به گزارش خبرنگار سیاست خارجی با شگاه خبرنگاران، وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) به همراه "کاترین اشتون" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سوم آذر 1392 (24 نوامبر 2013) در شهر ژنو در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران به توافقی تحت عنوان "برنامه اقدام مشترک" (توافق ژنو) دست یافتند و این توافقنامه در 30 دی ماه 92 وارد مرحله اجرا شد و از آن پس گفتگوها درباره راه‌حل جامع هسته‌ای تا کنون ادامه دارد.

مذاکرات ایران و 1+5 وارد مرحله حساسی شده است و طرفین هر کدام با انجام یک سری اقدامات نشان داده‌اند که برای رسیدن به به یک توافق جامع تا چه حد مصمم هستند بنابراین بر آن شدیم تا  در یک گفتگوی تفصیلی با "حسن بهشتی‌پور" کارشناس مسائل هسته‌ای به بررسی مذاکرات هسته‌ای کشورمان بپردازیم.

متن گفتگو به شرح زیر است:

*باشگاه خبرنگاران:به نظر شما شرط برقراری توازن در توافق نهایی چیست؟

برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای باید توافق‌هایی که صورت می‌گیرد متوازن باشد، به این معنا که آنچه دو طرف قرار است بر آن متعهد باشند، هم گن باشد و این هم وزن بودن جای تفسیر پذیری بسیار دارد.  
 
برای درک این توازن باید یک روندی طی شده و اقداماتی صورت گیرد که در اینجا به چند مورد اشاره می‌کنیم؛ در این زمینه ایران باید مجموعه اقداماتی را برای اطمینان طرف غربی از در کار نبودن بمب هسته‌ای انجام دهد و طرف مقابل نیز مجموعه اقداماتی را در مورد تحریم‌ها صورت دهد تا همکاری‌های جدید بین ایران و آن‌ها در زمینه تولید صلح آمیز انرژی هسته‌ای شکل بگیرد و شروط ایران که به عنوان خط قرمز مطرح شده از جمله در گردش بودن چرخه کامل سوخت هسته‌ای باید مورد توجه قرار گیرد.
 
چرخه سوخت هسته ای شامل فرآیندهای مختلفی است که منجر به تبدیل سنگ معدن اورانیوم به سوخت مورد استفاده در نیروگاه های هسته ای می شود.مجموعه این مراحل، چرخه سوخت هسته ای نام گرفته است.

مراحل چرخه سوخت هسته ای عبارتند از:

اکتشاف، استخراج، آسیاب کردن، تبدیل کردن، غنی سازی، ساخت میله های سوخت و مدیریت سوخت هسته ای در قلب رآکتور. آخرین مرحله مربوط هم مدیریت پسماندهای راکتور است.

 این موضوع که  تعداد سانتریفیوژهای ما چه قدر است و این که تجهیزات ما به طور مثال پلکانی افزایش پیدا کند، موضوعاتی است که قابل مذاکره است.
 

باشگاه خبرنگاران:آیا تاکید وزرای خارجه ایران و آمریکا برای دستیابی به توافق تا فرودین سال آتی محقق خواهد شد؟

 این موضوع مطرح شده است اما با توجه به مطرح شدن این خواسته باید ببینم که تا 10 اسفند روند مذاکرات چگونه پیش خواهد رفت و چگونه در موضوع فنی و حقوقی به توافق خواهند رسید و پس از آن باید در مورد ترتیبات اجرایی آن باید جلساتی برگزار شود و در رابطه با آینده اراک، راکتور تهران رایزنی‌های لازم صورت بگیرد.  
 
اما مسئله مطرح شده در زمینه توافق هسته‌ای تنها اظهارات رسانه‌ای بوده و آن چیزی که قطعی است تاریخ 10 اسفند و توافق دو طرف بر طرح مشترک است.  
 

