آقا حبیب که مدتی است آسمانش دیگر آبی نیست و چشمان بارانی‌اش غم و غصه را در دلت مهمان می‌کند می‌گوید: تنها یک پسر دارم فکر زندگی در شهر دیوانه‌اش کرده بود، روی زمین‌های کشاورزی کار می‌کردم، زندگی عالی نداشتیم، در حد خودمان خوب بودیم اما پسرم راضی به ماندن نبود. چاره‌ای نداشتم هر چه بود و نبود را فروختیم، اصلا تصور نمی‌کردم در شهر این قدر گرانی است پولمان به خرید خانه هم نرسید، کرایه هم نمی‌توانیم بدهیم.

مهاجرت نوعی بیماری اجتماعی است که در اثر نابسامانی‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... ایجاد می‌شود و روز به روز نیز شاهد افزایش این روند در جامعه هستیم. این موضوع در کشورهای در حال توسعه به صورت مهاجرت از روستا به شهر است. بیکاری، عدم وجود امکانات کافی، دستمزد پایین و ... از جمله علل مهاجرت افراد از روستاها به شهرها است و استان قم نیز از این قضیه مستثنی نبوده و همواره پذیرای سیل عظیمی از روستاییان است.

البته در صورت بهبود اوضاع روستاها و فراهم شدن بستر لازم و امکانات کافی به طور حتم روستاییان تمایلی برای خروج و ترک خانه خود نخواهند داشت.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم با اشاره به علل بیکاری در روستاهای استان اظهار می‌کند: از عوامل موثر در بروز بیکاری در روستاها محتوای کیفی نیروی کار از نظر مهارت و تخصص است و تعداد افراد شاغل آموزش دیده در روستاها نیز بسیار کم هستند و اگر هم باشند در رشته‌های غیرمرتبط با امور کشاورزی تحصیل کرده‌اند.

احمد عطارنیا آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را در کاهش نرخ بیکاری موثر می‌داند و می‌افزاید: با توجه به افزایش جمعیت و بیکاری، مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی ضروری است و این امر تحقق نمی‌یابد مگر با آموزش نیروی انسانی ماهر.

وی ادامه می‌دهد: از آنجایی که دختران روستایی به عنوان مادران آینده در تولید محصولات گوناگون نقش اساسی دارند از این رو بهره‌مندی از آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای آنها لازم است.

روزانه با مهاجرت تعداد زیادی از روستاییان به قم مواجه هستیم که حاضرند برای به دست آوردن امکانات رفاهی بیشتر موجود در شهر خانه و کاشانه خود را رها کرده و حتی هر سختی را تحمل کنند و از آنجایی که مهارت خاصی ندارند به مشاغل کاذب رو می‌آورند.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم نیروی انسانی ماهر و متخصص را از مهم‌ترین ابزار توسعه عنوان کرده و بیان می‌کند: آموزش‌های فنی و حرفه‌ای نقش موثری در جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها دارد و همین امر معضل بیکاری را کاهش می‌دهد.

عطارنیا توسعه آموزش‌های مهارتی را در همه نقاط استان مهم برمی‌شمرد و در خصوص ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای در روستاها و بخش‌ها می‌گوید: با توجه به جمعیت کم روستایی در استان قم، ( 55 هزار نفر در کل بخش‌های استان ) ایجاد مرکز ثابت دولتی فاقد توجیه کارشناسی است از این رو ارائه آموزش‌های مهارتی در قالب تیم‌های سیار و آموزشگاه‌های آزاد صورت می‌گیرد.

وی یادآور می‌شود: در استان پنج آموزشگاه فنی و حرفه‌ای با دریافت شهریه آموزش‌های لازم را به افراد می‌دهند و تیم‌های سیار دولتی نیز در همه بخش‌ها آموزش رایگان را به آنها ارائه می‌کنند.

