تقویم روز؛
از جنگ چالدران تا تأسیس دانشگاه تربیت معلم
وقوع جنگ چالدران بین ایران و عثمانی، تأسیس دانشگاه تربیت معلم، تولد «وایْتْسْ به رینگْ» دریانورد و کاشف دانمارکی، تولد «آگوستین کوشی» ریاضی‌دان معروف فرانسوی، شکیل کنفرانس «دِمْبارْتِنْ اوکْسْ»، زمینه ساز تشکیل سازمان ملل متحد و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 3شنبه 31 مرداد 1391 خورشیدی، 3 شوال 1433 هجری و 21 آگوست 2012 میلادی است.
مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
برخی از رویدادهای 21 اوت
1959: مجمع الجزایر هاوایی واقع در اقیانوس آرام که هزاران کیلومتر از خاک اصلی آمریکا فاصله دارد ایالت پنجاهم آن کشور شد.
1963: در ویتنام جنوبی حکومت نظامی بر قرار شد که تشدید زد و خوردها را که تا 12 سال بعد از آن طول کشید به دنبال داشت.
وقوع جنگ چالدران بین ایران و عثمانی (893 ش)
در اوایل سلطنت شاه اسماعیل اول و تشکیل سلسله صفوی، او توانست کردستان و شهرهای مقدس عراق را فتح کند و با تکیه بر تشیع اثنی عشری، به زودی جمع کثیری از مردم شیعه ساکن در سرزمین‌های عثمانی را به سوی خود جلب کند. این اقدام جسورانه شاه اسماعیل، اگرچه خطرات فراوانی را در پی داشت اما سبب تحکیم وحدت سیاسی - مذهبی ایران گردید و همین ویژگی از نظر سلاطین عثمانی به مراتب خطرناک‌تر از احیای ساختار نظامی ایران بود. هنگامی که سلطان سلیم اول، پادشاه نیرومند و مشهور عثمانی به سلطنت رسید، چهل هزار تن از شیعیان را به قتل رساند.
او که خود را خلیفه مسلمانان می‌خواند، تصمیم به توسعه متصرفات خود گرفت و به قصد تصرف تبریز، پایتخت دولت نوبنیاد صفوی حرکت کرد و جنگ سختی میان او و سپاه شاه اسماعیل صفوی در منطقه چالدران در حوالی ماکو روی داد. در این جنگ بر اثر کثرت سپاه عثمانی و مجهز بودن به تفنگ و توپخانه، لشکر ایران عقب نشینی نمود و تعداد زیادی از دو طرف کشته شدند. شاه اسماعیل تا حدود همدان عقب نشست و سلطان سلیم تبریز را اشغال کرد ولی به زودی بر اثر مقاومت ملی مجبور شد تبریز و آذربایجان را تخلیه کند. پس از بازگشت سلطان سلیم، شاه اسماعیل دیگر باره به آذربایجان و تبریز رفت و به تعمیر خرابی‌های لشکریان عثمانی پرداخت. گویند پس از این واقعه، دیگر کسی شاه اسماعیل را خندان ندید.
پیام «امام خمینی (ره)» در پی جنایت عوامل رژیم در فاجعه آتش سوزی سینما رکس آبادان (1357 ش)
پس از وقوع جنایت هولناک آتش‌سوزی سینما رکس آبادان، حضرت امام خمینی (ره) در پیامی از نجف اشرف خطاب به اهالی آبادان، ضمن اعلام خطر به اینکه ممکن است رژیم پهلوی، اعمال وحشیانه مشابهی در شهرهای ایران انجام دهد، از گویندگان خواستند وظیفه آگاهی بخشی به مردم را دنبال کنند. در بخشی از پیام مهم امام به مناسبت این فاجعه آمده بود: من گمان نمی‌کنم هیچ مسلمانی، بلکه انسانی، دست به چنین فاجعه وحشیانه‌ای بزند، جز آن که به نظایر آن عادت نموده است. گفتار شاه که تظاهرکنندگانِ مخالفِ من «وحشت بزرگ» را وعده می‌دهند و تکرار آن پس از واقعه که این همان وعده بوده است، شاهد دیگری بر توطئه است. این مصیبت دلخراش برای شاه، شاهکار بزرگی است تا به تبلیغات وسیع در داخل و خارج دست زند و به بوق‌ها و مطبوعات دست نشانده داخل و نفع طلب خارج دستور دهد که هرچه بیشتر برای اغفال مردم، این جنایت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ایران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق طلب ایران را، مردمی که به هیچ ضابطه انسانی و اسلامی معتقد نیستند معرفی نماید.