باشگاه خبرنگاران:خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی مدعی شد که وزیر خارجه ایران به آمریکا هشدار داده است که عدم رسیدن به توافق هسته‌ای احتمالاً حکایت از مرگ سیاسی دولت "حسن روحانی" رئیس‌جمهور ایران دارد، نظر شما درباره این فضا سازی‌های رسانه‌ای چیست؟
 
 این اظهارات عملیات روانی است و متاسفانه در رسانه‌های داخلی نیز برخی با جناح‌گرایی و باندبازی برای تضعیف دولت کنونی این خبرها را باز نشر می‌دهند، به طور مثال رویترز با همکاری صهیونیست‌ها خبری را منتشر می‌کند و در داخل به دلیل جناح گرایی و یا نادانی دست به باز نشر آن می‌زنند و در توجیه آن می‌گویند؛ ما می‌خواهیم اطلاع رسانی کنیم!. طبق نص صحیح آیه قرآن؛ اگر یک فاسق خبری را برای شما نقل کرد آیا شما باید آن را نشر دهید؟
 
شما که سابقه رویترز را می‌دانید و با عملیات روانی صهیونیست‌ها آشنا هستید که با تمام امکانات در تلاش هستند تا مانع از توافق هسته‌ای ایران شوند بنابراین چرا دست به انتشار این اخبار می‌زنید، رویترز روزانه این همه خبر منتشر می‌کند چرا آنها با چنین تاکیدی به گوش مردم نمی‌رسد ؟

این خبر به این معنی خواهد بود که دولت حاضر است برای منافع خودش از منافع ملی ایران بگذرد، اما واقعیت این است که هیئت مذاکره کننده با تمام وجود مقاومت کرده و در برابر زیاده خواهی آمریکا می‌ایستد، ما نباید دشمن را اشتباه بگیریم و به جای این که بر آمریکا فشار بیاوریم به دولت خودمان فشار وارد کنیم چرا که این در زمین دشمن بازی کردن است.
 
یعنی آنها یک صحنه بازی را تعریف کرده و ما در ادامه آن، بازی کنیم و باید توجه داشت هیچ دیپلمات ناشی دست به چنین اظهاراتی نمی‌زند چه برسد به این که آقای ظریف یک دیپلمات حرفه‌ای هستند.  
 
اخیرا نیز بحثی مطرح شده بود در رابطه با موضوع جایگزینی آقای خوش‌رو به جای آقای ابوطالبی به عنوان نماینده دائمی ایران در سازمان ملل که آمریکایی‌ها با این موضوع مخالفت کردند و پس از این که ایران یک سال تلاش کرد تا از نظر حقوقی به نتیجه برسد دیدیم که تنها زمان دارد از دست می‌رود و در این زمینه ما داریم ضرر می‌کنیم چون نیاز داریم یک نماینده از طرف ایران در آنجا حضور داشته باشد بنابراین از حمید ابوطالبی صرف نظر شد و آقای خوشرو را معرفی کردند اما می‌بینیم در داخل می‌گویند شما هویت ایرانی را بی‌اعتبار کردید و این در حالی است که این آمریکا بود که باعث شد ابوطالبی نتواند وارد سازمان ملل شود و باید به آمریکا حمله شود.

 
باشگاه خبرنگاران:بازگشت ایران به پیش از توافق ژنو در صورت عدم حسن نیت طرف غربی را به طور کامل توضیح دهید، به طور مثال تاسیسات و فعالیت هسته‌ای ایران چه خواهد شد؟

بنده به عنوان یک تحلیلگر هسته‌ای می‌گویم که تصور این که به گذشته بازگردیم وجود ندارد اما می‌توان آن را به عنوان یک فرض در نظرگرفت و باید به آن درصد تحقق بدهیم.
 
طرفین باید از طریق مذاکره به راه حل برسند و ما برای این مذاکره می‌کنیم که حق خود را بگیریم نه این که مذاکره کنیم برای سازش و این استراتژی ایران است که شرایطی وجود داشته باشد تا ایران بدون تحریم با دنیا تعامل کند.

بدبختی ما این است که اطلاعات در ایران به غلط منتشر می‌شود، راکتور اراک همچنان آب سنگین بوده چرا که فرایند آب سنگین بسیار مهم است.

