به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران شهرکرد

واقعه عاشورا، آنقدر جان سوز و جانگداز است كه بدون شك هیچ حادثه در طول تاریخ، تا این اندازه حزن انگیز نبوده است.

اصالت قیام حضرت امام حسین (علیه السلام)، مبنی بر احیا و زنده نگهداشتن ارزش های اسلام ناب محمدی (صلوات الله علیه) و مقابله با خرافات و حضور اهل بیت آن امام همام در دشت كربلا، عمق این حادثه را برای هر مخاطبی سوزناك تر می كند.

پس از واقعه عاشورا، مردم برای زنده نگهداشتن این حادثه بزرگ به هر طریقی به عزاداری پرداختند و هرگز نگذاشتند، نوای عزای این رخداد عظیم ،در برابر ناملایمات فروكش كند.

مردم، در ادوار گذشته تاریخ، برای زنده نگهداشتن آرمان های عاشورای حسینی، از ابزار و هنرهای مختلفی بهره می گرفتند، كه هنر تعزیه یا شبیه خوانی یكی از این ابزارها بوده است.

علم تاریخ هنر، این آیین را مایه و زمینه ساز شكل‏گیری آیین های نمایشی عنوان كرده اند و برخی دیگر نیز با استناد به گزارش های موجود، كه از ایران بعد از اسلام به دست آمده، تعزیه را شبیه خوانی ماجرای كربلا و شهادت حضرت امام حسین (علیه السلام) و یارانش می‏دانند، تا به واسطه این هنر بتوانند واقعه عاشورا را بیان كنند.

از این دوره اخیر، آگاهی بیشتری وجود دارد كه سوگواری برای شهیدان كربلا از سوی دوستداران آل حضرت علی (علیه السلام)، در آشكار و نهان، برای مقابله با حكومت بنی‏امیه بوده است و روز دهم محرم را روز پیروزی خود دانسته اند و در عراق، ایران و برخی از مناطق شیعه نشین تعزیت سید و سالار شهیدان بوده است.

چنانچه ابوحنیفه دینوری، ادیب و تاریخ نگار عرب، در كتاب ' اخبار الطوال ' از سوگواری برای خاندان حضرت علی (علیه السلام)، از سوی ایرانیان در روزگاران امویان خبر می‏دهد.

شكل رسمی و آشكار این سوگواری، به روایت ابن اثیر، برای نخستین بار به روزگار حكمرانی دودمان ایرانی مذهب آل بویه صورت گرفت و به گونه ای كه معز الدوله احمد ابن بویه، در دهم محرم سال 352 قمری، در بغداد به مردم دستور داد كه برای حسین بن علی (علیه السلام)، دكان هایشان را ببندند و بازارها را تعطیل كنند و خرید و فروش نكنند و نوحه بخوانند و جامه‏های خشن و سیاه بپوشند و زنان، موی پریشان روی سیه كرده و جامه چاك زده نوحه بخوانند و در شهر بگردند و سیلی به صورت بزنند و مردم چنین كنند.

دیلمان، در سوگواری‏های خود بر سینه می‏زدند و نمد سیاه بر گردن می‏آویختند و این مراسم و حتی جلسات وعظ و بازگفتن واقعه كربلا تا اوایل سلطنت طغرل سلجوقی، آزادانه برقرار بود.

تا پیش از تأسیس دودمان صفوی، سوگواری برای شهیدان كربلا بر اثر فشار و تضییقات حكمرانان سنی متعصب، بیشتر در نهان صورت می‏گرفت و هر گاه موقعیت مناسبی، پیش می‏آمد تعزیه خوانی در منازل برپا می شد.

از آن جمله، در دوران حكومت سلطان محمد خدابنده، شیعیان حداكثر استفاده را در انجام مراسم سوگواری و بزرگداشت خاندان حضرت پیامبر (صلوات الله علیه) می‏كردند.

سوگواری ها در این فاصله تاریخی، سبك و سیاق یگانه‏ای نداشت و در این میان، گونه‏های دیگری نیز در تعزیت پدید آمدند كه از آن جمله:‏ مناقب خوانی شیعیان و پرده‏داری یا پرده‏ خوانی كه هر دو گونه‏ای از نقالی مذهبی اجرا می شده است.

همچنین، مقتل نویسی ها و نوحه خوانی و مرثیه خوانی در سده ششم هجری و مهمتر از همه روضه خوانی، در بین ایرانیان و شیعیان رواج یافت.

دسته گردانی ها، به ویژه در عصر صفوی كه تشیع دین رسمی كشور اعلام شد و از آن برای یكپارچه كردن فعالیت های مذهبی كشور، به خصوص در برابر عثمانی ها و ازبك ها كه بر آیین سنت تأكید داشتند، نیز به صورت گسترده رایج شد.