وفات «ابوبکر نقاش» محدث شهیر عراقی (604 ق)
ابوبکر نقاش، قرآن شناس و محدث مشهور مسلمان عراقی، در اوایل جوانی به بغداد رفت و نزد اساتید مشهور زمان خود، علوم دینی را آموخت. سپس طی سفرهای متعدد به سرزمین‌های مختلف اسلامی، با دیگر معارف دینی، به ویژه علم حدیث، آشنایی عمیق یافت. ابوبکر نقاش، در زمان حیات خود، در قرائت قرآن و نقل حدیث، دارای اعتبار خاصی بود. او را دارای آثار بسیاری دانسته‌اند، اما تنها، کتاب تفسیر قران وی به نام «شَفاءُالصَّدر» به جای مانده است.
تأسیس دانشگاه تربیت معلم (1342 ش)
دارالمعلمین
عالی نام مدرسه‌ای عالی بود که در سال 1307 ش برای تربیت معلم مدارس
متوسطه تاسیس شد و در سال 1312 ش به دانشسرای عالی تغییر نام یافت. این
دانشسرا دارای دو قسمت علمی شامل رشته‌های ریاضیات، طبیعیات، فیزیک و شیمی و
قسمت ادبی با رشته‌های ادبیات، فلسفه، تاریخ و جغرافی بود. دانشسرای عالی
پس از تاسیس دانشگاه تهران، جزیی از آن شد تا این که در سال 1334 ش، از
دانشگاه تهران استقلال یافت. در تابستان 1342، دانشسرای عالی منحل گردید و
وزارت فرهنگ وقت، دانشگاه تربیت معلم را تاسیس نمود.
درگذشت «ابن تعاویذی» شاعر بغدادی (584 ق)
ابوالفتح محمد بن عبیداللَّه تعاویذی، ازمشاهیر ادبا، شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری در دهم رجب سال 519 ق در بغداد به دنیا آمد. در اشعار وی، بسیاری ازمعانی دقیق در قالب الفاظ لطیف و کم نظیر بیان شده است. لقب تعاویذی را به این جهت به او داده‌اند زیرا جدِّ وی دعانویس بوده و «تعویذ» به معنی دعایی است که به بازو می‌بندند. این شاعر مسلمان، بیشتر اوقاتش را به سرودن شعر صرف کرد. ابن تعاویذی، قصاید بسیار زیبا و بلندی در مدح اهل‌بیت پیامبر اسلام سروده است. اشعار وی همواره مورد تمجید شاعران و نویسندگان بعد از او قرارگرفته است. ابن تعاویذی سرانجام در سال 584 ق در 75 سالگی در بغداد وفات یافت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
تولد «وایْتْسْ به رینگْ» دریانورد و کاشف دانمارکی (1681 م)
وایْتْسْ به رینگْ دریانورد معروف دانمارکی در 21 آگوست 1681 م در شهر هوسن دانمارک به دنیا آمد. وی در سال 1704 م وارد نیروی دریایی روسیه شد و در جنگ علیه سوئدی‌ها شهرتی به دست آورد. به رینگ در پایان خدمتش در نیروی دریایی، به مسافرت‌های اکتشافی برای روسیه دست زد و در جستجوی حدود شرقی سواحل شمال آسیا برآمد. از این رو در پنجم فوریه 1725 م از سن‌پطرْزبورْگ بیرون آمد و پس از گذشتن از سیبری، دریانوردی خود را آغاز کرد. وی در سال 1728 م در سواحل شمال شرقی آسیا ادامه مسیر داد و در 30 اوت 1740 م تنگه‌ای را که بعدها به نام خودش معروف شد، کشف کرد.
