به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، تناقض در اعلام آمار ایرانیان مقیم خارج چند سالی است که آشکارا به چشم می‌آید و این آمار بسته به منافع افراد و نهادهای داخلی جابه‌جا می‌شود. در مهرماه 1389 تعداد ایرانیان خارج کشور 5 میلیون نفر اعلام شد؛ اعلام این آمار البته در آستانه «همایش بزرگ ایرانیان مقیم خارج» بود و احتمالا منافع اقتصادی در آن دخیل بوده است!

آنچه در طول گذشته شاهد آن بوده‌ایم، تلاش برای اعلام آمار ایرانیان مقیم خارج حتی تا مرز 6 میلیون نفر بوده است و این موضوع در برخی اظهارنظرها به چشم می‌خورد.

علی‌اصغر شعردوست، دبیر اسبق شورایعالی امور ایرانیان خارج از کشور تعداد ایرانیان مقیم خارج را 3 تا 6 میلیون نفر اعلام کرده و دلیل این اختلاف را نبود آمار مشخص دانسته بود. همچنین معاون پشتیبانی و تشریفات شورایعالی ایرانیان خارج از کشور در آبان‌ماه سال 1391 گفته بود: «بیش از 5 میلیون نفر از ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند که حدود 7 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.» وی که امسال با حفظ سمت، به عنوان قائم‌مقام دبیرکل امور ایرانیان خارج از کشور نیز منصوب شد چندماه قبل از این اظهارات، در سخنانی محیرالعقول گفته بود: «براساس آمار، تعداد ایرانیان خارج از کشور تا 8 میلیون نفر ذکر شده است!» (3 خردادماه 91)

حسن قشقاوی، معاون کنسولی وزارت امور خارجه هم سال‌ها قبل سخن از حضور 5 میلیون ایرانی در خارج به میان آورده بود و یکی از معاونان سازمان ثبت‌احوال نیز با اعلام آماری، مدعی وجود سه و نیم میلیون ایرانی فقط در 7 کشور خارجی شده بود.

همچنین مشاور امور بین‌الملل سازمان ثبت‌احوال کشور در آبان‌ماه 1390 گفته بود: «4 تا 6 میلیون ایرانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند.»

اکبر ترکان، مشاور ارشد رئیس‌جمهور هم اخیرا اظهار داشته است: «شورایعالی ایرانیان خارج از کشور موضوع بسیار مهمی است و حدود 4 الی 5 میلیون ایرانی در خارج از کشور حضور دارند.» (تسنیم/ 2 مهرماه 92)

ادعای دبیرکل شورایعالی ایرانیان: دو میلیون ایرانی فقط در آمریکا!

به تازگی نیز سیدجواد قوام شهیدی، دبیرکل شورایعالی ایرانیان خارج از کشور، در اظهاراتی ضمن گلایه از نبود اعتبارات و بودجه کافی برای این شورا گفته است: «من سابقه‌ای ۳۰ ساله در موضوع سیاست خارجی و ایرانیانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند دارم... معتقدیم ۵ میلیون ایرانی خارج از کشور واقعا یک متولی می‌خواهند و تنها وزارت امور خارجه نمی‌تواند در تمامی امور ایرانیان خارج از کشور وارد شود... تا وقتی که به ایرانیان خارج از کشور به عنوان تهدید نگاه کنیم نمی‌توانیم از ظرفیت ۵ میلیون ایرانی مقیم خارج برای ارتباط مناسب با سرزمین مادری استفاده کنیم....» (مهر/ 4 آبان 92) «ایرانیان خارج از کشور حدود 7 درصد از کل جامعه ایرانی را تشکیل می‌دهند و باید متناسب با آن از منابع و سرمایه ایرانی به آنها اختصاص داد... 5 میلیون ایرانی مقیم خارج از کشور دارای نیازها، محدودیت‌ها، فرصت‌ها و چالش‌های گوناگون هستند که باید به ساماندهی امور آنان، وضع سیاست‌های یکپارچه در رابطه با این جمعیت عظیم و تفکیک‌سازی آنها براساس رویکردهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی، تحصیلی و... توجه شود.» (ایسنا/ 4 آذر 92)

موضوع قابل توجه در مصاحبه‌های قوام شهیدی این است که وی هفتم مهرماه امسال در نخستین اظهارات خود پس از انتصاب در این شورا از آمار 4 تا 5 میلیونی ایرانیان خارج از کشور سخن گفته اما کمتر از یک ماه بعد در تمام اظهارات خود فقط و فقط از عدد 5 میلیون استفاده کرده و گاه در یک مصاحبه دو بار بر این عدد تاکید کرده است.

