ناوهای هواپیمابر یکی از معدود کشتی‌هایی هستند که به‌شکلی، هم جنگی و هم لجستیکی محسوب می‌شوند و در حال حاضر حدود 10 کشور جهان دارای این نوع کشتی‌ها هستند. شاید تعداد این ناوها در سطح جهان (اعم از فعال و غیرفعال) به 30 فروند هم نرسد.

آمریکا با در اختیار داشتن 11 فروند ناو هواپیمابر که غالب آنها مربوط به دهه‌های 90 میلادی هستند، در صدر دارندگان این ناوهاست. روسیه، تایلند، فرانسه و انگلیس به‌همراه آمریکا و چند کشور دیگر، از جمله حدود 10 کشوری هستند که تنها دارندگان این ناوها محسوب می‌شوند.

ناو هواپیمابر نیمیتز آمریکا

اصولاً کار ساخت ناوهای هواپیمابر به‌دلیل حجم انبوه تجهیزات به‌کار رفته و تجهیزات فراوانی که باید با خود حمل کنند، سال‌ها به طول می‌انجامد. هم‌اکنون، اینترپرایز، با حدود 50 سال سن، قدیمی‌ترین ناوهواپیمابر جهان است که در نیروی دریایی آمریکا فعال است.

ناوهای هواپیمابر بنا بر وزن، طراحی، امکانات و طول و عرض‌شان، قابلیت‌های متعددی دارند. حمل تعداد زیادی بالگرد و جنگنده، حمل یگان‌های رزمی و مهندسی و تجهیزات دفاعی و پدافندی، وابسته به این مؤلفه‌هاست.

نکته مهم در ساخت ناوهای هواپیمابر که تکنولوژی آن حدود 50 سال پیش توسط آمریکا در ناو اینترپرایز به کار گرفته شد، استفاده از فناوری هسته‌ای برای تأمین سوخت این ناوهاست.

هم اکنون ناو شارل دوگل فرانسه و دو ناو آمریکایی، در مجموع 3 ناوی هستند که پیشران اتمی دارند. ناو شارل دوگل فرانسوی، یکی از معروف‌ترین ناوهای هواپیمابری است که در خود یک نیروگاه اتمی برای تولید سوخت مورد نیاز ناو داشته و از توانایی‌های این ناو، حرکت بدون وقفه آن در سال‌های متمادی است.

ناو هواپیمابر نیمیتز نیز سامانه‌ای پیشران متشکل از دو راکتور اتمی در قلب ناو با خود حمل می‌کند که این دو رآکتور، وظیفه تأمین انرژی مورد نیاز توربین‌های ناو را به‌عهده دارند.

اینترپرایز، قدیمی‌ترین ناو هواپیمابر جهان است

ناوهای هواپیمابر اگرچه از آلیاژ خاصی در بدنه و بخش‌های تحتانی و فوقانی خود بهره برده‌اند اما آسیب‌پذیری‌های زیادی هم دارند، از جمله مهمترین آسیب‌پذیری‌های این ناوها، سرعت نه‌چندان زیاد، بزرگ بودن جثه، حمل تجهیزات فراوان و سنگینی ناو و چندین و چند آسیب‌ دیگر است.

در ناوهایی که با پیشران اتمی فعال هستند، این ناوها آسیب‌پذیری‌های بیشتری دارند از جمله اینکه اگر به این ناوها به‌نحوی حمله شود که بمب یا موشک به رآکتور تأمین کننده انرژی ناو برسد، انفجاری با قدرت بسیار زیاد، ناوهواپیمابر را به‌طور کلی با همه تجهیزاتش نابود خواهد کرد.

ناوهای هواپیمابر معمولاً بیش از 4000 نفر پرسنل و میلیاردها دلار تجهیزات و امکانات با خود حمل می‌کنند که نابودی دفعی آنها باعث تلفات و خسارات سنگینی خواهد شد.

خطر دوم برای این ناوها، سوخت هواپیماهایی است که توسط ناو حمل می‌شود. این ناوها میلیون‌ها لیتر بنزین با خود حمل می‌کنند که این بنزین‌ها، علاوه بر مهمات، رآکتور هسته‌ای و دیگر لوازم، خود به خود خطری جدی برای ناو به حساب می‌آیند.