آموزش‌های مهارتی روستاییان در درآمدزایی آنها موثر است

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم حضور آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای در روستاها و بخش‌های مختلف استان قم را از جمله تلاش‌های این اداره عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در بخش جعفریه سه آموزشگاه فنی و حرفه‌ای آزاد و در بخش‌های خلجستان و کهک نیز یک آموزشگاه آزاد فعالیت دارند. تیم‌های سیار دولتی نیز در بخش‌های مرکزی، جعفریه، کهک، خلجستان و سلفچگان آموزش رایگان به اهالی ارائه می‌دهند.

خانواده‌های روستایی به منظور حفظ بنیان خانواده خود حاضر به ترک خانه و کاشانه نیستند در صورتی که امکانات لازم و توانایی کافی داشته باشند خانه و دیار خود را ترک نمی‌کنند. عطارنیا در خصوص استقبال روستاییان از آموزش‌های فنی و حرفه‌ای اظهار می‌کند: در سال 91، 492 نفر به صورت رایگان توسط تیم‌های سیار آموزش دیدند و در روستاهای پرجمعیت استقبال خوبی از این کلاس‌ها شد.

محدثه ساکن روستای جنت‌آباد از برگزاری کلاس‌های آموزشی ابراز رضایت دارد و می‌گوید: در این کلاس‌ها آموزش‌های خوبی دیده‌ام، خیاطی را تقریبا یاد گرفته‌ام، گرچه قول داده‌اند کلاس‌های بیشتری برایمان برقرار کنند.

به گفته مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم در بخش دولتی و توسط تیم‌های سیار حرفه‌های گاوداری صنعتی، پرورش گوسفند، گلیم بافی درجه 2، دوخت لباس زنانه، تولید ورمی کمپوست، نازک‌دوز زنانه، قالیبافی تابلویی، پرورش زنبور عسل، بافنده پوشاک دو میل، روبان‌دوزی، فتوشاپ، ICDL درجه 2 و ICDL درجه 1 به صورت رایگان و در بخش خصوصی و توسط آموزشگاه‌های آزاد نیز آموزش‌ها در رشته‌های طراحی، دوخت و... ارائه شده است.

عطارنیا ضمن اشاره به اینکه آموزش‌های مهارتی در درآمدزایی روستاییان و کمک به اقتصاد خانواده آنان موثر است تصریح می‌کند: به عنوان مثال بنا بر اعلام مدیر عامل اتحادیه زنبورداران قم، 9 نفر از افرادی که دوره مهارتی پرورش زنبور عسل را گذرانده‌اند در حال حاضر در لیست زنبورداران استانی قرار دارند.

عده‌ای از خانواده‌ها در روستا در اوضاع اقتصادی مساعدی به سر نمی‌برند و برای انجام پروژه‌های خود نیاز به منابع مالی دارند؛ عطارنیا در خصوص اعطای تسهیلات به روستاییان می‌گوید: از ابتدای اجرای طرح و قانون حمایت و ساماندهی مشاغل خانگی در سال 90 تا پایان سال گذشته، 70 فقره تسهیلات وام مشاغل خانگی و 10 فقره وام خود اشتغالی به روستاییان دارای گواهینامه مهارت فنی و حرفه‌ای پرداخت شده است.

وی به همکاری با سایر دستگاه‌های فعال در امور روستاها نظیر کمیته امداد امام خمینی، بهزیستی و بسیج سازندگی اشاره می‌کند و می‌گوید: با این همکاری‌ها اقداماتی نسبت به نیازسنجی آموزشی، شناسایی فرصت‌های شغلی، ارائه آموزش‌های مهارتی متناسب با آن و پشتیبانی از تسهیلات بانکی برداشته شده است تا بدین وسیله زمینه اشتغال پایدار فراهم شود.

***

آقا حبیب برو بیایی در روستا داشت، سرما و گرمای هوا را با وجودش لمس می‌کرد، اما حالا در دخمه‌ای روزگار می‌گذراند و محتاج دستان کمک رسان است تا دستانش را بگیرد. پسرش نیز که نه سواد دارد و نه حرفه‌ای و هر روز به امید پیدا کردن کار به میدان‌های شهر می‌رود تا شاید بتواند کارگری کند و این سرنوشت یکی از صدها خانواده روستایی مهاجر به شهرهاست.../س