ورقهای ورشویی می‌پردازند که ازجمله آن می‌توان به ظروف غذاخوری، سماور، سینی، قندان، چایدان، گلاب‌پاش و ... اشاره کرد.
راسته مسگرهای بازار بروجرد هنوز نفس می‌کشد و شهرت قلم‌زن‌های حرفه‌ای این دیار همچنان پایدار است تا این هنرمندی نه‌فقط در خاطرات که در زندگی روزمره مردمان این دیار جایش را حفظ کند.
پایتخت «ورشو»
هرچند که به‌رغم حیات مسگری، ورشو سازی این روزها به دلایل مختلف رونق سال‌های دورش را ندارد ولی هنوز این صنعت نفس می‌کشد تا دوستداران میراث این دیار را دلگرم کند.
قدیمی‌های بازار تاریخی بروجرد می‌گویند که صنعت ورشو سازی درگذشته‌های نه‌چندان دور در شهر بروجرد رونق فراوانی داشته و بخش وسیعی از بازار قدیمی این شهر را به خود اختصاص می‌داده است.
گستردگی این هنر درگذشته‌های هنرمندی این دیار به‌گونه‌ای بوده که نام بروجرد و ورشو باهم آمیخته‌شده است.
پیش‌ترها این فلز به‌صورت ورق از کشور آلمان و لهستان به ایران وارد می‌شده است و با داشتن جلا و مقاومت طولانی در مقابل پوسیدگی، آن را «ژرمن سیلور» نیز اطلاق می‌کردند.
بااین‌حال این روزها و سال‌ها به خاطر عدم تولید و واردات این فلز دیگر رونق این صنعت به‌مانند سال‌های گذشته‌اش نیست، هرچند که همچنان ظروف کهنه آب می‌شوند تا دستمایه آفرینش هنری دیگری شود و همین هم نشان می‌دهد که ورشو هنوز اینجا نفس می‌کشد و میدان‌داری می‌کند.
امید به فصلی جدید
علاءالدین بروجردی نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی در این رابطه بر ضرورت احیای صنایع‌دستی فراموش‌شده این شهرستان و تقویت هنر - صنعت ورشو تأکید دارد.
وی معتقد است که برخی صنایع‌دستی بروجرد درگذشته از رونق خوبی برخوردار بوده‌اند ولی امروز فراموش‌شده‌اند تا امیدوار باشد که همت متولیان چاره‌ساز رونق دوباره این داشته‌های هنری شود.
بروجردی برای اوج گرفتن دوباره هنر – صنع ورشو راهکار هم ارائه می‌دهد تا بگوید: امروز با کمک برخی اساتید آلیاژ ورشو در داخل کشور تولید می‌شود و هنرمندان می‌توانند از این طریق مواد اولیه صنعت ورشو سازی را در دسترس داشته باشند.
این نماینده بروجرد ورود مواد اولیه صنعت ورشو را موجب شکل‌گیری فصل جدیدی در تولید ورشو و خلق آثار فاخر در این زمینه می‌داند.
بروجردی همچنین خواستار رونق آموزش‌ها و انتقال نسل به نسل این هنرمندی می‌شود و می‌گوید: فنی و حرفه‌ای باید در کنار دیگر دستگاه‌های متولی برای احیاء صنایع‌دستی فراموش‌شده بروجرد همکاری کند تا بتوان اشتیاق نسل جدید برای تولید صنایع‌دستی را افزایش داد.
خانه ورشو پا نگرفت
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که رونق بازار ورشو و تقویت آموزش نسل جوان و تازه‌نفس یک روی سکه نیازهای پایتخت ورشو ایران است، روی دیگر این سکه ضرورت معرفی داشته‌های این شهر تاریخی در حوزه صنایع‌دستی به‌ویژه ورشو است.
اما اقدامات انجام‌شده در این زمینه هرچند نویدبخش بوده ولی همچنان جای کار دارد و گام‌های زیادی باقی ست که برداشتن آن همت می‌طلبد و دغدغه می‌خواهد.
پیش‌ازاین سرپرست سابق میراث فرهنگی لرستان از برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی خانه ورشو در بروجرد خبر داده بود که عمر مدیریتش به تحقق این وعده قد نداد تا وعده‌اش تبدیل به مطالبه‌ای از مدیرکل جدید میراث فرهنگی شود.
موزه ورشو در موزه وعده‌ها
اما حکایت وعده‌ها در این زمینه تنها به خانه ورشو مربوط نمی‌شود، موزه ورشو هم حکایت جداگانه‌ای دارد تا همچنان عمارت تاریخی بیرجندی چشم‌به‌راه پا گرفتن این موزه باقی بماند.
چهار سال پیش بود که اولین زمزمه‌ها برای ایجاد موزه ورشو به گوش رسید، زمزمه‌هایی که بعد از تبدیل به حرف و وعده شدن راهی موزه‌های وعده‌های مسئولان شد.
در این راستا عمارت بیرجندی بروجرد با فضایی زیبا و معماری حیرت‌انگیز با توجه به وعده مسئولان میراث فرهنگی استان قرار بود تبدیل به نخستین موزه ورشو ایران شود تا هم از ظرفیت این خانه تاریخی استفاده‌شده و هم هنر - صنعت زیبای ورشو و قلم‌زنی‌های ظریف هنرمندان بروجردی بر روی این فلز به گردشگران و مسافران معرفی شود.