نکته عجیب دیگر اینکه روابط عمومی شورایعالی ایرانیان خارج از کشور با انتشار مصاحبه‌ای در سایت این شورا مدعی اقامت 2 میلیون ایرانی فقط در آمریکا شده و آورده است: «یک چهارم از حدود دو میلیون ایرانی مقیم آمریکا دارای مدرک فوق‌لیسانس و بالاتر هستند که این بالاترین میزان در میان 67 گروه نژادی مقیم این کشور به حساب می‌آید.» (2دی‌ماه 1391)

از سوی دیگر سیدجواد قوام شهیدی دبیرکل این شورا بدون توجه به آمار رسمی نهادهای آمریکایی گفته است: «ما یك جامعه ۲میلیونی‌(!) ایرانی در آمریكا داریم كه برای تردد آسان آنها و ورودشان به كشور نیازمند برقراری رابطه هوایی هستیم.» (کسب و کار/ 12 آذر‌92)

«وطن‌امروز» در 2 ماه اخیر تلاش کرد با اداره گذرنامه، سازمان ثبت‌احوال، وزارت امور خارجه و شورایعالی امور ایرانیان خارج از کشور ارتباط بگیرد و نظر آنها را درباره ابهامات و تناقض‌های موجود جویا شود اما به‌رغم تماس‌های متعدد و ارسال درخواست رسمی برای مصاحبه، موفق به برقراری ارتباط با نهادهای ثبت‌احوال و گذرنامه نشد اما حسن قشقاوی معاون کنسولی وزارت امور خارجه و جعفر جوانبخت از مدیران شورایعالی امور ایرانیان خارج از کشور به درخواست ما پاسخ مثبت دادند. این دو مقام مسؤول تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا از لابه‌لای اطلاعات ناقص موجود، به سوالات ما پاسخ دهند و هرچند اظهارات آنها روزنه امیدی است برای آغاز مباحث کارشناسی اما نتوانستند در سخنانشان جلوی بروز تناقض‌های جدید را بگیرند.

آمار شورایعالی ایرانیان 3 برابر ثبت‌احوال

جعفر جوانبخت، مدیر جوان شورایعالی ایرانیان در حالی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» آمار ایرانیان مقیم آلمان را 500 تا 600 هزار نفر اعلام کرد که سال گذشته معاون سازمان ثبت‌احوال از حضور 210 هزار ایرانی در آلمان خبر داده بود. به عبارتی آمار شورایعالی ایرانیان، 3 برابر آماری است که ثبت‌احوال ارائه داده است. و بررسی آمار اعلام شده از سوی معاون ثبت‌احوال نیز نشان می‌دهد اعداد و ارقام آنها چند برابر واقعیت موجود است!

محسن کرمی، معاون سازمان ثبت‌احوال شهریورماه سال گذشته اعلام کرد: «بیشترین تعداد مهاجران ایرانی با یک میلیون و 400 هزار نفر جمعیت مربوط به کشور آمریکاست.»

این آمار هیچ سنخیت و تناسبی بویژه با آمار رسمی اعلام شده از سوی نهادهای آمریکایی ندارد. حسن قشقاوی، معاون وزیر امور خارجه نهم مهرماه امسال در گفت وگو با سایت «نکات پرس» اظهار داشته است: «از 12 سال قبل ورود ایرانیان خارج از کشور به ایران با رشد خوبی مواجه شده است و اکنون در وضعیت مناسبی از نظر ورود هموطنان به کشور قرار داریم.»

این اظهارات قشقاوی با آمار اعلام شده از سوی نهادهای رسمی آمریکا مطابقت دارد. براساس اعلام نهادهای رسمی آمریکا در سرشماری سال 2000 میلادی 370 هزار ایرانی ساکن این کشور بوده‌اند اما این آمار طی 10سال یعنی تا سال 2010 روند نزولی می‌گیرد و مطابق اعلام رسمی، تعداد ایرانیان مقیم آمریکا به 289 هزار نفر کاهش می‌یابد.