نقطه تكاملی عزاداری ها، با هنر تعزیه شكل گرفت و در دوره میانی، حكومت افشاریه و قاجاریه، تعزیه در بین مردم رشد یافت.

هنر تعزیه یا شبیه خوانی، به دلیل بهره گیری فاصله های هنری همانند: فاصله گذاری هنرهای دراماتیك، در پرداخت به واقع عاشورا همواره در بین مردم جایگاه مهمی داشته است و هدف از اجرای آن نیز بازگو كردن واقعه عاشورا می باشد.

استفاده از رنگها در تعزیه و شبیه خوانی، همواره مورد توجه تعزیه گردانان و مجریان این هنر آیینی بوده به گونه ای كه رنگهای تند مانند: قرمز و بنفش و زرد و رنگهای آرام، مانند: سبز چمنی و آبی آسمانی و فیروزه ای به عنوان دو جریان روان شناختی رنگها در مقابل هم قرار گرفته اند.

رنگ های مورد استفاده در آیین تعزیه، رنگ های تأثیرگذار می باشد كه همراه با اجراها و بیان ها بسیار مهم است و در روانشناسی رنگ نیز رنگهای آیین تعزیه را هیچ یك از هنرهای دنیا در اختیار ندارد.

تعزیه، یك هنر فاخر در جهان است و رنگهای به كار رفته در آن هر كدام دارای جلوه و ویژگی خاص خود است و در هیچ یك از تئاترهای دنیا از گذشته تا به امروز نیز از این نوع روانشناسی رنگها استفاده نشده است.

لباس شبیه خوان حضرت عباس (علیه السلام) در تعزیه، رنگ سبز صفرایی و لباس مخالف خوان این نقش، نیز قرمز خونی است و این بزرگترین و جامع ترین نوع روانشناسی رنگ در عالم هنر است.

اهل فن معقتدند كه استفاده از كلاه خود،  برای نقش خوان و شبیه خوان حضرت امام حسین (علیه السلام)، در آیین تعزیه صحیح نیست، چرا كه امام حسین (علیه السلام)، مظهر دانایی است و برای جنگ به كربلا نرفته است.

تعزیه، مناظره و مفاخره و منظومه خوانی و رجزخوانی را در خود نهفته دارد و در همه ادوار و زمانها درگذشته تعزیه برپا می كردند. براساس برخی از تحقیقات به عمل آمده، در اعیاد نیز، تعزیه عیدی خواستن، در ایام عید فطر، قربان، نوروز و عید غدیر نیز برگزار می شده است.

در ایران باستان، آیین عزاداری به عنوان سوگواری برای سیاوش بود و تعزیه پس از اسلام در سال 352 هجری قمری و از زمان آل بویه در ایران رواج یافت.

در دوره صفویه، هنر تعزیه تقویت شد، اما در زمان نادرشاه به تعزیه خیانت كردند، كه پس از نادر شاه دوباره كریم خان زند آن را احیا می كند، پس از آن نیز رضا شاه، اجرای تعزیه را ممنوع اعلام كرد.

در ایران، هیچ گاه انقطاع فرهنگی بوجود نیامد و تنها اختفای فرهنگی صورت گرفت و تعزیه نیز در زمان پهلوی در خانه ها اجرا می شد.

هنر تعزیه، در شهركرد بیشترین قدمت را در استان چهارمحال و بختیاری، نسبت به سایر شهرهای دیگر دارد و هنرمندان نخستین این هنر آیینی، فن بیان و مخالف خوانی و موافق خوانی را نزد استادان بزرگ در خوانسار و اصفهان و نجف آباد فراگرفتند.

 سید صولت دهكردی، یكی از تعزیه خوانان قدیم در شهركرد بود كه مردم در شهركرد به این تعزیه خوان همواره احترام گذاشته اند و آنان معقتدند، سید صولت دهكردی، سیدی بوده كه هرگاه تعزیه خوانی می كرد، اشك از گوشه چشمان پیر و جوان جاری می شد.

سید صولت دهكردی، در بین تعزیه خوانان ایران سرآمد بود كه كمتر در امر پژوهش تعزیه، از او یاد شد و این تعزیه خوان در دوران ناصرالدین شاه در تكیه حسینی عزاداران تهران به تعزیه خوانی پرداخت كه مورد استقبال مردم عزادار تهران قرار گرفت.

صدای خوش این تعزیه خوان فقید چهارمحال و بختیاری در بین صاحب سبك های تعزیه در تهران بسیار مورد استقبال قرار گرفت و تعزیه خوانان تهران خواستار همكاری با او شدند.

حاج سید صولت تعزیه خوان، 39 بار در عمر خود به كربلا عزیمت كرد و در بین الحرمین و روبروی بارگاه حضرت عباس(ع)، اقدام به خواندن تعزیه كرد كه صدای او در بین شیعیان عراق عمومیت یافته بود. /س