آنهایی که در رسانه دستی دارند و خاک تحریریه خورده اند بارها اشتباهات و ایرادهای سهوی را در چاپ و انتشار خبر تجربه کرده اند.

از جمله این اتفاقات رایج، استفاده از تصویر اشتباه در اخبار است که معمولا با درج توضیح و اصلاح عکس از سوی رسانه به مخاطب اعلام می شود. روز گذشته نیز پیرو اعلام فرمانده ناجا مبنی بر تصویرنگاری متهم پرونده اسید پاشی اصفهان، تصویری اشتباه در خبر خبرگزاری مهر منتشر شد که متعلق به دکتر علی جلالی مدرس بین المللی و عضو هیات مدیره انجمن علمی استاندارد ایران بود که بعد از مطلع شدن از اشتباه رخ داده، عکس دکتر جلالی از خبر مذکور حذف شد. اما در این میان آنچه که قابل تامل است موج سواری رسانه های فارسی زبان بیگانه و بنگاه‌های شایعه پراکنی غربی است. استراتژی این رسانه ها از ابتدای ماجرای اسید پاشی در اصفهان، فراگیرنشان دادن پدیده اسیدپاشی در ایران، ناامن نشان دادن فضای جامعه، تضعیف جایگاه پلیس و ناتوان نشان دادن نهادهای انتظامی و امنیتی و القای ارتباط حادثه اسیدپاشی‌ها با بدحجابی بود.

بعد از این بود که صدای آمریکا، بی‌بی‌سی فارسی، دویچه وله و همپالگی‌های آن‌ها بلافاصله پاس برخی رسانه ها را دریافت کرده و در اقدامی هماهنگ، صفحات ویژه‌ای برای پوشش اخبار ضد و نقیض اسیدپاشی‌های اصفهان و مرتبط کردن این موضوع با فریضه امر به معروف و حجاب اختصاص دادند.

در این میان همزمانی فاجعه اسید پاشی و بررسی طرح فریضه امر به معروف و نهی از منکر در مجلس شورای اسلامی (زمان بررسی این طرح از ماه ها قبل در مجلس شورای اسلامی مشخص و معین شده بود) تبدیل به فرصتی استثنایی برای رسانه‌های ضد انقلاب و حمله آن‌ها به فریضه حجاب و امر به معروف و نهی از منکر شد.  هر چند این رسانه‌ها  بخاطر تب و تاب روزهای نخست و حساسیت افکار عمومی نسبت به این ماجرا توانستند با اخبار و گزارشهای غیرمستند و همچنین پخش این اخبار در فضای مجازی به ناامن جلوه دادن جامعه دامن بزنند اما در ادامه مشخص شد که گزارشها و اخبار آنها پایه و اساسی ندارد و تنها با محور گسترش شایعه، بزرگنمایی و حاشیه سازی منتشر می شود.

کار این شبکه ها به جایی رسید که ماجراهای اسیدپاشی را تا شهرهای دیگر نیز کشاندند و از هرجای تاریخ که می توانستند شاهدی برای گسترش اسیدپاشی در جامعه دست و پا کردند.

در این میان خبرگزاری مهر در واکنش به این حادثه بر خلاف گروهی از رسانه ها که با ساده لوحی تمام هر آنچه را که می شنوند، بدون اطمینان از درستی  و صحت آن انتشار می دهند و یا رسانه هایی که دروغ گویی علیه نظام را یکی از وظایف خویش می دانند و بر طبل کذب خویش می کوبند به مسئولیت اجتماعی خود عمل کرد و با درک صحیح از واقعیتها، ضرورت توجه به امنیت روانی جامعه و با توجه به اصول حرفه ای رسانه، بدون اینکه حساسیت‌های دینی و مذهبی شهروندان را به چالش بکشد با مشی همیشگی اعتدال خود اقدام به پوشش خبری و تبیین ابعاد مختلف این ماجرا کرد.

از آن جمله می توان به انتشار گزارشهای با عناوینی همچون آسیب شناسی شایعه پراکنی در حادثه اسیدپاشی اصفهان و مهمترین انگیزه‌های اسید پاشی در ایران اشاره کرد.