آمار ثبت‌احوال 7 برابر واقعیت موجود!

معاون ثبت‌احوال آمار ایرانیان مقیم آمریکا را یک میلیون و 400 هزار نفر می‌داند اما آمار اعلامی او 5 برابر آمار رسمی نهادهای مسؤول در آمریکاست!

همچنین در حالی که آمار ایرانیان مقیم انگلستان طبق اعلام و سرشماری رسمی سال 2010 حدود 60 هزار نفر اعلام شده اما معاون سازمان ثبت‌احوال آن را 410 هزار نفر اعلام کرده است. یعنی 7 برابر واقعیت موجود! درباره کانادا نیز وضعیت مشابهی در تناقض آمار وجود دارد چرا که تا 2 سال قبل تعداد ایرانیان حاضر در کانادا براساس آمارهای رسمی دولت کانادا کمتر از 100 هزار نفر اعلام شده اما سازمان ثبت‌احوال با جهش 4 برابری، رقم 410 هزار نفر را برای آن اعلام می‌کند.

مطابق اظهارات این مقام دولتی 800 هزار ایرانی ساکن امارات عربی متحده هستند این در حالی است که بیشتر ایرانیان حاضر در امارات مهاجر نیستند و به‌خاطر فعالیت‌های اقتصادی مدام در حال رفت و آمد به ایران و کشورهای دیگر هستند و مقیم و مهاجر به شمار نمی‌آیند. البته در عدد اعلام شده (800 هزار نفر) نیز ابهام وجود دارد و احتمال می‌رود مانند آمار اعلام شده درباره آمریکا، کانادا و انگلیس دارای تناقض‌های اساسی باشد.

بنابراین با یک محاسبه عادی به این نتیجه می‌رسیم که آمار ایرانیان مقیم در 3 کشور آمریکا، کانادا و انگلیس در اظهارات معاون سازمان ثبت‌احوال بیش از یک میلیون و 800 هزار نفر با واقعیت فاصله دارد و اگر تناقض آمار در کشورهای دیگر را هم به آن اضافه کنیم با عدد قابل‌توجهی مواجه خواهیم شد.

در شهریور سال گذشته برخی رسانه‌ها با جمع‌ کردن اعداد اعلام شده از سوی این مدیر دولتی به این نتیجه رسیدند که «حدودا سه و نیم میلیون ایرانی در 7 کشور خارجی اقامت دارند، بنابراین می‌توان گفت حدود 5 میلیون ایرانی مقیم خارج هستند!»

این در حالی است که اگر فقط تناقض یک میلیون و 800 هزار تا 2 میلیونی مربوط به 3 کشور مهاجرپذیر را از این آمار 5/3 میلیون نفری کم کنیم به عدد یک میلیون و 500 هزار ایرانی می‌رسیم که در هفت کشور اصلی مهاجرپذیر حضور دارند!

تناقض در تناقض!

