به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران ؛  در اين گزارش كه به قلم الن لياپسون  رئيس مركز و انديشكده استيمسون امريكا نوشته شده آمده است: روابط بین ایران و افغانستان از زمان انقلاب 1979  دستخوش تغيير شده است.چگونه ممکن است از خروج نیروهای ایالات متحده در سال2014 بر فرصت ها یا چالش هايي كه کشورهای همسایه افغانستان با آن مواجهند  چه تاثيري ممكن است بگذارد؟

وقتي که نیروهای بین المللی در سال 2014افغانستان  را ترک کنند تمام همسایگان  اين كشور تحت تاثير قرار خواهند گرفت. ایالات متحده مذاکره با دولت افغانستان برای  امضاي پیمان راهبردی  را به اتمام رسانده است ، اين معاهده اجازه مي دهد که تعداد كمي از نیروهای نظامی ( 5000 تا 15000 )  در این کشور باقی بماند. ماموریت آنها ارائه "آموزش و حمایت های دیگر" خواهد بود  اما نقش "رزمی" برعهده نخواهند داشت.

حامد کرزی، رئيس جمهور افغانستان ،اعضاي لویي جرگه ( مجلس بزرگان ) را گرد هم آورد تا اين توافقنامه را مورد بحث قرار دهند . با وجود تصویب جرگه ، حامد کرزی اعلام کرده است که او ترجیح می دهد جانشینش ، بعد از انتخابات بهار 2014 ، اين توافقنامه را امضا كند. او  در مورد شرايط و قيود توافقنامه نيز اعتراضاتي داشت.

با این حال، دولت اوباما از دولت افغانستان خواست در اسرع وقت توافقنامه را  نهایی كند، تا امكان خروج منظم از تجهیزات و نیروها فراهم شود. مقامات عالي رتبه به کابل سفر کرده اند تا خواستار تسريع در امر شوند، اما در طول سفرماه دسامبر چاک هیگل وزیر دفاع امريكا به كابل ، او با رییس جمهور کرزای دیدارنكرد و گفت: هیچ چیز بیشتری براي گفتن در مورد توافق وجود ندارد.

اگر نیروهای آمریکایی پس از سال 2014 باقی بمانند ، به ویژه ایران  این مسئله را تهدیدی برای امنیت خود خواهد ديد. " حسن روحانی رئیس جمهور ايران در ماه سپتامبر گفت " ما  آنها [ نیروهای خارجی ] را مخل صلح و امنیت منطقه ای  مي دانيم". مرضیه افخم ، سخنگوی وزارت خارجه ايران هم در ماه دسامبر هشدار داد ایران " امضا وتصویب این پیمان را برای مصلحت و منافع دراز مدت افغانستان مفید نمي داند " 

با این حال ،دولت ایران، همچنین نشان داد که تصویب   توافق نامه اي بين ایالات متحده و افغانستان ، موضوع داخلی افغانستان است ،اين موضع نشان می دهد که ایران ممکن است ازتوافقي که اجازه می دهد تعداد كمي از نیروهای آمریکایی در این کشور باقی بماند استقبال مي كند.

ایران مايل است  نقش فعالتري در امنیت افغانستان ، به ویژه در غرب افغانستان در امتداد مرزهاي مشترک دو كشور، و در مناطقی که اقلیت هزاره زندگی می کند، ايفا کند. هزاره ها ، مانند ایرانیان ، شیعه هستند اما آنها از لحاظ قومی فارس  نیستند. در دسامبر سال 2013، ایران و افغانستان  یک توافق امنیتی جدید برای پیشبرد همکاری های امنیتی  امضا کردند.

 روابط بین دولت سنی افغانستان و حکومت دینی شیعه ایران چیست؟ در چه مسائل آنها باهم همکاری مي كنند ؟ در چه مسائلي با هم اختلاف دارند ؟

ایران و افغانستان روابط پیچیده اي دارند. ایران در سرنگوني دولت طالبان در سال 2001 و حمایت از ائتلاف شمال نیروهای افغان - که در دولت حامد کرزی برجسته هستند- كمك حال بود. ایران همچنین یک اهدا کننده کمک های بزرگ و شریک تجاری برای افغانستان محسوب مي شود .

مبادلات تجاري دو جانبه بین دو کشور  بیش از 2 میلیارد دلار در سال برآورد شده  و در حال افزایش است . اکثریت قریب به اتفاق اين حجم  مبادلات تجاري را صادرات ایران ، به ویژه منابع انرژی ، به افغانستان تشکیل می دهد. تا ژوئیه 2013، حدود 500 شرکت ایرانی در افغانستان فعال بودند.

تهران و کابل انتظار دارند وقتي بندر چابهار ایران به طور کامل  فعال شود حجم مبادلات تجاري دو جانبه بازهم افزایش يابد. اين بندر، که در ماه جولای افتتاح شد ، به عنوان مجرايي برای افغانستان محصور در خشکی جهت تجارت با هند و کشورهای دیگر، در نظر گرفته شده است.