 این راکتورها را فرزندان ایران در سال 2003 ساخته و طراحی کرده‌اند اما بهره‌برداری از آن هنوز آغاز نشده است، نکته قابل توجه این است که ایران این راکتور را تبدیل به آب سبک نکرده بلکه جان و قلب راکتور تنها با آب سبک کار می‌کند و قلب راکتور جایی است که در پسماند هسته‌ای آن مقداری پلوتونیوم می‌ماند که این مقدار پلوتونیوم در آب سبک کمتر است همه این‌ها در شرایطی است که راکتور افتتاح شود.

 به طور مثال اگر در سال در آب سنگین 10 کیلو پلوتیونیوم باقی بماند در آب سبک این مقدار به یک کیلو خواهد رسید و این اعداد حدودی است، حال این سوال مطرح می‌شود که چرا ایران آب سنگین می‌خواهد؟ دلیل آن، این است در فرآیند آب سنگین بی‌نیاز از غنی‌سازی اورانیوم می‌شویم یعنی می‌توانیم بدون غنی‌سازی مستقیما رادیو ایزوتوپه دارویی و غیره که در تولیدات مورد نیاز است را بسازیم.

 این موضوع که ایران موافقت کرده آب سنگین اراک را به آب سبک تبدیل کند یعنی ایران پذیرفته قلب راکتور را به گونه‌ای طراحی کند که با آب سبک کار کند تا در این قسمت پلوتونیوم کمتری داشته باشیم یعنی قلب راکتور با آب سبک کارمی‌کند و به آن اورانیوم غنی شده تزریق می‌شود بنابراین ماهیت آب سنگین اراک همچنان آب سنگین می‌ماند و به این موضوع می‌بالیم که راکتور اراک طراحی دانشمندان ایرانی است که در شرایط تحریم توانستند آن را بسازند.

نگرانی غرب برای پلوتونیوم برای این است که از این ماده برای ساخت بمب استفاده می‌شود، یعنی بمب هسته‌ای خیلی راحت‌تر از پلوتونیوم ساخته می‌شود، به طور مثال با 10 تن اورانیوم 235 ، 5 درصد غنی سازی  برای ساخت یک بمب کافی است در حالی که با پلوتونیوم 17 کیلویی می‌توان یک بمب درست کرد و این تنها بهانه آنها است.  
 
 از باز پروری پلوتونیوم می‌توان بمب درست کرد نکته قابل توجه این است که ایران حتی دستگاه بازپروری پلوتونیوم را ندارد چرا که نمی‌خواهد از آن استفاده نظامی کند و هدفش هم به دست آوردن پلوتونیوم نیست بنابراین قرار است پسماند سوخت قلب راکتور  به گونه‌ای باشد که مقدار پلوتونیوم آن به اندازه آب سبک باشد.

 آمریکایی‌ها ابتدا این موضوع را نمی‌پذیرفتند و می‌گفتند امکان ندارد یک تاسیسات بتواند قلب راکتورش با آب سبک کار کند و خودش آب سنگین، اما دانشمندان ایرانی این مهم را ثابت کردند که این کار شدنی است که در نهایت آن‌ها قبول کردند البته این موضوع هنوز نهایی نشده است، این در حالی است که طبق توافق ژنو می‌گوییم یا ما راجع به همه چیز به توافق می‌رسیم و یا راجع به هیچ چیز توافق نخواهیم کرد که این به نفع هر دو طرف خواهد بود.  

 
باشگاه خبرنگاران: به نظر شما توافق خوب از نظر ایران و آمریکا چیست در این خصوص مقایسه بفرمایید.
 
 توافق خوب برای ایران توافقی است که چرخه کامل سوخت هسته‌ای را داشته باشد و تاسیساتش به کار خود ادامه دهند که این شامل غنی‌سازی اورانیوم نیز می‌شود اما اینکه درصد غنی‌سازی به چه حدی باشد و یا  پلکانی باشد نیز قابل مذاکره خواهد بود.