وی با کشف تنگه به رینگْ که شمال شرق آسیا و شمال غرب امریکا را از هم جدا می‌کند، ثابت کرد که قاره آسیا از امریکا جدا است. به رینگ هم‌چنین جزایر سِنت لارِنْسْ در غرب آلاسکا در دریای به رینگ، سن لوران در جنوب شرقی کانادا و دیومید در دریای به رینگ را کشف کرد. وی طی سال‌های بعد نیز موفق به کشفیاتی گردید که نام و آوازه‌اش را بلند گردانید. در یکی از این سفرها، توفان‌های شدید و مرض و بیماری، او را مجبور کرد که از اکتشافات جدید چشم بپوشد و بازگردد. در راه بازگشت، کشتی وی به ساحل جزیره‌ای ویران و بی‌آب و علف نزدیک منطقه کامْچاتْکا در شرقی‌ترین نقطه روسیه رسید و در آن‌جا بود که در نوزدهم دسامبر 1741 در همان جزیره‌ای که به نام او نامیده می‌شود در شصت سالگی درگذشت.
تولد «آگوستین کوشی» ریاضی‌دان معروف فرانسوی (1789 م)
آگوستین لویی بارون کوشی، ریاضی‌دان فرانسوی در 21 اوت 1789 م در شهر پاریس فرانسه به دنیا آمد. او زمانی به دنیا آمد که فرانسه درگیر انقلاب بود به همین دلیل خانواده کوشی به روستایی در توابع پاریس رفتند و آگوستین تحت تعلیم پدر، تحصیلات خود را فرا گرفت. وی از کودکی دارای استعدادی خارق‌العاده در زمینه ریاضی بود. ریاضیات جدید به علت دو ابداع مهم کوشی که هر یک از آن‌ها، خط سیر ریاضیات قرن نوزدهم را عوض کردند، مرهون تلاش‌های اوست. این دو ابداع شامل معمول ساختن دقت لازم در تعاریف و استدلال‌های آنالیز ریاضی و نیز ایجاد واقعی آنالیز ترکیبی بر مبانی محکم، می‌باشند. وی هم‌چنین تئوری توابع یک متغیر موهومی را بنا نهاد و همین تئوری است که امروزه، بزرگ‌ترین عنوان افتخار او محسوب می‌شود. آگوستین کوشی سرانجام در 23 مه 1857 م در 68 سالگی بر اثر بیماری درگذشت.
تشکیل کنفرانس «دِمْبارْتِنْ اوکْسْ»، زمینه ساز تشکیل سازمان ملل متحد (1944 م)
کنفرانس دمْبارتن اوکْسْ بود که در 21 اوت 1944 م با حضور سران امریکا، شوروی، چین و انگلستان در ایالت کلمبیای امریکا آغاز به کار کرد. هدف از برپایی این کنفرانس، مذاکره پیرامون تأسیس یک سازمان بین‌المللی بود که بتواند راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات پس از جنگ ارائه دهد. در این جلسات در خصوص اساسنامه سازمان ملل متحد، مذاکراتی انجام گرفت و طرح مقدماتی منشور که بعداً منشور ملل متحد نامیده شد، تهیه گردید.
