هر شب با قرآن/ بیایید هدایای خداوند را ببینید
بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی گزیده به انعکاس آن در ادبیات پارسی، از کتاب «در محضر قرآن» اثر ارزشمند استاد الهی قمشه‌ای پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
آیه ۵۷ سوره یونس
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ
اى مردم به یقین براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه در سینه هاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان [به خدا] آمده است.
بیایید که شما را هدایایی آورده‌ام که قافلۀ روم و چین را بی‌اعتبار می‌کند. این هدایا چهار جواهر گرانب‌ها است که در جعبه‌ای از کلمات خوش آهنگ تعبیه شده است و آن موعظه و شفا و هدایت و رحمت است.
موعظه در علوم خطابی به کلامی گفته می‌شود عبرت زای و خیال انگیز که شخص را از طریق ارائه داستان و تمثیل و بر انگیختن عواطف به کاری بر می‌انگیزاند.
بخش زیادی از آیات قرآن تمثیلاتی است که در آن موعظه‌ای نهاده شده است، یعنی عبرتی و پندی که بدون استدلال و برهان شخص را از طریق ارائۀ تصویر‌ها و ترکیب عبارت‌ها و موسیقی کلمات به کاری تشویق می‌کند یا از عملی باز می‌دارد.
شفاعت یعنی دارویی است که می‌تواند بیماری را علاج کند و اینجا مقصود بیماریهایی است که بر فطرت آدمی عارض می‌شود چنانکه تلخ را شیرین و شیرین را تلخ می‌پندارد و بوی خوش و ناخوش را تمییز نمی‌دهد. در این حالت حتی چهرۀ اهریمن مدعی را از قدیس الهی و سلیمان را از دیو نمی‌شناسد و چه بسیار که خود را به رنج و محنت می‌افکند.
دو هدیۀ دیگر در این آیه هدایت و رحمت است: انبیا در بیابانِ بی‌نشانِ عالم در هر گوشه و کنار علائمی نصب می‌کنند که از این سو مروید و از آن سو حرکت کنید. این راه بسته است و آن گشاده، آن دور است و این نزدیک، قوم عاد از این سو رفتند و هلاک شدند و قوم سبا و ثمود بدین گمراهی افتادند و محروم ماندند.
چه رحمتی است نشانه نصب کردن در دریایی که امواج همۀ نشانه‌ها را محو می‌کند و جه رحمتی بالا‌تر از اینکه مردمان را کلامی آوردند که زندگی را معنی می‌بخشد و آدمی را روح جاودانه عطا می‌کند.
ابیات زیر از مولانا می‌تواند از زبان خود او باشد یا با تعمیم، از زبان پیامبر اکرم و دیگر انبیا و اولیا.
اى مردم به یقین براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه در سینه هاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان [به خدا] آمده است.
آب زنید راه را هین که نگار می‌رسد مژده دهید باغ را بوی بهار می‌رسد
این صدای پروردگار ماست که، بر عرشی از کلمات شکوه‌مند، با همۀ آدمیان، از خرد و کلان و نیک وبد، می‌فرماید: بیایید که شما را هدایایی آورده‌ام که قافلۀ روم و چین را بی‌اعتبار می‌کند. این هدایا چهار جواهر گرانب‌ها است که در جعبه‌ای از کلمات خوش آهنگ تعبیه شده است و آن موعظه و شفا و هدایت و رحمت است.
موعظه در علوم خطابی به کلامی گفته می‌شود عبرت زای و خیال انگیز که شخص را از طریق ارائه داستان و تمثیل و بر انگیختن عواطف به کاری بر می‌انگیزاند.
بخش زیادی از آیات قرآن تمثیلاتی است که در آن موعظه‌ای نهاده شده است، یعنی عبرتی و پندی که بدون استدلال و برهان شخص را از طریق ارائۀ تصویر‌ها و ترکیب عبارت‌ها و موسیقی کلمات به کاری تشویق می‌کند یا از عملی باز می‌دارد.
شفاعت یعنی دارویی است که می‌تواند بیماری را علاج کند و اینجا مقصود بیماریهایی است که بر فطرت آدمی عارض می‌شود چنانکه تلخ را شیرین و شیرین را تلخ می‌پندارد و بوی خوش و ناخوش را تمییز نمی‌دهد. در این حالت حتی چهرۀ اهریمن مدعی را از قدیس الهی و سلیمان را از دیو نمی‌شناسد و چه بسیار که خود را به رنج و محنت می‌افکند.
دو هدیۀ دیگر در این آیه هدایت و رحمت است: انبیا در بیابانِ بی‌نشانِ عالم در هر گوشه و کنار علائمی نصب می‌کنند که از این سو مروید و از آن سو حرکت کنید. این راه بسته است و آن گشاده، آن دور است و این نزدیک، قوم عاد از این سو رفتند و هلاک شدند و قوم سبا و ثمود بدین گمراهی افتادند و محروم ماندند.
چه رحمتی است نشانه نصب کردن در دریایی که امواج همۀ نشانه‌ها را محو می‌کند و جه رحمتی بالا‌تر از اینکه مردمان را کلامی آوردند که زندگی را معنی می‌بخشد و آدمی را روح جاودانه عطا می‌کند.
ابیات زیر از مولانا می‌تواند از زبان خود او باشد یا با تعمیم، از زبان پیامبر اکرم و دیگر انبیا و اولیا.
ما طبیبانیم شاگردانِ حق بحر قُلزُم دید ما را، فانفَلَق
آن طبیبانِ طبیعت دیگرند که به تو از راه نبضی بنگرند
ما به دل بی‌واسطه خوش بنگریم کز حقیقت ما به عالی منظریم
مثنوی
آن طبیبانِ طبیعت دیگرند که به تو از راه نبضی بنگرند
ما به دل بی‌واسطه خوش بنگریم کز حقیقت ما به عالی منظریم
مثنوی
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