باید توجه داشت ما غنی سازی را به صورت صنعتی می‌خواهیم اما این را می‌توانیم با توجه به منابع محدودی که داریم  پلکانی به دست آوریم به طور مثال اگر بخواهیم از غنی سازی 5 درصد استفاده کنیم تا سال 2021 روسیه قرار است (مناقصه آن در سال 1995 برگزار شده بود) آن را تامین کند، اما این که سطح غنی‌سازی‌مان چه قدر خواهد بود و صنعتی شدن آن چگونه شکل خواهد گرفت موضوعاتی است که قابل مذاکره است.
 
این نکته قابل توجه است که وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور کشورمان هرگز باور نکردند که ما با آمریکا دوست شده‌ایم بلکه در تلاشند تا بهانه‌ها را از دشمن بگیرند چرا که  امروز صحنه جنگ دیپلماتیک است که ایران محکم بر آن ایستاده و راه عاقلانه این است که با تدبیر مقام معظم رهبری تیم هسته‌ای مجموعه اقداماتی را صورت دهد که بهانه از دست دشمن گرفته شود حتی اگر پیروز نشدیم باز هم پیروز هستیم چرا که به دنیا ثابت می‌شود ما همه اقداماتی را که لازم بود انجام دادیم و این آن‌ها هستند که رسوا شده و عامل شکست هستند.
 
نکته دیگر آن که اقتصاد مقاومتی طرح تکمیلی مذاکرات هسته‌ای است تا دشمن را به تجدیدنظر وادار کند و آن‌ها بفهمند که سیاست تحریم کاراییش را از دست داده است.

 
باشگاه خبرنگاران:چرا با وجود نرمش و انعطاف طرف ایرانی در قالب توقف غنی‌سازی در فردو اکسید و خنثی سازی توقف فعالیت تکمیلی راکتور آب سنگین اراک طرف غربی همچنان نرمشی از خود نشان نمی‌دهد؟
 
ما اکنون به اندازه کافی غنی سازی 20 درصد داریم که حداقل تا 4 سال آینده نیاز ما را برآورده می‌کند و این تاکتیکی بوده که اگر این روند را ادامه می‌دادیم ذخایر افزایش پیدا می‌کرد هم چنین باید به این موضوع توجه داشت که رقیق سازی 20 درصد به 5 درصد به معنای از بین بردن آن نیست درست است که برای آن انرژی‌هایی هزینه شده تا آن 20 درصد به دست آید اما رقیق سازی و  اکسید شدن به معنای از بین بردن نیست.

 اکسید کردن یعنی آماده کردن برای استفاده در صفحه سوخت بنابراین اقداماتی را که انجام دادیم در راستای جلب اعتماد طرف مقابل است و ما هزینه‌های داخلی را نابود نکردیم و دستاوردها را از بین نبردیم.

برخی می‌گویند طرف غربی در مقابل اقدامات ایران هیچ کاری نکرده است که در جواب باید گفت؛ بله با آن چیزهایی که ما می‌خواهیم اقدامات آنها فاصله زیادی دارد ولی نمی‌توان با توجه به مقایسه شرایط کنونی و گذشته بگوییم آن‌ها هیچ کاری نکردند به طور مثال ما اکنون می‌توانیم نفت را به فروش برسانیم در حالی که در گذشته آن‌ها روندی را برای ما درست کرده بودند که در هر ماه 200 هزار بشکه کمتر می‌فروختیم تا طی یک دوره شش ماهه صادرات ما را به صفر رسانده شود.

عده‌ای بر این باورند که این‌ها دستاوردی نیست و ما فقط جلوی یک سیاست اشتباه را گرفتیم که باید گفت همین جلوگیری نیز خود یک دستاورد است.
 