حسن قشقاوی، معاون وزیر امور خارجه درباره مجموع ایرانیان مقیم خارج نظری مشابه نهادهای دیگر دارد. او ابتدا به خبرنگار «وطن‌امروز» می‌گوید 4 میلیون و 500 هزار ایرانی در خارج از کشور به سر می‌برند اما با گذشت چند دقیقه، یک میلیون از آمار خود می‌کاهد و می‌گوید: «بنویسید 3 میلیون و 500 هزار!» وی همچنین سال 89 سخن از حضور 5 میلیون ایرانی در خارج از کشور به میان آورده بود. با این حال برای نخستین بار است که یک مقام رسمی کشور درباره جزئیات آمار ایرانیان مقیم خارج حاضر به مصاحبه می‌شود، تمام تلاش خود را برای ارائه آمار به کار می‌گیرد و آماری هرچند ناقص اعلام می‌کند و این اقدام معاون کنسولی وزارت امور خارجه قابل تقدیر است. ابهامات دیگری که در سخنان حسن قشقاوی وجود دارد در این جملات مشهود است: «ما بیشتر و بهتر از دیگر نهادها و ارگان‌ها به اطلاعات ایرانیان مقیم خارج اشراف داریم. ما مطلع‌ترین نهاد هستیم و از طریق بخش‌های کنسولی به آمار دسترسی داریم»...؛ «اما آمار نداریم...»؛ «ما با 35 نهاد داخلی ارتباط لحظه‌ای و مستقیم داریم... دقیقا درباره موضوع آمار و اطلاعات ایرانیان مقیم خارج... صددرصد همیشه جلسه داریم... با چندین معاونت و حوزه در وزارت اطلاعات، چندین حوزه در ناجا، ریاست‌جمهوری، ثبت‌احوال، قوه قضائیه، وزارت دادگستری، آموزش و پرورش، آموزش عالی...»؛ «گفتم که آمار نداریم اما گویا شما متوجه نیستید.» معاون وزیر امور خارجه که بر ارتباط مستمر و لحظه‌ای معاونت کنسولی وزارت امور خارجه با 35 نهاد و ارگان تاکید دارد اما نمی‌تواند آمار صحیحی از ایرانیان خارج از کشور ارائه کند. البته او علت نداشتن آمار را چنین عنوان می‌کند: «ما فقط آمار و اطلاعات افرادی را در اختیار داریم که با پای خودشان به بخش‌های کنسولی ما در کشورهای مختلف مراجعه و اطلاعاتشان را ارائه می‌کنند اما برخی افراد تمایلی به درج یا اعلام اطلاعات خود ندارند.»

دست بالای دست وزارت امور خارجه

با گذشت چند روز از این مصاحبه، یکی از مدیران شورایعالی امور ایرانیان خارج از کشور در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» آمار وزارت امور خارجه را از اساس زیر سوال می‌برد و او کسی نیست جز جعفر جوانبخت. در حالی که قشقاوی، وزارت امور خارجه را مطلع‌ترین نهاد در حوزه ایرانیان خارج از کشور معرفی می‌کند، جوانبخت نظر دیگری دارد: «بحث تخصصی امور ایرانیان خارج از کشور در دست شورایعالی ایرانیان است. ما برای به‌روزرسانی و تکمیل بانک آماری خود، اطلاعات و آمار نهادهای مختلف را از آنها گرفته‌ایم و به بررسی آمارشان پرداخته‌ایم. یکی از این نهادها وزارت امور خارجه است که آمار خود را در اختیار ما قرار داده اما متاسفانه به‌طور مثال از بین یک میلیون رکوردی که دارند، تعداد زیادی از آنها تکراری است. یا از سوی دیگر، تعداد بسیار زیادی از اینها افرادی بودند که برای کاری شخصی به سفارتخانه‌ها مراجعه کرده‌اند و به آنها گفته شده که یک فرم مشخصات هم تکمیل کنند، فرمی که گاه نه نام و نام خانوادگی صحیحی در آن درج شده و نه اطلاعات مستند دارد. خب قطعا این نمی‌تواند بانک آماری باشد. این یک فرم بی‌ارزش است. شما اگر یک نامه به آدرسی که در این فرم‌ها نوشته شده پست کنید، برگشت خواهد خورد. ما باید مطمئن شویم افرادی که برخی فرم‌ها را به اسم هموطن ایرانی تکمیل کرده‌اند، وجود خارجی دارند یا نه؟» جوانبخت هرچند به انتقاد از آمار وزارت امور خارجه می‌پردازد اما در اظهارات خود نیز مطالبی عنوان می‌کند که جای سوال دارد. او که به تازگی از سفر کاری خود به آلمان بازگشته است آمار ایرانیان مقیم آلمان را 600 هزار نفر اعلام می‌کند و این رقم، 3 برابر آمار اعلامی ثبت‌احوال است که البته خود ثبت‌احوال نیز ـ چنانكه پیش‌تر گفته شد ـ آمارش را چند برابر آمار رسمی نهادهای آلمانی اعلام کرده است. جوانبخت همچنین تایید می‌کند که مدیران شورایعالی امور ایرانیان بارها به کشورهای خارجی سفر کرده‌اند که قطعا این سفرها کاری و با بودجه عمومی بوده اما جای سوال است که چرا آنها آمار و اطلاعات صحیح و واقع‌بینانه‌ای از ایرانیان خارج از کشور ندارند؟ سیدجواد قوام شهیدی، دبیرکل شورایعالی ایرانیان خارج از کشور نیز درباره ارتباط این شورا با وزارت امور خارجه گفته است: «به‌طور بنیادین هیچ موازی‌کاری در فلسفه شورا با وزارت امور خارجه یا سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و... وجود ندارد. شورا یک دستگاه سیاستگذار، ناظر، هدایت‌کننده، مشوق و دبیرخانه آن پیگیری‌کننده و مجری مصوبات است.»