براساس توافقات حاصله در این کنفرانس، سازمان ملل مرکب از یک مجمع عمومی، یک شورای امنیت، یک دبیرخانه و یک شورای اقتصادی - اجتماعی می‌باشد. کنفرانس دمبارتن اوکس در واقع نقطه پایان موجودیت جامعه ملل و نقطه آغاز سازمان ملل متحد بود. با این حال، سازمان ملل متحد گرچه ناکارآمدی و عدم توانایی جامعه ملل را به چالش کشانید و در حقیقت، اجماع بین‌المللی برای پیشگیری از جنگ را به دنبال داشت، اما در مقام عمل، از ایفای نقش واقعی خود دور مانده و با ارائه حق وتو به کشورهای بزرگ، کارایی و استقلال عمل خود را زیر سؤال برده است.
تظاهرات سیاهپوستان «آلاباما» برای اجرای قانون حق رأی (1965 م)
جنبش حقوق مدنی بخشی از حرکت کلی‌تر اجتماعی تحت عنوان جدایی نژادی در ایالات متحده آمریکا است که از سال ۱۹۵۵ با هدف کسب برابری میان سیاهپوستان و سفید پوستان در ایالات متحده آمریکا آغاز شد و در سال ۱۹۶۸ با تصویب قانون مدنی به سرانجام رسید. در این دوره، مبارزات بدون خشونت و نافرمانی‌های مدنی باعث ایجاد بحران‌های متعدد مابین فعالان و دولت محلی، ایالتی و فدرال در ایالات متحده آمریکا شد که دولت، جامعه و اصناف را وادار به جبهه گیری در برابر بی عدالتی‌هایی که سیاهپوستان آمریکایی با آن مواجه بودند می‌نمود.
او که خود را خلیفه مسلمانان می‌خواند، تصمیم به توسعه متصرفات خود گرفت و به قصد تصرف تبریز، پایتخت دولت نوبنیاد صفوی حرکت کرد و جنگ سختی میان او و سپاه شاه اسماعیل صفوی در منطقه چالدران در حوالی ماکو روی داد. در این جنگ بر اثر کثرت سپاه عثمانی و مجهز بودن به تفنگ و توپخانه، لشکر ایران عقب نشینی نمود و تعداد زیادی از دو طرف کشته شدند. شاه اسماعیل تا حدود همدان عقب نشست و سلطان سلیم تبریز را اشغال کرد ولی به زودی بر اثر مقاومت ملی مجبور شد تبریز و آذربایجان را تخلیه کند. پس از بازگشت سلطان سلیم، شاه اسماعیل دیگر باره به آذربایجان و تبریز رفت و به تعمیر خرابی‌های لشکریان عثمانی پرداخت. گویند پس از این واقعه، دیگر کسی شاه اسماعیل را خندان ندید.
پیام «امام خمینی (ره)» در پی جنایت عوامل رژیم در فاجعه آتش سوزی سینما رکس آبادان (1357 ش)
پس از وقوع جنایت هولناک آتش‌سوزی سینما رکس آبادان، حضرت امام خمینی (ره) در پیامی از نجف اشرف خطاب به اهالی آبادان، ضمن اعلام خطر به اینکه ممکن است رژیم پهلوی، اعمال وحشیانه مشابهی در شهرهای ایران انجام دهد، از گویندگان خواستند وظیفه آگاهی بخشی به مردم را دنبال کنند. در بخشی از پیام مهم امام به مناسبت این فاجعه آمده بود: من گمان نمی‌کنم هیچ مسلمانی، بلکه انسانی، دست به چنین فاجعه وحشیانه‌ای بزند، جز آن که به نظایر آن عادت نموده است. گفتار شاه که تظاهرکنندگانِ مخالفِ من «وحشت بزرگ» را وعده می‌دهند و تکرار آن پس از واقعه که این همان وعده بوده است، شاهد دیگری بر توطئه است. این مصیبت دلخراش برای شاه، شاهکار بزرگی است تا به تبلیغات وسیع در داخل و خارج دست زند و به بوق‌ها و مطبوعات دست نشانده داخل و نفع طلب خارج دستور دهد که هرچه بیشتر برای اغفال مردم، این جنایت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ایران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق طلب ایران را، مردمی که به هیچ ضابطه انسانی و اسلامی معتقد نیستند معرفی نماید.
