به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، بدون شک می‌توان پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود را یکی از مهم‌ترین پروژه‌های آبی کشور که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به انجام رسیده است دانست.

به گفته سید حسن رضوی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم، تاکنون هزار و 300 میلیارد تومان صرف این پروژه شده است و از لحاظ تنوع سازه‌های مورد استفاده، این طرح کم‌نظیر است. احداث تونلی 36 کیلومتری در این پروژه، آن را به طرحی نمونه تبدیل کرده است، از سویی احداث تونل، بند، سد، تصفیه‌خانه و شبکه انتقال آن را به طرحی پیچیده مبدل ساخته است.

گرچه برخی از سازه‌های این پروژه به صورت کامل احداث نشده است، اما طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود به بهره‌برداری رسیده و آب شرب با کیفیت به منازل مردم قم رسیده است؛ هرچند بسیاری از شهرها از این طرح که به نام قم به ثبت رسید کامروا شدند.

نقش اصلی در تأمین هزینه‌های احداث طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود بر دوش دولت نهم و دهم بود و این طرح با توجه ویژه و اختصاص اعتبارات فراوان از سوی دولت و نگاه خاص مقام معظم رهبری به اتمام رسید،‌ در غیر این صورت و با تداوم اختصاص قطره‌چکانی اعتبارات به این پروژه مردم قم باید سال‌ها منتظر بهره‌برداری از این پروژه می‌ماندند؛‌ گو اینکه در ماه‌های آغازین بهره‌برداری از این طرح نیز مردم با دیده تردید به قابل شرب شدن آب لوله‌کشی شهر قم می‌نگریستند.

شهر قم به مهاجرپذیر بودن شهره است و ساکنانی از شهرهای مختلف در خود جای داده است. این مسئله بیش از همه در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به وجهه مذهبی شهر قم خود را نمایان ساخت. بر اساس آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، بین سرشماری سال‌های 55 و 65 جمعیت شهر قم حدود دو برابر شده است و این بیشترین رشد جمعیت در میان شهرهای کشور بوده است. دلیل این امر نیز نه زاد و ولد بلکه مهاجرت بی‌رویه بوده است.

یکی از عواملی که بر مهاجرت تأثیرگذار است، رفاه نسبی در شهر مقصد است و تأمین آب شرب به جز آنکه خود به صورت مستقیم بر کیفیت زندگی تأثیرگذار بر سایر عوامل از جمله افزایش فرصت‌های شغلی تأثیرگذار است، از این رو پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود باید به گونه‌ای اجرا می‌شد که پاسخگوی مهاجرت‌ها، علاوه بر سایر عوامل رشد مصرف آب بود.

این طرح مانند سایر طرح‌های عمرانی با مطالعات اولیه به انجام می‌رسد و میزان آب مشخصی را انتقال می‌دهد و رشد بیش از اندازه مصرف تنها زمان از حیز انتفاع خارج شدن طرح را نزدیک می‌کنند.

عبدالحمید توکلی بینا مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم با اشاره به افزایش هفت و نیم درصدی مصرف آب در قم طی سه ماه گذشته گفته است: اگر روند مصرف آب ادامه داشته باشد آب سرشاخه‌های دز تنها تا 10 سال دیگر پاسخگوی نیاز شهر قم است.

وی می‌گوید: متأسفانه هرچه قدر هم آب با هزینه‌های گزاف تأمین شود باز هم مردم سخاوتمندانه از آن استفاده می‌کنند.

توکلی بینا با بیان اینکه افق در نظر گرفته شده برای آب سرشاخه‌های دز به قم سال 1420 شمسی است، اضافه می‌کند: با این وجود اگر روند مصرف به همین شدت ادامه داشته باشد تنها 10 سال دیگر می‌توانیم از این آب سالم و گوارا بهره‌مند باشیم.

وی آب سرشاخه‌های دز را از گران‌ترین آب‌های ایران می‌داند و یادآور می‌شود: هر متر مکعب از این آب برای دولت حدود 2000 تومان تمام می‌شود که مردم تنها برای همین مقدار آب به طور متوسط 250 تومان پرداخت می‌کنند.

در همین زمینه برخی از شهروندان قمی ضمن اظهار نگرانی نسبت به رشد مصرف آب در قم خواستار توجه همگان به اصل صرفه‌جویی و جلوگیری از اسراف شدند.

ابوالفضل ملا عباسی در این ارتباط معتقد است: مردم قم سال‌های سال در انتظار آب شرب و باکیفیت بوده‌اند و سختی‌ها و زحمات نبودن آب سالم را درک کرده‌اند بنابراین باید با صرفه‌جویی در مصرف آب، آب شرب مستمر را برای خود تضمین کنند.

همچنین یوسف علی نژاد می‌گوید: آب شرب مصرفی امروز شهر قم با آبی که سابقاً در شبکه لوله‌کشی جریان داشت به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. مردم قم بی‌شک قدر این آب را می‌دانند و از آن برای شستشوی ماشین و کوچه استفاده نخواهند کرد.

وی با اشاره به فرا رسیدن فصل گرما اضافه می‌کند: گرمای هوا به هیچ وجه توجیه مناسبی برای اسراف آب باکیفیت نیست و آموزه‌های دینی نیز بی‌شک از این امر نهی می‌کنند.

مصطفی مبارکی هم ضمن تشکر از مسئولان امر در اجرای طرح عظیم انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود می‌گوید: مشخص نیست با ادامه روند روبه رشد تقاضای آب نسبت به میزان آب موجود، چه زمانی دوباره قم دچار مشکل کمبود آب خواهد شد. در این زمان مطمئناً اجرای طرح‌های تأمین آب به این سادگی نخواهد بود و نیازهای سرمایه‌گذاری هنگفت‌تری است.

وی با اشاره به همت بلند دولت، حمایت مقام معظم رهبری و تاکید مراجع عظام تقلید بر بهره‌برداری هر چه سریع‌تر این پروژه افزود: به دلیل اینکه قم در انتهای حوزه آبریز قرار دارد، مشکل آب برای آن یک مشکل دائمی است و اگر قرار باشد مردم به این مشکل بی‌توجه باشند، خود مردم باید منتظر لطمات و مشکلات حاصل از آن باشند.

عظیم یارمحمدی خواستار رسیدگی به وضعیت مهاجرت به شهر قم است و می‌گوید: به نظر می‌رسد یکی از عوامل افزایش مصرف آب، افزایش جمعیت ناشی از افزایش مهاجرت است. قم به یکی از اصلی‌ترین شهرهای مهاجرپذیر تبدیل شده است و این مسئله علاوه بر مشکلات فرهنگی، موجب بروز مسائل اقتصادی و اجتماعی نیز برای قم شده است.

رضا اوسطی هم با اشاره به اینکه در روایات میزان آب مورد استفاده در وضو بسیار اندک ذکر شده است گفت: توجیه برخی افراد در بهانه کردن مسائل شرعی در استفاده از آب قابل قبول نیست.

حال که آب گرانبها و گوارا از کیلومترها دورتر به قم منتقل شده است باید قدر این نعمت الهی و میلیاردها تومان اعتباری که برای اجرایی شدن این پروژه از محل بیت المال هزینه شده است را بدانیم و با صرفه‌جویی و پرهیز از مصارف بی‌رویه، کاری نکنیم که فواید و اثرات طرح عظیم انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم خیلی زود به پایان خط برسد./س

گزارش: هادی ذاکری