بانک آماری شورایعالی ایرانیان، خالی است

شورایعالی ایرانیان خارج از کشور اواخر سال 1383 ایجاد شد و ساختار آن در دولت نهم ارتقا یافت و به نهاد ریاست‌جمهوری منتقل شد. قرار بود این شورا اطلاعات و آمار جامع و کاملی از ایرانیان خارج تهیه و ارائه کند و به همین منظور بخشی با عنوان «بانک آماری» در سایت شورایعالی ایرانیان خارج از کشور پیش‌بینی شد اما تا یک ماه قبل هیچ اطلاعاتی در صفحه «بانک آماری» موجود نبود و به تازگی این صفحه به کلی از سایت شورا حذف شده و جای خود را به اطلاعاتی درباره ساختار شورا داده است. این اقدام عجیب شورایعالی ایرانیان در حالی است که سال‌ها وعده ایجاد این بانک آماری به مردم و رسانه‌ها داده شده و اکنون که افکار عمومی بیش از پیش پیگیر و متوجه این موضوع است، یکی از مهم‌ترین بخش‌های سایت شورا حذف می‌شود.

با این حال قوام‌شهیدی، دبیرکل شورایعالی ایرانیان خارج از کشور در تازه‌ترین اظهارات گفته است: «بدون آمار دقیق نمی‌توان به توسعه واقعی دست یافت. باید به سمت دستیابی به یک آمار دقیق و جامع از ایرانیان خارج از کشور حرکت کنیم و بانک آمار را تکمیل کنیم. آمار ایرانیان خارج از کشور بسیار تقریبی است و هیچ مرکزی تاکنون متولی آن نبوده است. برای داشتن یک آمار زنده و موثق از مهاجران ایرانی نیاز به یک کار تحقیقاتی، پژوهشی و عملیاتی گسترده است. در همین راستا باید اعتمادسازی بنیادین در میان ایرانیان خارج از کشور انجام شود. در حال حاضر بانک آمار ایرانیان خارج از کشور در شورا حدود یک میلیون و 200 هزار نفر عضو دارد. باید آمارهای موجود در سایر دستگاه‌ها را جمع‌آوری، پالایش و یکپارچه کنیم.»

ما هم بانک اطلاعاتی داریم

دو روز بعد از گفت‌وگوی «وطن‌امروز» با حسن قشقاوی و یک روز پس از درج مصاحبه جعفر جوانبخت از مدیران شورایعالی ایرانیان خارج از کشور و آشکار‌شدن برخی تضادها درباره آمار ایرانیان خارج از کشور، مراد عنادی، مدیرکل امور فرهنگی ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در مصاحبه‌ای رادیویی گفت: «جمعیت ایرانیان خارج از کشور، بین 4 تا 5 میلیون نفر ارزیابی می‌شود که نیازهای فرهنگی مهمی دارند. بنابراین نیازسنجی‌های لازم از سوی رایزنی‌ها صورت می‌گیرد و خدمات فرهنگی به ایرانیان خارج از کشور ارائه می‌شود... جمعیت هدف ما ایرانیان خارج از کشور است.» وی درباره تعداد ایرانیانی که در آمریکا زندگی می‌کنند، با تکرار آماری شبیه سازمان ثبت‌احوال و بدون توجه به سرشماری نهادهای آمریکایی در سال 2010 اظهار داشت: «آمارهای موجود متفاوت است اما در واقع‌بینانه‌ترین شکل، تعداد ایرانیان در این منطقه بین یک میلیون تا یک میلیون و 400هزار نفر است.»