وفات «ابوبکر نقاش» محدث شهیر عراقی (604 ق)
ابوبکر نقاش، قرآن شناس و محدث مشهور مسلمان عراقی، در اوایل جوانی به بغداد رفت و نزد اساتید مشهور زمان خود، علوم دینی را آموخت. سپس طی سفرهای متعدد به سرزمین‌های مختلف اسلامی، با دیگر معارف دینی، به ویژه علم حدیث، آشنایی عمیق یافت. ابوبکر نقاش، در زمان حیات خود، در قرائت قرآن و نقل حدیث، دارای اعتبار خاصی بود. او را دارای آثار بسیاری دانسته‌اند، اما تنها، کتاب تفسیر قران وی به نام «شَفاءُالصَّدر» به جای مانده است.
تأسیس دانشگاه تربیت معلم (1342 ش)
درگذشت «ابن تعاویذی» شاعر بغدادی (584 ق)
ابوالفتح محمد بن عبیداللَّه تعاویذی، ازمشاهیر ادبا، شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری در دهم رجب سال 519 ق در بغداد به دنیا آمد. در اشعار وی، بسیاری ازمعانی دقیق در قالب الفاظ لطیف و کم نظیر بیان شده است. لقب تعاویذی را به این جهت به او داده‌اند زیرا جدِّ وی دعانویس بوده و «تعویذ» به معنی دعایی است که به بازو می‌بندند. این شاعر مسلمان، بیشتر اوقاتش را به سرودن شعر صرف کرد. ابن تعاویذی، قصاید بسیار زیبا و بلندی در مدح اهل‌بیت پیامبر اسلام سروده است. اشعار وی همواره مورد تمجید شاعران و نویسندگان بعد از او قرارگرفته است. ابن تعاویذی سرانجام در سال 584 ق در 75 سالگی در بغداد وفات یافت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
تولد «وایْتْسْ به رینگْ» دریانورد و کاشف دانمارکی (1681 م)
وایْتْسْ به رینگْ دریانورد معروف دانمارکی در 21 آگوست 1681 م در شهر هوسن دانمارک به دنیا آمد. وی در سال 1704 م وارد نیروی دریایی روسیه شد و در جنگ علیه سوئدی‌ها شهرتی به دست آورد. به رینگ در پایان خدمتش در نیروی دریایی، به مسافرت‌های اکتشافی برای روسیه دست زد و در جستجوی حدود شرقی سواحل شمال آسیا برآمد. از این رو در پنجم فوریه 1725 م از سن‌پطرْزبورْگ بیرون آمد و پس از گذشتن از سیبری، دریانوردی خود را آغاز کرد. وی در سال 1728 م در سواحل شمال شرقی آسیا ادامه مسیر داد و در 30 اوت 1740 م تنگه‌ای را که بعدها به نام خودش معروف شد، کشف کرد.
وی با کشف تنگه به رینگْ که شمال شرق آسیا و شمال غرب امریکا را از هم جدا می‌کند، ثابت کرد که قاره آسیا از امریکا جدا است. به رینگ هم‌چنین جزایر سِنت لارِنْسْ در غرب آلاسکا در دریای به رینگ، سن لوران در جنوب شرقی کانادا و دیومید در دریای به رینگ را کشف کرد. وی طی سال‌های بعد نیز موفق به کشفیاتی گردید که نام و آوازه‌اش را بلند گردانید. در یکی از این سفرها، توفان‌های شدید و مرض و بیماری، او را مجبور کرد که از اکتشافات جدید چشم بپوشد و بازگردد. در راه بازگشت، کشتی وی به ساحل جزیره‌ای ویران و بی‌آب و علف نزدیک منطقه کامْچاتْکا در شرقی‌ترین نقطه روسیه رسید و در آن‌جا بود که در نوزدهم دسامبر 1741 در همان جزیره‌ای که به نام او نامیده می‌شود در شصت سالگی درگذشت.