اما ایران از دولت کرزی بخاطر وابستگی به نیروهای نظامی غرب ( به ویژه آمریکا ) انتقاد کرده است. 

همچنین دو کشور اختلافات خاصي ، به ویژه بر سر آب ، تجارت غیر قانونی مواد مخدر ، و پناهندگان دارند. به احتمال زیاد هنگامي كه ساخت سد هاي بزرگ برق آبی در افغانستان به پایان برسد، جریان آب به ایران  كاهش خواهد يافت، و تقسيم  آب در حال تبدیل شدن به یک مسئله حاد اصطکاک بین دو کشور است.

در مورد مسئله قاچاق مواد مخدر ، تهران ٰ، کابل و واشنگتن را بخاطر عدم جلوگیری از تولید ترياك در افغانستان مقصر می داند . ایران مي گويد از زمان انقلاب اسلامي سال 1979(1357 )، بیش از 3700تن از نیروهای امنیتی  را در راه مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر، از دست داده است . تهران تخمین می زند که حدود 1 میلیارد دلار در سال براي مبارزه با مواد مخدر هزينه می کند.

حضور  و مشارکت ایران در غرب افغانستان ، به ویژه در استان هرات  بسيار قوي است. تهران در زیرساخت های حمل و نقل، آموزش و پرورش، نهادهای فرهنگی و مبادلات بورس افغانستان سرمايه گذاري كرده است ، ايران يك منبع مهم مواد غذایی و کالاهای تولیدي(صنعتي) نيز دارد. ایران در کنفرانس های کمک های بین المللی كه برای کمک به افغانستان برگزار شده نزدیک به يك میلیارد دلار کمک را متعهد شده است ، و در دهه اول پس از سقوط طالبان ،حدود 12 ٪ از کل کمک هاي انجام شده برای بازسازی و توسعه  افغانستان از طرف ايران بود. دیگر کمک کننده اصلي افغانستان ایالات متحده آمریکا ، کشورهای اروپایی و ژاپن هستند. عربستان سعودی و پاکستان نیز به گروه های مختلف افغان کمک های مالی ارسال مي كنند، اما آنها در مورد کمک و حمایت مالی کمتر شفاف عمل مي كنند.

پس از خروج امريكا از افغانستان  حضور ايران در افغانستان چقدر خواهد بود؟

ایالات متحده و ایران در واقع چند هدف مشترك دارند كه عبارتند از:

جلوگیری از بازگشت افغانستان به جنگ داخلی تمام عیار

جلوگیری از بازگشت طالبان به عنوان نیروی سیاسی غالب

ريشه كني ورود مواد مخدر افغانستان به بازار های بین المللی

 حمایت از افغانستان در مسیر ثبات سیاسی و اقتصادی 

با این حال ، تا وقتي كه مسئله نیروهای آمریکایی در افغانستان پس از سال 2014  حل و فصل نشود ، ایران تمایلی به همکاری با ایالات متحده نخواهد داشت. اما اگر روابط ایران و آمریکا در نتیجه مذاکرات هسته ای بهبود يابد، ممکن است همکاری در مورد افغانستان کمتر حساس بشود. حوزه هاي امید بخش برای همکاری شامل امنیت مرزی، بازسازی اقتصادی و جلوگیری از بازگشت طالبان به موقعیت سیاسی غالب است.

وضعیت بیش ازيك میلیون پناهنده افغان در ایران چگونه است؟

مسئله پناهندگان افغان در ایران یک عامل تنش بالقوه در روابط ایران و افغانستان است،   اگرچه بسیاری از آنها چندین دهه در ایران زندگی كرده اند و در حال حاضر در اقتصاد در بسیاری از سطوح اقتصادي وارد شده اند . با توجه به بررسي سال 2008 سازمان ملل متحد کارگران افغان حدود 500 میلیون دلار در سال پول به كشورشان مي فرستادند كه معادل 6 ٪ از تولید ناخالص داخلی افغانستان در آن زمان بود . هنگامی که مشكلات اقتصادی افزايش مي يابد ، ایران به منظور تشویق ، و یا حتی وادار كردن، پناهندگان براي بازگشت به خانه، با فشارهايي مواجه مي شود.

در انتهای این مقاله آمده است :‌ نگاه جامعه بین المللی در مورد استقبال ایران از پناهندگان تا حد زیادی مثبت است . در ژوئن 2012، ایران ، دوره ثبت نام "تنظیم طرح جامع" خود را ، که به برخی از افغان ها اجازه قانونی کردن وضعیت مهاجرت خود را مي داد به پایان رساند. با توجه آمار دیده بان حقوق بشر ، فقط  وضعیت پناهندگی 800هزار نفراز3 میلیون افغان در ایران به رسمیت شناخته شده اند .

انتهای پیام /