ماجرای انتشار عکس

اما ماجرای انتشار عکس خبر تصویر نگاری متهم احتمالی اسیدپاشی انجام شد چگونه اتفاق اقتاد؟ همزمان با تنظیم خبر چهره‌نگاری متهم اسیدپاشی که توسط فرمانده نیروی انتظامی اعلام شد تصویری بدون نام و نشان برای خبرگزاری مهر ارسال شد که در پی اشتباه سهوی در دستگاه فکس(خروج همزمان با اخبار مربوط به حوادث)  گمان برده شد متعلق به فردی است که در چهره نگاری‌ها مضنون به اسیدپاشی شناخته شده است. از این رو تصویر فرد مذکور با عنوان متهم احتمالی اسیدپاشی در کنار خبر منتشر شد. اما کمتر از ۳۰ دقیقه ، عکس از خروجی خبرگزاری حذف شد. ساعاتی بعد با مشخص شدن هویت فرد مذکور، مشخص شد تصویراز سوی دفتر وی برای استفاده در خبر«طرح ساده تاس برنده جایزه پوستر روز جهانی استاندارد سال ۲۰۱۴» فکس شده که در مقدمه آن همانند دیگر خبرهای این انجمن، جمله « ۲۲ مهر مصادف با ۱۴اکتبر که روز جهانی استاندارد نامگذاری شده است.. » به چشم می خورد.

از این رو توضیح خبرگزاری مهر نیز بر روی خروجی این رسانه قرار گرفت. با این حال باز هم این رسانه‌های زنجیره‌ای در اقدامی غیرحرفه ای، ناشیانه و در ادامه سناریویی که برای این ماجرا نوشته‌اند در تحلیل ها و تفسیرهای مضحک و همیشگی شروع به سخن پراکنی درباره لایه های پنهان و پیچیده این اتفاق کردند!!

در این هیاهو اصل موضوع، یعنی یک اتفاق سهوی در کار رسانه به بوته فراموشی سپرده و موضوع تازه‌ای پیش کشیده شد. موضوعی که آشکارا حکایت از یک سناریو داشت. با بررسی اخبار و تیترهای جهت‌دار و مغرضانه زنجیره‌ای‌ این رسانه ها درواکنش به این موضوع به راحتی می توان قضاوت کرد که اطلاع‌رسانی هدف آنهاست یا دروغ‌پراکنی‌، وحشت‌افزایی، تخریب و تشویش اذهان عمومی؟ اگر بنا به انچه که این رسانه‌ها می‌گویند انتشار عکس شخصی با کراوات با هدف منحرف کردن ذهن افکار عمومی انجام شده چگونه ممکن است فردی به عنوان عامل اسید پاشی معرفی شود که با یک جستجوی ساده حتی در سایت گوگل می توان به بیوگرافی وی پی برد؟

در این باره سایت رادیو زمانه نوشت: «ترسیم چهره احتمالی متهم اسیدپاشی با کراوات در حالی است که پیش‌تر احتمال مرتبط بودن این حوادث با گروه‌های فشار و امر به معروف و نهی از منکر به طور گسترده مطرح شده بود.»

همچنین تارنمای ضد انقلابی روزآنلاین نوشت: «انتشار این عکس ابتدا این گونه تفسیر شد که با توجه به اظهارات قبلی برخی مقامات مبنی بر انتساب این حملات به خارج از کشور و افراد مخالف نظام، درصدد معرفی فردی غیرمذهبی به عنوان متهم اصلی هستند. برخی هم ایراد گرفتند که وقتی قربانیان عنوان می‌کنند فرد اسیدپاش کاسکت به سر داشته و نتوانسته‌اند چهره او را به خوبی ببینند، چگونه تصویری به این واضحی، آن هم با کت و شلوار و کراوات چهره‌نگاری شده است؟ بازار شوخی و هجو هم در بین کاربران فضای مجازی، گرم بود.»

دکتر جلالی : رسانه های معاند نیت و قصد خیرخواهانه ندارند

دکتر علی جلالی دارای مدرک دکترای مهندسی صنایع و کارشناسی ارشد مهندسی مواد و MBA، سرممیز و مدرس ارشد بین المللی دوره های سرممیزی ثبت IRCA و IEMA، مدیرD.A.S ایران و آسیای میانه با بیش از ۱۸ سال سابقه اجرایی است.

او در گفتگو با خبرنگار مهر، اشتباه رسانه ای انتشارعکس خودش به عنوان متهم احتمالی اسیدپاشی را ناشی از خطای انسانی که در هر رسانه ای امکان وقوع آن وجود دارد می داند و می گوید: اعتقاد دارم بایدتهدیدها را به فرصت تبدیل کرد و علاقه ای ندارم واکنشی به این اتفاق که عمدی نیز نبوده است داشته باشم؛ چرا که فردی علمی هستم و در این قبیل موارد بیشتر بدنبال اجرای اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار آن هستم.