تولد «آگوستین کوشی» ریاضی‌دان معروف فرانسوی (1789 م)
آگوستین لویی بارون کوشی، ریاضی‌دان فرانسوی در 21 اوت 1789 م در شهر پاریس فرانسه به دنیا آمد. او زمانی به دنیا آمد که فرانسه درگیر انقلاب بود به همین دلیل خانواده کوشی به روستایی در توابع پاریس رفتند و آگوستین تحت تعلیم پدر، تحصیلات خود را فرا گرفت. وی از کودکی دارای استعدادی خارق‌العاده در زمینه ریاضی بود. ریاضیات جدید به علت دو ابداع مهم کوشی که هر یک از آن‌ها، خط سیر ریاضیات قرن نوزدهم را عوض کردند، مرهون تلاش‌های اوست. این دو ابداع شامل معمول ساختن دقت لازم در تعاریف و استدلال‌های آنالیز ریاضی و نیز ایجاد واقعی آنالیز ترکیبی بر مبانی محکم، می‌باشند. وی هم‌چنین تئوری توابع یک متغیر موهومی را بنا نهاد و همین تئوری است که امروزه، بزرگ‌ترین عنوان افتخار او محسوب می‌شود. آگوستین کوشی سرانجام در 23 مه 1857 م در 68 سالگی بر اثر بیماری درگذشت.
تشکیل کنفرانس «دِمْبارْتِنْ اوکْسْ»، زمینه ساز تشکیل سازمان ملل متحد (1944 م)
براساس توافقات حاصله در این کنفرانس، سازمان ملل مرکب از یک مجمع عمومی، یک شورای امنیت، یک دبیرخانه و یک شورای اقتصادی - اجتماعی می‌باشد. کنفرانس دمبارتن اوکس در واقع نقطه پایان موجودیت جامعه ملل و نقطه آغاز سازمان ملل متحد بود. با این حال، سازمان ملل متحد گرچه ناکارآمدی و عدم توانایی جامعه ملل را به چالش کشانید و در حقیقت، اجماع بین‌المللی برای پیشگیری از جنگ را به دنبال داشت، اما در مقام عمل، از ایفای نقش واقعی خود دور مانده و با ارائه حق وتو به کشورهای بزرگ، کارایی و استقلال عمل خود را زیر سؤال برده است.
تظاهرات سیاهپوستان «آلاباما» برای اجرای قانون حق رأی (1965 م)
جنبش حقوق مدنی بخشی از حرکت کلی‌تر اجتماعی تحت عنوان جدایی نژادی در ایالات متحده آمریکا است که از سال ۱۹۵۵ با هدف کسب برابری میان سیاهپوستان و سفید پوستان در ایالات متحده آمریکا آغاز شد و در سال ۱۹۶۸ با تصویب قانون مدنی به سرانجام رسید. در این دوره، مبارزات بدون خشونت و نافرمانی‌های مدنی باعث ایجاد بحران‌های متعدد مابین فعالان و دولت محلی، ایالتی و فدرال در ایالات متحده آمریکا شد که دولت، جامعه و اصناف را وادار به جبهه گیری در برابر بی عدالتی‌هایی که سیاهپوستان آمریکایی با آن مواجه بودند می‌نمود.
برخی از رویدادهای 21 اوت
1959: مجمع الجزایر هاوایی واقع در اقیانوس آرام که هزاران کیلومتر از خاک اصلی آمریکا فاصله دارد ایالت پنجاهم آن کشور شد.
1963: در ویتنام جنوبی حکومت نظامی بر قرار شد که تشدید زد و خوردها را که تا 12 سال بعد از آن طول کشید به دنبال داشت.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