در بحث بلوکه بودن دارایی‌های ما در خارج از کشور، طبق توافق ژنو بیش از 7 میلیارد دلار را  توانستیم باز گردانیم که باز هم در این رابطه شنیدیم که برخی گفتند این پول خودمان بوده باز گشته است اما با یک مثال ساده می‌توان موضوع را روشن کرد اگر حساب شخصی یک فرد در بانکی به ناحق بلوکه شود و زمانی که بتوانیم مقداری از این پول را آزاد کنیم باید پرسید آیا این یک دستاورد محسوب نمی‌شود؟

همچنین آن‌ها دیگر پس از وضع تحریم‌ها سرفصل جدیدی را به آن اضافه نکردند، در این رابطه نیز برخی می‌گویند افراد جدیدی به این لیست اضافه شده است که باید بگوییم؛ درست، این موضوع با روح توافق در تعارض است اما نه در متن توافق بنابراین توانستیم تحریم‌ها را محدود کرده و بین دشمنان اختلاف بیندازیم چرا که در گذشته دشمنان ما متحد و یکپارچه بودند.
 
اختلافات میان آمریکا و رژیم صهیونیستی جنگ زرگری نبوده و واقعی است هم چنین شاهد اختلافات دیگری میان اروپا و آمریکا فرانسه و آلمان به وجود آمده هستیم که همگی دستاورد ژنو محسوب می‌شود.
 
برخی دیگر نیز معتقدند که تحریم‌های مربوط به فلزات گرانبها لغو نشده! که در جواب باید گفت این مهم اکنون صورت گرفته است از طرف دیگر پتروشیمی ما مشمول تحریم بود که اکنون به راحتی می‌توان در این زمینه صادرات را ترتیب داد و آمارهای آن موجود است هم چنین در رابطه با قطعات اتوموبیل از تحریم در آمدیم کو این قطعات اکنون وارد می‌شود.

 در زمینه دارو نیز با اینکه تحریم نبودیم اما برای انتقال پول آن مشکل داشتیم که اکنون سه بانک برای آن مشخص شده که می‌توانیم از طریق آن این انتقال پول را انجام دهیم البته تاکید می‌کنم که این ها نسبت به مطالبات ما چیز کمی است.
 
این روند محکوم به شکست نیست چرا که هر دو طرف نیازمند توافق هستند و این صهیونیستی‌ها هستند که با تمام امکانات رسانه‌ای و دیپلماتیکی وارد این جنگ شدند تا دو طرف به نتیجه نرسند و ما باید هوشمندانه این فعالیت‌ها را خنثی کنیم.  

باشگاه خبرنگاران:آیا اختلاف میان سنا و دولت آمریکا را یک بازی سیاسی ارزیابی می‌کنید یا این که فکر می‌کنید مسئله چیز دیگری است؟

اختلاف میان دولت و سنای آمریکا بسیار جدی است اما دولت ایالات متحده در تلاش است با زرنگی از این موضوع بهره‌برداری سیاسی کند بنابراین هوشمندانه‌ترین راه کاری است که مجلس شورای اسلامی انجام داده و آن ابلاغ طرحی به دولت مبنی بر اینکه که اگر مذاکره به نتیجه نرسد طبق آن طرح، ایران اقداماتی را صورت خواهد داد که این را می‌توان نوعی جواب در مقابل تحرکات سنا دانست.

بنابراین جنگ میان اروپا و سنا زرگری نیست و دلیل آن وجود لابی قدرتمندی صهیونیستی در سنا است، از طرف دیگر اظهارات اوباما مبنی براینکه؛ "مطلوب من این است که کل پیچ و مهره‌های تجهیزات هسته‌ای ایران جمع شود اما این نمی‌شود و نمی‌توانیم" را می توان اعترافی از سوی آن‌ها تلقی کرد بنابراین آن‌ها راهی جز مذاکره نخواهند داشت.

باشگاه خبرنگاران:با توجه به این که در این روزها شاهد طرح شکسته شدن حق وتوی اوباما توسط کنگره هستیم، چگونگی این امر را توضیح دهید؟

دو سوم کنگره آمریکا می‌تواند وتوی رئیس‌جمهور را لغو کند و کنگره یعنی مجموع مجلس نمایندگان و سنا که سنا 100  و مجلس نمایندگان 435 کرسی دارد که مجموعا می‌شود 535 کرسی که از این 535 نماینده باید دو سوم آن‌ها رای بدهند تا وتوی رئیس‌جمهور لغو شود.

