زیارت جامعه كبیره از جمله متون بسیار معتبری است كه هر یك از ائمه اطهار را می توان با آن زیارت كرد، این زیارتنامه به سندهای موثق از امام هادی علیه السلام روایت شده و جمع بسیاری از علما و مؤمنین به خواندن آن مداومت داشته و دارند. سند آن به موسی بن عبدالله نخعی می رسد كه امام هادی علیه السلام وی را به این متن بلیغ و كامل برای زیارت هر كدام از امامان تعلیم فرموده است .

اما اگر مایل است بیشتر تلاش کند هر نمازی که بخواند نیکوست بلکه می تواند نماز مخصوص آن امام را که در مفاتیح ذکر شده است بخواند .

بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه ی عشق و ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابراین اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق و محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است. اما متاسفانه بعضی از عوام الناس گمان می کنند تا ضریح را نبوسند، زیارت نکرده اند و تا موفق به بوسیدن ضریح نشوند احساس خوبی ندارند. حال آنکه بوسیدن ضریح در هیچ روایتی جزئی از زیارت محسوب نشده است

بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه ی عشق و ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابر این اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق و محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است. اما متاسفانه بعضی از عوام الناس گمان می کنند تا ضریح را نبوسند، زیارت نکرده اند و تا موفق به بوسیدن ضریح نشوند احساس خوبی ندارند. حال آنکه بوسیدن ضریح در هیچ روایتی جزئی از زیارت محسوب نشده است .

البته بعضی هم از آن طرف بام افتاده اند و بوسیدن ضریح و لمس و تبرک در و دیوار حرم را نشانه شرک می دانند که ریشه در عقاید افراطی وهابیت دارد. بوسیدن و لمس و تبرک مادامی که از روی محبت و احترام است مجاز و مستحب است تنها در صورتی که از روی پرستش باشد شرک و حرام است و بدیهی است که در اصل، به خاطر ارتباط عمیق با خداست که مردم اولیاء الله را دوست دارند .

این كار نه تنها بدعت و حرام نیست بلكه به دلیل متبرك بودن آنها ریشه در رفتار پیامبران پیشین نیز دارد. در قرآن مجید آمده است كه وقتی حضرت یوسف خود را به برادرانش معرفی نمود و آنها را مورد عفو و بخشش قرار داد، به آنها گفت: اذْهَبُواْ بِقَمِیصِی هَذَا فالقُوهُ عَلَی وَجْهِ أبِی یَأتِ بَصِیراً؛ پیراهنم را با خود نزد پدرم ببرید و بر صورتش افكنید تا دیدگانش بینا گردد سپس در جای دیگری از همین سوره آمده است: فَلَمّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً؛ چون مژده دهنده نزد پدر آمد، پیراهن را بر صورت پدر افكند و یعقوب بینایی خود را بازیافت.

البته بعضی هم از آن طرف بام افتاده اند و بوسیدن ضریح و لمس و تبرک در و دیوار حرم را نشانه شرک می دانند که ریشه در عقاید افراطی وهابیت دارد. بوسیدن و لمس و تبرک مادامی که از روی محبت و احترام است مجاز و مستحب است تنها در صورتی که از روی پرستش باشد شرک و حرام است و بدیهی است که در اصل، به خاطر ارتباط عمیق با خداست که مردم اولیاء الله را دوست دارند .

آیا می توان رفتار این دو پیامبر الهی ـ یوسف صدیق كه توصیه به مالیدن پیراهن بر چشمان پدرش نموده و یعقوب كه آن را انجام داده است ـ را شرك به خدا و حرام دانست؟ آن هم داستانی كه از زبان قرآن مجید نقل شده است؟

علاوه بر این، در صحیح بخاری از عبدالله بن عمر نقل شده است كه: «پیامبر را در حالی دیدم كه حجرالاسود را لمس می كرد و می بوسید .بر همین مبنا است كه كلیه مسلمین جهان به هنگام زیارت خانه خدا، برای لمس كردن و بوییدن حجرالاسود مدتها به صف می ایستند.

حال كه بوسیدن سنگ حجرالاسود و لمس كردن پیران یوسف و مالیدن بر چشم مجاز می باشد، بدیهی است كه می توان در و دیوار و ضریح امامان را لمس نمود و بوسید، زیرا تفاوتی بین اشیا (از جهت متبرك بودن آنها) وجود ندارد؟!»(مقاله صفای زیارت ،سایت تخصصی کتابخانه حج)وداع با حرم وداع قسمت آخر زیارت است که آداب و دعاهای خاص خود را دارد که دعا برای زیارت مجدد، جزئی از آن است. ولا جعله ا... آخر العهد منی لزیارتکم و رزقنی العود الیک ...

در روایت است که هنگام بازگشت ببوس ضریح (یا هر جایی از حرم را به قصد تبرک) و سپس در حالی که رو به قبر داری از حرم خارج شو و پشت به قبر نکن.(مفاتیح الجنان، وداع با امام حسین در عید فطر و قربان)/س