مدیرکل امورفرهنگی ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین مدعی شد: «یک بانک اطلاعاتی از ایرانیان خارج از کشور در این اداره کل موجود است و در جهت تکمیل این بانک، کنسولگری‌ها و انجمن‌های فرهنگی به ما کمک می‌کنند که نخبه‌های فرهنگی و علمی را شناسایی کنیم.» مراد عنادی البته دو سال قبل اظهارات متفاوتی داشته است: «حدود 5 میلیون ایرانی در کشورهای دیگر مقیم هستند. از این تعداد 2 میلیون در ایالات متحده، 500 هزار نفر در کانادا، 150 هزار نفر در فرانسه، 120 هزار نفر در سوئد، 350 هزار نفر در انگلستان، 100 هزار نفر در مالزی، 70 هزار نفر در استرالیا و 60 هزار نفر در ترکیه زندگی می‌کنند.» (23اسفندماه 90)

در شرایطی که حتی یک مقام مسؤول نیز اظهار نظر ثابتی ندارد دست یافتن به آمار دقیق و حتی تقریبی امری دشوار خواهد بود.

مهاجران ایرانی، یک میلیون نفر

به سادگی نمی‌توان درباره تعداد «مهاجران ایرانی» اظهار نظر دقیق کرد چراکه هیچ اطلاعات خام قابل اعتمادی از سوی مقامات مسؤول کشور درباره ایرانیان خارج از کشور اعلام نشده است. تنها ابزاری که می‌تواند برای یافتن تعداد مهاجران ایرانی به کار گرفته شود این جمله حسن قشقاوی معاون وزیر امور خارجه است: « 15 درصد آمار اعلامی ایرانیان خارج از کشور، مهاجر یا پناهنده هستند.» یعنی حدود 750 هزار نفر. قشقاوی در توضیح این عدد گفت که آمار بالای ارائه شده توسط ارگان‌های مختلف از 3 میلیون تا 5 میلیون مربوط به همه ایرانیانی است که در هر دوره از جمله برای تحصیل، تجارت یا مهاجرت و امور دیگر در خارج کشور به سر می‌برند (که بخش عمده‌ آنها به کشور بازمی‌گردند) لذا به دست آوردن آمار ایرانیان مهاجر از میان این آمار به راحتی امکان‌پذیر نیست چون ساز و کاری برای شناسایی میان ایرانیان خارج از کشور و ایرانیان مهاجر وجود ندارد. شاید بهترین راه برای یافتن آمار مهاجران دستیابی به آمار اداره‌های مهاجرت کشورهای هدف و ارگان‌های مسؤول در این کشورهاست. این کشورها به صورت دوره‌ای آماری از همه اتباع خارجی مقیم ارائه می‌کنند که دستیابی به آمار ایرانیان در این بین کار دشواری نیست. طی یک گردآوری که توسط یک موسسه ایرانی مرتبط با ایرانیان خارج از کشور انجام شده است، براساس آمار رسمی اعلامی در 7 کشور اصلی مهاجرپذیر ایرانی، چیزی نزدیک به یک میلیون ایرانی در این کشورها مقیمند که با اغماض به آمار 15 درصدی (750 هزار نفر) آقای قشقاوی نزدیک است. اگر سایر کشورها (آمارهای چند هزار مهاجر و کمتر) را هم در نظر بگیریم، آمار کل مهاجران ایرانی کمی بیش از یک میلیون نفر خواهد بود. مشکل اساسی اینجاست که نهادهای مسؤول در ایران میان آمار ایرانیانی که به هر دلیلی مدتی را در خارج کشور به سر برده‌اند و ایرانیان مهاجر خلط می‌کنند و هیچ ابزاری هم برای تفکیک این دو از هم ندارند. شاید برای همین باشد که در حالی که در داخل، دولت سخن از حذف برخی دهک‌های یارانه‌بگیر می‌کند اما بسیاری از ایرانیان مهاجر هنوز یارانه نقدی دریافت می‌کنند!


با توجه به اینکه برخی نهادها براساس آمار اعلامی خود از ایرانیان خارج کشور به نسبت آمار بودجه دریافت می‌کنند، آیا برای گرفتن بودجه بیشتر مایل به شفافیت در این موضوع نیستند؟! آیا مکاتبه رسمی با اداره‌های مهاجرت سایر کشورها و دریافت آمار دقیق ایرانیان مهاجر کار دشواری است؟!
منبع: وطن امروز