 اما اکنون می‌بینیم تعداد نمایندگان جمهوری خواه برای لغو وتو کافی نیست برای همین باید دمکرات‌هایی باشند تا به این موضوع رای دهند و اگر این امر صورت بگیرد کنگره در انزوا قرار خواهد گرفت چرا که نه کاخ سفید از آن حمایت خواهد کرد و نه اتحادیه اروپا که متحد آمریکایی‌هاست. 

باشگاه خبرنگاران:نقش میانجی‌گران هسته‌ای همچون عمان در مذاکرات هسته‌ای چیست؟

عمان یک نقش در شورای همکاری خلیج فارس دارد تا برای آن‌ها توضیح دهد هسته‌ای شدن ایران تهدیدی برای خلیج فارس نیست بلکه به امنیت منطقه کمک خواهد کرد چون این موضوع جنبه نظامی ندارد از طرف دیگر عمان روابط خوبی با انگلیس و آمریکا دارد و می‌تواند از این رابطه خوبش برای کاهش اختلافات استفاده کند.

اگر آنها بتوانند به پرونده هسته‌ای ایران کمک کنند برای پرستیژ بین‌المللیشان نوعی اعتبار خواهد بود.
 

باشگاه خبرنگاران:در طول این چند دور مذاکرات شاهد حضور برخی سیاستمدارانی هستیم که مرتبط با مذاکرات هسته‌ای کشورمان نیستند از جمله حضور وزیر خارجه عربستان در وین 8 ، فکر می‌کنید تا چه حد حضور این افراد می‌تواند در مذاکرات تاثیر گذار باشد؟

این موضوع یک پارادوکس تحلیلی درون خود دارد، برخی افراد در داخل می‌گویند عربستان یک کشور وابسته به آمریکاست و به نوعی هیچ کاره است اما در وین 8 دیدیم که همین افراد تاکید کردند که این عربستان بود که در مذاکرات تاثیر منفی برجای گذاشت.  
 
اگر عربستان یک متغیر وابسته است بنابراین نمی‌تواند در این موضوع نقش متغیر تاثیرگذار را ایفا کند و با یک ضد و بند با آمریکا بتوانند کل وین 8 را به هوا بفرستد! بنابراین این کار تنها بزرگ کردن عربستان است و ما نباید این کشور را نه بزرگ کنیم و نه کوچک اما نمی‌شود منکر این شد که عربستان نگران قدرت گرفتن ایران در منطقه است.

 بنابراین این گونه نیست در حالی که 6 وزیر خارجه مطرح دنیا با ایران در حال مذاکره هستند عربستان بیاید و مذاکرات را  بر هم زند و رفتن سعود الفیصل به وین برای اطلاع از نقطه نظرات جان‌کری بود.
 

باشگاه خبرنگاران:مذاکرات هسته‌ای با 1+5 در موازات با مذاکرات با آژانس انرژی اتمی دنبال می‌شود تاثیر این دو مهم را بر یکدیگر چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آمانو اخیرا موضع‌گیری علیه ایران داشت که نشان از تحت فشار قرار گرفتن وی برای بیان چنین اظهاراتی است، مذاکرات ایران و آژانس در چارچوب توافقاتی طی می‌شود که به آن قراردادها مدالیته می‌گویند ایران هرگونه همکاری را با آژانس به عمل آورده است که می‌توان به اجرای توافق‌های 6 ، 5 ، 7 بندی اشاره کرد که که در گزارش‌های آمانو مهر تایید آن را می‌بینیم.

 اکنون یک توافق شش بندی دیگری به امضا رسیده که ایران به 4 سوال آن پاسخ داده و دو سوال دیگر که در اصل توضیح بیشتر خواستن در رابطه با مسائل قبلی است، در دستور بررسی از سوی ایران قرار دارد.
 
 آمانو از ایران انتظار دارد تا جزییات بیشتری را در اختیار آن‌ها قرار دهد و مذاکرات با آژانس در این محدوده است و به لحاظ محتوایی هیچ ربطی به 1+5 ندارد اما این دو  مذاکرات قطعا بر یکدیگر تاثیرگذار خواهند بود.

گفتگو از هدیه آقاپور

انتهای پیام/