جلالی با اشاره به اینکه نباید در برخورد با این حوادث رفتاری یکسویه داشت بر این نکته  تاکید کرد که خبرگزاری ها باید استانداردهای مدیریتی را هنگامی که چنین اشتباهاتی رخ می دهد لحاظ کنند. سیستم های مدیریتی در خبرگزاری های کشور نیازمند اجرای طرح های اضطراری در حوزه مدیریتی و برنامه های آموزشی برای دست اندرکاران حوزه خبر هستند تا در مواقع مشابه بتوانند بهترین عملکرد را در برخورد با سوء استفاده معاندین داشته باشند.

وی با بیان اینکه بخشی از اتفاق رخ داده قابل جبران و بخش دیگری از آن جبران شدنی نیست اضافه کرد: همه خبرنگاران خطای انسانی دارند و هنگامی که چنین خطاهایی رخ داد باید بدانیم که چه کنیم و با چه اقداماتی از شدت تاثیر منفی آن کم کنیم که خوشبختانه در خبرگزاری مهر پس از وقوع این اتفاق چنین طرحی اجرا شد و از انتشار وسیع تر خبر جلوگیری گردید.

این مدرس ارشد بین المللی با اشاره به اینکه رسانه ها علاقه چندانی به انتشار اخبار علمی از خود نشان نمی دهند چنین حادثه ای را دارای مزایایی برای جامعه علمی دانست و گفت: در گذشته شاهد آن بودیم که به خبرهای علمی در رسانه ها بهای کمی داده می شد و باید مدتها منتظر می ماندیم تا خبری علمی منتشر شود اما حالا با وقوع این اتفاق به نظر می رسد که خبرگزاری ها علاقه بیشتری به انتشار اخبار حوزه علمی از خود نشان دهند! که امیدواریم این آغاز راهی جدید برای انعکاس بیشتر اخبار در این حوزه باشد.

جلالی به بازتاب های انعکاس تصویر وی به عنوان عامل اسید پاشی های اصفهان اشاره کرد و با بیان اینکه بازتاب چندان زیادی به خود او نرسیده است از اینکه یکی از دانشجویانش از منتشر شدن عکسش در شبکه های اجتماعی به عنوان متهم این پرونده خبر داده بود سخن به میان آورد و اظهار داشت: سر کلاس بودم که یکی از شاگردان قدیمی ام  به تلفن همراهم من زنگ زد اما من به دلیل حضور در کلاس تماس وی را رد کردم. وقتی دیدم او همچنان و با اصرار تماس برقرار می کند مجبور شدم با او صحبت کنم و در اینجا بود که متوجه شدم چنین تصویری و خبری در مورد من منتشر شده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر هیچ علاقه ای به گفتگو با رسانه ها به ویژه رسانه های بیگانه که از روز گذشته تاکنون با خبرسازی های وسیع تلاش کردند وجهه کشور و من را تخریب کنند، ندارم چرا که می دانم این رسانه ها صرفا به دنبال سوءاستفاده از این موضوع هستند و هیچ نیت و قصد خیرخواهانه ای در پیگیری آن ندارند.

این استاد دانشگاه با گلایه از رسانه هایی که با وجود تماس او و همکارانش برای حذف این خبر با وی همکاری نکردند وجود بروکراسی اداری را در از دست دادن زمان در برخورد با این مسئله موثر دانست و گفت: وقتی با این سایت ها تماس گرفتیم و به آنها گفتیم که این خبر را حذف کنند مسئولان آنها گفتند که باید نامه رسمی برای آنها ارسال شود که همین موضوع باعث از دست رفتن زمان در جلوگیری از توسعه انتشار این مطلب شد.

جلالی با اشاره به اینکه اسید پاشی در اصفهان و اقدامی که این فرد انجام داده مذموم و نادرست است گفت: باید با چنین فرد خطرناکی در جامعه به شدت و سرعت برخورد شود. خوشبختانه تمامی مسئولان دستور پیگیری سریع این موضوع را صادر و در حال بررسی آن هستند. هر چند که دوست داشتم امروز اسیدپاش واقعی دستگیر شده باشد