بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی به بازتاب آن در ادب پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،

آیه 102 و 103 سوره آل عمران

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ102

وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ کُنْتُمْ عَلى‏ شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها کَذلِکَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آياتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ103

ای اهل ایمان ، از خدا بترسید آنچنان که شایسته (مقام و عظمت) اوست و مبادا مرگ شما را در رسد در حالی که هنوز تسلیم فرمان حق نشده اید 102
و همگی به ریسمان محکم الهی چنگ زنید و پراکنده مشوید و این نعمت خدا را به یاد آورید که با یکدیگر دشمن بودیدو خداوند در دلهای شما الفت و مهربانی قرار داد و بدین نعمت همگی با هم برادر شدید در حالی که بر لبه پرتگاهی از آتش بودید و خداوند شما را از آن نجات داد . بدین سان خداوند آیات خود را به زبان روشن برای شما بیان می کند، باشد که هدایت شوید 103

*خداوند در این آیه اهل ایمان را مورد خطاب قرار داده و بر دامن ایشان گوهر های رخشانی از حکمت و موعظه افشانده است: نخست آنکه از خدا پروا کنید آنچنان که عظمت و جبروت او و اسماءِ جمال و جلال او اقتضا می کند، یعنی به هیچ گونه فروگذار نکنید از اینکه خواست او را برآورید. زیرا اگر آن معشوق به سبب بی پروایی و گستاخی روی بگرداند و چهره در هم کشد، کیست که بتواند قهرآن معشوق را تحمل کند که هیچ جایگزینی ندارد:
 تو نظیر من ببینی و بدیل من بگیری    عوض تو من نیابم که به هیچ کس نمانی 
سعدی

*بنابراین چگونه می توان با چنین محبوبی، بی پروایی و گستاخی کرد اگر چه او هزار جور و جفا کند و ناز و بی نیازی نشان دهد. بدیهی است آن کس را که حسن بی منتهاست نمی توان به کاری تکلیف کرد. از این رو مقام استغنا مستلزم اشتیاق و نیاز بیشتر از جانب عاشق است زیرا:
 بر شاه خوبرویان واجب وفا نباشد     ای زرد روی عاشق تو صبرکن وفا کن
دیوان شمس

*لطیفه دوم آنکه هرچه زودتر بشتابید و رضوان و رضایت او را طلب کنید و تسلیم او شوید که حقیقت مسلمانی همین است:
زان پیشتر که عالم فانی شود خراب    ما را ز جام باده گلگون خراب کن
 حافظ
 زیرا دور فلک درنگ ندارد و این فرصت طلایی تسلیم شدن در معرض فناست. مستی در ادب جهان و بخصوص در ادب پارسی رمز رهایی از خویشتن بینی و خود پرستی  است و چون خودپرستی نباشد حق پرستی خواهد بود.

*دیگرآنکه ای اهل ایمان ، همگی به ریسمان محکم الهی که همان صراط مستقیم و راه عشق اوست چنگ زنید تا به جمعیت خاطر و صلح و دوستی و توافق رسید و راه های متفرق که هواهای نفسانی و شیطان های بیرون و درون بدان امر می کنند مروید زیرا غیر حق هر چه هست باطل است و  در راه باطل آدمیان به وحدت و توافق و صلح و دوستی نخواهند رسید.

 *موعظه دیگر آنکه ای اهل ایمان، نعمت های گوناگون خدا را یاد کنید از جمله آنکه به سبب نعمت ایمان و پیدا شدن جهت وحدت دلهایتان با هم  گرم و مهربان شد پس بنگرید که چگونه خداوند آیات و نشانه های حکمت و محبت خویش را بر شما بیان می کند باشد که هدایت یابید و به سعادت رسید.

* اهل ذوق و ادب آن حبل المتین و ریسمان محکم الهی را به زلف معشوق  تشبیه کرده اند:
زلفش رسنی فکنده در راه      تا هرکه فتد برآرد از چاه
نظامی، لیلی و مجنون
چو زلف او رسن گردد که دست چاهیان گیرد      چه دستکها زنم آن دم که پایم در رسن باشد
دیوان شمس

 *فردوسی نیز رسنِ زلفِ معشوق را کمندِ جذب عاشق کرده است آنجا که رودابه با زال گوید:
ازآن پروریدم من این تار را      که تا دستگیری کند یار را  
     تا سر زلف پریشان تو در جمع آمد     هیچ مجموع ندانم که پریشان تو نیست
 سعدی

* این رسن یا سر زلف یک امر  خیالی و تعبیر موهوم شاعرانه نیست بلکه هرروز همه ما با این رسن مواجه می شویم که می تواند ما را از چاه حرص و آز و ظلم و خودخواهی نجات دهد، اگر بدان چنگ زنیم وآن دست آویختن به دامن حق و عدالت و پایداری و ثبات درراه حق است که برای همه کس میسر است.

 از سوی چرخ تا زمین سلسله ای است آتشین    سلسله را بگیر اگر در ره خود محققی 
دیوان شمس

* آتشین بودن این سلسله و این ریسمان الهی که آدمی را به چرخ برین می برد در این است که هر که خواهد دست در فتراک حق و عدالت بیاویزد باید آتش در خرمن هواهای نفسانی و جاه طلبی و حرص و آز زند و این آتش است که در هنگام گرفتن آن سلسله احساس می شود اما آتشی در خود این سلسله نیست بلکه آن دست آدمی را به گرمی می فشارد و اورابه آسمان می برد، بنابراین:
 دست درآویز به فتراک دل      آب تو باشد که شوی خاک دل  
نظامی، مخزن الاسرار

برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
برچسب ها: قرآن ، شبانه ، کشکول
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
آخرین اخبار