به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، مسجد سلطانی (مسجد شاه یا مسجد امام) یکی از مهمترین و زیباترین بناهای تاریخی استان سمنان است که در مرکز شهر سمنان و در خیابان امام خمینی قرار دارد. این مسجد در زمان فتحعلیشاه قاجار و به سرپرستی و مباشرت حاجی سیدحسن حسنی؛ جدّ سادات شریعت پناهی سمنان و استادی صفرعلی معمار ساخته شده است.
این مسجد از جمله بناهای چهار ایوانی به شمار میآید و دارای چهار ورودی در چهار جهت اصلی شمال، جنوب، شرق و غرب میباشد که سردرهای شمالی و شرقی آن با مقرنسهای زیبا تزئین شده است.
در پیشانی درِ شمالی کتیبهای از کاشی لاجوردی وجود دارد که روی آن نوشته شده: «این بنای رفیع به دست حسین ایلیاء اصفهانی کاشیساز و استاد فرجالله معمار سمنانی و به سعی آقای معصومی تعمیر و مرمت شد فی رمضان المبارک ۱۳۶۸ شمسی».
در پایین این کتیبه و زیر مقرنسکاریهای سردرِ مسجد، قطعه سنگ مرمری است که در آن نصف قصیده محمدحسین خان کاشانی متخلص به عندلیب که در تاریخ بنای مسجد و مدح فتحعلی شاه سروده شده و به خط نستعلیق حجاری گردیده، به چشم میخورد.
در بالای درِ جنوبی مسجد بیرون هشتی نصف دیگر همین قصیده روی سنگ مرمری حجاری و نصب شده است. صحن مسجد یک حوض بزرگ و ۴ باغچه دارد و از چهار ایوان آن دو ایوان شرقی و غربی فوقالعاده زیبا و بزرگ میباشند. در گرداگرد و بالای ایوانها سورههایی از قرآن و اسم حضرت خاقان (فتحعلیشاه) و تاریخ بنا نوشته شده است. پشت ایوان غربی مقصورهای عالی است و در دو طرف مقصوره ۴۰ طاق و ۳۰ ستون در وسط و ۵ نیم ستون در هر سمت که جمعاً ۴۰ ستون میشود قرار دارد.
در مقصوره ایوان غربی منبری است از جنس مرمر که ۱۱ پله دارد. بالای مقصوره ایوان غربی، گنبد کوچکی است که با کاشیهای آبی رنگ مزین شده است. در دو طرف ایوان غربی دو منار بنا شده که تا نزدیک ایوان رسیده ولی آن را ناتمام گذاردهاند.
سابقه بنای این دو منار را چنین بیان داشتهاند که شخصی شروع به ساختن دو منار مذکور کرد و از یغمای جندقی شاعر معروف دوره قاجاریه که در سمنان اقامت داشت، درخواست کرد تا شعری در تاریخ بنای آن و مدح بانی بسراید.
یغما که مشخص نیست به چه دلیل نظر مساعد نداشته شعری سرود که سبب شد بانی منار پس از شنیدن آن از خجالت و سرافکندگی بیخبر سمنان را ترک کرد و بدین علت بنای منارههای مسجد شاه سمنان ناتمام ماند و تاکنون نیز به همان وضع مانده است.
این بنای عالی و پرابهت که در وسط شهر واقع شده، شهر سمنان را زینت و اعتباری مخصوص بخشیده است به طوری که هر بیننده باذوقی طراحی، معماری و روح و صفای این مسجد باعظمت را تحسین خواهد نمود.
در گذشته برخی از افراد تازه وارد به خصوص قبل از این که شهر سمنان از نظر شهرسازی مورد توجه قرار گیرد و نسبت به ایجاد خیابانهای زیبا و متعدد فعلی اقدام شود، شهر سمنان را برای این مسجد بسیار عالی و بزرگ به زندان تشبیه کردهاند. ولی یکی از شاعران خوش ذوق و بااستعداد دو بیت شعر در جواب این افراد سروده است:
غلط است آنکــــــــه مسجد سمنـــان یوسفـــــی هست، لیک در زندان
هم محــل خوب و هم مکان مــرغوب یوسفــــی هست دامـــن یعقوب