به همین منظور مسئولان میراث فرهنگی بروجرد خانه تاریخی بیرجندی را برای احداث اولین موزه تخصصی ورشو ایران معرفی کردند و مرمت‌ها برای آغاز به کار خانه‌ای با کاربری فرهنگی شروع شد
در همان زمان توافقی میان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد و شهرداری این شهر منعقد و مقرر شد که این موزه تا پایان سال ۹۱ به بهره‌برداری برسد تا در معرض دید مسافران نوروزی قرار گیرد، وعده‌ای که نه‌تنها به نوروز ۹۲ نرسید که همچنان معطل روزی نو باقی‌مانده که عملیاتی شدن را به خود ببیند.
وعده مرکز تولید ورشو
روزشمار وعده‌های مسئولان برای ورشو هرروزش ماجرایی دارد، بعد از وعده‌های پا نگرفته خانه و موزه ورشو همین سال گذشته بود که معاون سابق صنایع‌دستی لرستان از ایجاد مرکز تولید ورشو با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی خبر داده بود.
محمدرضا امانی گفته بود: در بحث ورشو به‌عنوان یکی از صنایع‌دستی دارای شهرت لرستان تیمی اعلام آمادگی کرده تا درزمینهٔ راه‌اندازی مرکز تولید ورشو و فلز موردنیاز این صنعت سرمایه‌گذاری کند.
با همه این وعده‌ها پایتخت ورشو ایران کاروکاسبی‌اش را به امید خوش قولی مسئولان تعطیل نکرده و به همت استادکاران این هنر- صنعت همچنان ورشو در میان صنایع‌دستی لرستان و بروجرد میدان‌داری می‌کند.
عرضه دست‌ساخته‌های هنرمندان این دیار در نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی بروجرد نمودی از این تلاش‌هاست تا هنر قلم‌زنی و مسگری و ورشو سازی همچنان علاقه‌مندان خود را از جای‌جای دنیا به بروجرد بکشاند.
نمایشگاهی از داشته‌ها
حجت اله یاراحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع گردشگری بروجرد می‌گوید: با راه‌اندازی نمایشگاه صنایع‌دستی این امکان به هنرمندان داده‌شده که به‌طور متمرکز به تولید صنایع‌دستی اقدام کرده و هنرمندی خود را نیز در معرض دید علاقه‌مندان بگذارند.
وی اضافه می‌کند: این نمایشگاه در قالب ۲۰ غرفه شامل معرق‌کاری، منبت‌کاری، جاجیم‌بافی، کار با شیشه، ورشو سازی و... ایجادشده است.
دورهم بودن هنرمندان در این نمایشگاه از دیگر نکات جالب‌توجه است، موضوعی که یارمحمدی می‌گوید بستری‌شده تا دسترسی هرکدام از هنرمندان برای استفاده از خدمات یکدیگر فراهم شود و شاهد مثال ربط دادن قلم‌زن‌ها به ورشو سازان و مسگرها است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد می‌گوید: متمرکز شدن صنایع‌دستی در این نمایشگاه می‌تواند در ارتقاء و احیاء برخی صنایع فراموش‌شده کمک کند و از سوی دیگر این نمایشگاه مرکزی است برای عرضه هر چه‌بهتر صنایع‌دستی به دیگر مناطق کشور و حتی دنیا تا برای هنرمندان هم منبع درآمدزایی باشد.
زیبایی تام و تمام
راهروهای نمایشگاه دائمی را قدم زده‌ایم و وقتی به خودمان می‌آییم که دوباره روبروی ویترین مغازه مرد قلم‌زن ایستاده‌ایم، سینی ورشو براق‌شده توی ویترین به مشتریان چشمک می‌زند و کار قلم‌زنی کاسه مسی هم به نیمه رسیده است.
مرد قلم‌زن با مشتری حرف می‌زند و انگار حرف سینی ورشو و گل و برگ‌هایش است که حالا هنوز ساعتی نیست پشت ویترین مانده و خاطرخواه پیداکرده است.
گردشگری که به هوای دیدار زیبایی هنرمندی مردمان این دیار آمده به بهانه سینی ورشو از رازهای سینه این هنر- صنعت می‌پرسد و مرد قلم‌زن با آب‌وتاب تعریف می‌کند.
مرد قلم‌زن دشتِ اول هنرمندی امروزش را شکر می‌کند و به دخل مغازه می‌سپارد، می‌گوید: گردشگران زیادی به عشق ورشو اینجا می‌آیند و دلشان می‌خواهد از این هنرمندی توشه ببرند.
همین‌طور که حرف می‌زند چشمم مرد گردشگر را می‌پاید، کمی آن طرف تر جلوی ویترین مغازه دیگری محو تماشای ظروف مسی و ورشو شده است؛ شاید اینجا تنهایی جایی است که می‌شود دقایقی در یکی از زیباترین مکاتب فلزکاری غرق شد؛ آخر پایتخت ورشو خانه و موزه و مرکز تولید دیگری ندارد؛ تماشا کن! که همین فرصت هم غنیمت است.
منبع: مهر
انتهای پیام/