*** ایران توان ساخت ناو غول‌پیکر دارد؟

جمهوری اسلامی ایران از سال‌ها پیش با ورود به عرصه ساخت ناوچه، ناوشکن و ناوهای غول‌پیکر، در مسیر دستیابی به فناوری ساخت ناوهای غول‌پیکر گام برداشته است.

در عین حال، ساخت کشتی‌های غول‌پیکر اقیانوس‌پیما که استفاده تجاری دارند نیز تجربه بسیار مهم و البته کاربردی در این عرصه است.

هم‌اکنون، ایران 2 کشتی اقیانوس‌پیما با نام‌های "ایران ــ شهرکرد" و "ایران ــ اراک" روی دریا دارد و ناو سوم نیز با نام "ایران ــ کاشان" در حال ساخت است که به‌ گفته مدیرعامل شرکت سازنده سومین اقیانوس‌پیمای ایرانی، پیشرفت فیزیکی این ناو تا دی ماه سال گذشته از مرز 94 درصد عبور کرده است.

نگاهی اجمالی به سازه و امکانات نصب‌شده روی اقیانوس‌پیماهای ایرانی که توسط متخصصان و مهندسان ایرانی در یک مجتمع کشتی‌سازی در بندرعباس ساخته شده‌اند، نشان می‌دهد که ایران زیرساخت‌های لازم برای ساخت ناوهای عظیم‌الجثه از حیث وجود حوضچه‌های بزرگ آبی و حوضچه‌های خشک و توان ساخت سازه اصلی، در کشور وجود دارد.

ناوهای اراک و شهرکرد با 187 متر طول، 7 طبقه سوپر استراکچر، سرعت 21 نات، 22780 اسب بخار قدرت موتور، 30 متر عرض کشتی و چندین و چند مؤلفه دیگر، خود به‌تنهایی زیرساخت‌های یک ناوهواپیمابر را حمل می‌کنند چرا که این کشتی‌ها به‌لحاظ طول و عرض، قدرت و سرعت و چند مؤلفه دیگر، بسیار شبیه ناو هواپیمابر "گاریبالدی" با 180 متر طول و 33 متر عرض و 29 نات سرعت، هستند.

البته میزان سرعت و قدرت موتور ناوهای هواپیمابر، بیشتر از اقیانوس‌پیما یا همان کانتینربرهای غول‌پیکر است ولی در مجموع، اینکه ایران توانسته اقیانوس‌پیمایی بسازد که حجم، قدرت، سرعت و برخی مؤلفه‌های ناوهای هواپیمابر را دارد، نشان از در اختیار داشتن فناوری و زیرساخت‌های لازم برای ساختن یک ناو غول‌پیکر هواپیمابر، دارد.

البته اقیانوس‌پیماهای ایرانی، در قدرت، سرعت، طول و عرض و . . . با برخی ناوهای هواپیمابر دیگر نیز تشابه دارند، به‌طور مثال ناو اسپانیایی "استوریاس" با 196 متر طول، 24 متر عرض، 48 کیلومتر بر ساعت سرعت، از دیگر ناوهای غول‌پیکری است که شاکله اصلی آن بسیار شبیه به اقیانوس‌پیماهای ایرانی است.

7 آذر 92، دریادار سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران از انجام مطالعات و طراحی‌هایی در زمینه ساخت ناوهای هواپیمابر خبر داده بود.

فرمانده نیروی دریایی ارتش گفته بود: "به‌نظر من به‌عنوان فرمانده نیروی دریایی ارتش، ساخت ناو هواپیمابر در شرایط کنونی کشورمان امکان‌پذیر است اما اینکه الآن شروع به ساخت کنیم یا نکنیم به دستور سلسله مراتب بستگی دارد اما مطالعات و طراحی‌هایی وجود داشته و دارد که در همین مرحله باقی مانده و در صورت صدور دستور ساخت ناو هواپیمابر توسط مقامات بالادستی، قابلیت اجرایی شدن دارد".